Το παρόν κείμενο αποτελεί τμήμα επιστολής που εστάλη σε όλους τους εντολείς μου, στις 25 Αυγούστου 2015:
"Γνωστοποιώ τις τελευταίες αλλαγές που έλαβαν χώρα στο νόμο 3869/2010, μέσω του Μνημόνιου ΙΙΙ, και οι οποίες ισχύουν από τις 19.08.2015. Ταυτόχρονα σας αναφέρω το τί προβλέπεται για τις εκκρεμείς αιτήσεις και τη διαδικασία που θα πρέπει να ακολουθηθεί. Κάντε τον κόπο και ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΜΕ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΣΟΧΗ το σύνολο του κειμένου που ακολουθεί.
Εισαγωγή
Η επιστολή αυτή έχει χαρακτήρα γνωστοποίησης των αλλαγών και των επόμενων βημάτων σε υποθέσεις δικαστικής ρύθμισης οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων. ΔΕΝ αποτελεί νομική συμβουλή. Το πλήθος των αλλαγών, οι «γραφειοκρατικές» διαδικασίες που έχουν προβλεφθεί καθώς και η ανάγκη αναλυτικής παράθεσης των αλλαγών και μεταβατικών διατάξεων με οδηγεί στην ανάγκη να κοινοποιήσω την επιστολή αυτή.
Ο κάθε εντολέας μου, έτσι, έχει τη δυνατότητα να τη μελετήσει, ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ –ΟΛΟΚΛΗΡΗ- ΜΕ ΠΡΟΣΟΧΗ, και να καταλήξει στα συμπεράσματά του. Προσπαθώ, το κείμενο που ακολουθεί να είναι όσο το δυνατό εκλαϊκευμένο, δίχως νομική ορολογία, και με παράθεση «λίστας ενεργειών και προθεσμιών» αλλά και κόστους, ώστε να γίνει ευκολότερα αντιληπτό το περιεχόμενό του.
Σαφώς και έπειτα θα μπορούμε να συζητήσουμε είτε τηλεφωνικά/ηλεκτρονικά είτε εκ του σύνεγγυς για τις απορίες σας. Άλλωστε, θα πρέπει να συνομιλήσουμε με άπαντες από εσάς, ώστε να προσκομίσετε τα έγγραφα που αναφέρω παρακάτω πως πρέπει -ΜΕ «ΠΟΙΝΗ» ΑΠΟΡΡΙΨΗΣ της αίτησης- να κατατεθούν.
Αλλαγές προς το θετικότερο
Οι αλλαγές είναι προς το θετικότερο ως προς δύο σημεία: Α’ υπαγωγή στη δικαστική ρύθμιση και οφειλών προς το Δημόσιο (βλ. εφορία –όχι όμως ΦΠΑ-, ασφαλιστικά ταμεία, δήμοι/περιφέρειες)· Β’ συντόμευση των διαδικασιών ώστε να καθίσταται υποχρεωτικός ο ορισμός νέας ημερομηνίας εκδίκασης, όλων των αιτήσεων που η εκδίκασή τους έχει οριστεί μετά 3 έτη, ήτοι μετά τις 18.08.2018.
Ως προς τη με αρ. Α’ αλλαγή, όσοι τυχόν επιθυμείτε να εντάξετε στη ρύθμιση τέτοιου είδους οφειλές θα πρέπει να προβείτε σε κατάθεση δήλωσης περί παραίτησης από το δικόγραφο της εκκρεμούς αίτησης και επανακατέθεση νέας αίτησης με συμπερίληψη -στις οφειλές και στον προτεινόμενο συμβιβασμό- των χρεών προς το δημόσιο. Ισχύει, ασφαλώς, ό,τι έχουμε πει σχετικά με την τυχόν εμπορική ιδιότητα του αιτούντα, ότι δηλαδή για να υπαχθεί στη ρύθμιση θα πρέπει να έχει παύσει τις πληρωμές του μετά τη διακοπή λειτουργίας στο μητρώο της οικείας ΔΟΥ. Εξαίρεση εξακολουθούν να αποτελούν οι μικροέμποροι και οι αυτοαπασχολούμενοι-ελεύθεροι επαγγελματίας, για τους οποίους δεν απαιτείται διακοπή της δραστηριότητάς τους.
Προσοχή, για όποιον γνωστό/φίλο/συγγενή σας συζητάτε παρόμοια θέματα, θα πρέπει να τονίσω πως αφενός δεν ρυθμίζονται οφειλές που έχουν να κάνουν αποκλειστικά με δημόσιο, αλλά αντίθετα απαιτείται η ύπαρξη έστω κάποιας ιδιωτικής οφειλής (στην τελευταία περίπτωση, μπορούμε να «δημιουργήσουμε» ιδιωτικό χρέος μέσω αξιογράφων προς άτομα απολύτου εμπιστοσύνης και λήξης 2 έτη πριν), αφετέρου που δεν έχουν αναληφθεί το τελευταίο έτος από την κατάθεση της αίτησης (π.χ. εκτός ρύθμισης ο φόρος του 2015, εντός αυτός του 2014).
Ως προς τη με αρ. Β’ αλλαγή, σε όλους όσων οι υποθέσεις εκκρεμούν προς εκδίκαση μετά τις 19.08.2015 παρέχεται η δυνατότητα, εντός τεσσάρων μηνών (έως τις 19.12.2015) να επανακαταθέσουν ατελώς –δηλαδή δίχως προσκόμιση γραμματίου προείσπραξης- κλήση με αίτημα τον ορισμό δικασίμου έως τις 19.08.2018.
Πλεονέκτημα αποτελεί το ότι μπορεί να επιτευχθεί ορισμός ημερομηνίας που εξυπηρετεί τις ανάγκες της υπόθεσης (μακρινή ή κοντινή/ημερομηνία που δε θα συμπίπτει με άλλες σας εργασίες/υποχρεώσεις κλπ)· μειονέκτημα το σχετικό κόστος της διαδικασίας.
Αφήνω στην κρίση του καθενός εντολέα να αποφασίσει για τον επαναπροσδιορισμό με δική του πρωτοβουλία ή αυτεπαγγέλτως από τη γραμματεία του δικαστηρίου, κατά τον τρόπο που περιγράφεται παρακάτω.
Όλοι όσοι δεν επιθυμείτε τον επαναπροσδιορισμό με πρωτοβουλία σας, εναπόκειται στη γραμματεία του εκάστοτε ειρηνοδικείου, μετά το πέρας των τεσσάρων μηνών, ήτοι μετά τις 19.12.2015, να προβαίνει σε αυτεπάγγελτο επαναπροσδιορισμό όλων των υποθέσεων· οι νέες δικάσιμοι θα προσδιορίζονται εντός τριετίας και η σειρά τους θα κρίνεται αναλόγως κριτηρίων (άγνωστα ακόμα αφού θα εκδοθεί σχετική υπουργική απόφαση) που θα ελέγχει η γραμματεία του δικαστηρίου. Θα αναρτώνται σε πίνακα ανακοινώσεων, όπου όλοι οι διάδικοι θα μπορούν να λάβουν γνώση των νέων ημερομηνιών.
Καμία παρέμβαση –επομένως σε καμιά δαπάνη δεν υποβάλλεται – δεν έχει ο διάδικος στη διαδικασία επαναπροσδιορισμού. Η γνωστοποίηση των διαδίκων –βλ. των πληρεξουσίων τους δικηγόρων- θα γίνεται με κάθε πρόσφορο μέσο από τις γραμματείες (τηλεφωνικά, φαξ, email κλπ). Είναι προαιρετική η επίδοση της νέας δικασίμου με δικαστικό επιμελητή.
Ισχύουν, αντίστροφα όμως, τα παραπάνω πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.
Εφιστώ την προσοχή στις υποθέσεις εκείνων των εντολέων, οι οποίες έχουν ορισμό επανασυζήτησης του αιτήματος προσωρινής διαταγής. Οι προσωρινές διαταγές δεν πρέπει να συγχέονται με τη διαδικασία της κύριας αίτησης, η οποία περιγράφηκε ανωτέρω. Επανασυζητούνται στις ορισθείσες δικασίμους τους. Ασφαλώς και αν η προσωρινή διαταγή έχει επαναπροσδιοριστεί για μετά τον Αύγουστο του 2018, δε θα εκδικαστεί αφού θα έχει προηγηθεί η συζήτηση της κύριας αίτησης. Επίσης, ασφαλώς και αν η επανασυζήτηση της κύριας αίτηση οριστεί πριν την επανασυζήτηση προσωρινής διαταγής, η τελευταία παρέλκει και άρα δε συζητείται.
Τέλος, ως προς τα αιτήματα αναβολής: ο νόμος δε διευκρινίζει το πότε θα συζητούνται οι υποθέσεις μετά από αναβολή της ορισθείσας δικασίμου. Ο νόμος προβλέπει πως η επανασυζήτηση ορίζεται εντός της τριετίας. Αυτό που αναμένω να συμβεί, με το τυχόν αίτημα αναβολής, είναι να προσδιορίζεται η συζήτηση της κύριας αίτησης για μετ’ αναβολή δικάσιμο πολύ πολύ πέραν της τριετίας. Δεν διευκρινίζεται το τι θα ισχύει με τις προσωρινές διαταγές σε περίπτωση αναβολής της αίτησης· πιθανότερο, να εξακολουθεί να ισχύει η πρόβλεψη της ισχύος τους έως την έκδοση απόφασης επί της κύριας αίτησης.
Πιθανά κενά στην προστασία της πρώτης κατοικίας
Η πρώτη κατοικία εξακολουθεί να προστατεύεται. Όμως θεσπίζονται κριτήρια για την απαλλαγή της από τη ρευστοποίηση.
Τα κριτήρια αυτά είναι: η αντικειμενική αξία της (ως τώρα το όρια ανέρχεται σε 350.000 € για τον άγαμο), το συνολικό ύψος των οφειλών καθώς και το μικτό μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα του αιτούντα. Το ύψος του ποσού για έκαστο των κριτηρίων θα διευκρινιστεί με υπουργική απόφαση που θα (άγνωστο πότε) εκδοθεί. Στην περίπτωση που τα όρια θα είναι υπέρ το δέον χαμηλά, υπάρχει ο φόβος μήπως οδηγηθούμε σε καταστάσεις που θα οδηγούν σε μη προστασία της πρώτης κατοικίας. Αν τα όρια είναι χαμηλά, τότε η συγκεκριμένη αλλαγή κρίνεται δυσμενής, ειδάλλως δε θα επηρεάσει –παρά ελάχιστες- υποθέσεις και σίγουρα καμία από όσες εγώ έχω χειριστεί (η αντικειμενική αξία κατοικίας άνω τον 350.000 €, για τον άγαμο, αφορά ακίνητα πολλών ορόφων και τ.μ. κείμενα σε οικόπεδα πολυτελέστατων περιοχών των Βορείων Προαστίων της Αττικής).
Δυστυχώς δε γίνεται ξεκάθαρο το τι συμβαίνει με την προστασία της πρώτης κατοικίας στις εκκρεμείς αιτήσεις. Δεν υπάρχει πρόβλεψη στο νόμο (κατά τα αντίστοιχα στην παρακάτω ενότητα). Το σίγουρο είναι πως έως ότου εκδοθούν οι υπουργικές αποφάσεις που θα καθορίζουν τα όρια για την προστασία της πρώτης κατοικίας, ισχύει ό,τι και σήμερα. Δηλαδή μόνο η προϋπόθεση της αντικειμενικής αξίας της πρώτης κατοικίας που πρέπει να ανέρχεται σε έως και 350.000 € για τον άγαμο.
Μεταβατικές διατάξεις για εκκρεμείς αιτήσεις
Τα παραπάνω ίσως δεν αφορούν κάποιους από εσάς, ιδίως όσοι εκκρεμούν οι αιτήσεις σε επαρχιακά ειρηνοδικεία με ορισθείσες δικασίμους έως και τις 19.08.2018. Όμως ΟΛΟΥΣ ΑΦΟΡΑ η υποχρέωση ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗΣ του φακέλου της δικογραφίας.
Συγκεκριμένα, εντός αποκλειστικής προθεσμίας έξι (6) μηνών, δηλαδή έως τις 19.02.2016, άπαντες οι αιτούντες θα πρέπει να προσκομίσουν έγγραφα που θα γνωστοποιούν στις τυχόν μεταβολές στην προσωπική-οικονομική-περιουσιακή τους κατάσταση. Προβλέπεται πως, όποιος δεν επικαιροποιήσει το φάκελο της υπόθεσής του έχει ΠΑΡΑΒΕΙ ΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ ΑΛΗΘΕΙΑΣ με συνέπεια την ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΤΗΣ ΑΙΤΗΣΗΣ ΤΟΥ!
Τα έγγραφα, προβλέπει ο νόμος, πως θα πρέπει να κατατεθούν στη γραμματεία του δικαστηρίου. Όπως αντιλαμβάνεται κανείς εύκολα, οι γραμματείες θα κατακλειστούν από στοίβες εγγράφων, πολλά από τα οποία είναι δυστυχώς πιθανόν να χαθούν/αλλοιωθούν/θεωρηθούν εκπρόθεσμα/ουδέποτε παραληφθέντα. Για το λόγο αυτό ΣΥΝΙΣΤΩ ΤΗΝ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΟΣ-ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΕΓΓΡΑΦΩΝ ώστε να λαμβάνεται αριθμός και ημερομηνία κατάθεσης. Κατά τον τρόπο αυτό ουδείς –πιστωτής ή δικαστής- θα μπορεί να αρνηθεί ότι επικαιροποιήθηκε ο φάκελος του αιτούντα.
Παραθέτω ακολούθως τα έγγραφα που απαιτούνται για την κατάθεση νέων αιτήσεων. Ως και σήμερα δεν έχει διευκρινιστεί –άγνωστο το πότε- αν τα ίδια έγγραφα αφορούν και την επικαιροποίηση των φακέλων..
Πιθανολογώ, χωρίς να μπορέσω να εκφράσω αυτή τη στιγμή βεβαιότητα, πως τα απολύτως απαραίτητα έγγραφα είναι τα:
i. Εκκαθαριστικά ΔΟΥ 2013-2015.
ii. Εκκαθαριστικό μισθοδοσίας/ενημερωτικό σύνταξης ή επιδόματος.
iii. Εκκαθαριστικό ΕΝΦΙΑ περί της αντικειμενικής αξίας ακινήτων.
iv. Ε9 2015.
v. Βεβαιώσεις ΟΑΕΔ περί ανεργίας.
vi. Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης.
vii. Έγγραφα σχετικά με τυχόν θέματα υγείας.
Αν, κατά την εφαρμογή των νέων διατάξεων οριστεί –λ.χ. νομολογιακά, αρθρογραφία στο νομικό τύπο, σεμινάρια/συνέδρια κλπ- πως τα έγγραφα της επικαιροποίησης είναι ίδια με τα έγγραφα που απαιτούνται για την κατάθεση των νέων αιτήσεων, τότε τα τελευταία έχουν ως ακολούθως:
α) αντίγραφο του Δελτίου Αστυνομικής Ταυτότητας
β) πρόσφατο πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης.
γ) Ε1 των τελευταίων τριών (οικονομικών) ετών.
δ) εκκαθαριστικά σημειώματα των τελευταίων τριών (οικονομικών) ετών.
ε) τελευταίο Ε9.
στ) τυχόν καταστάσεις μισθοδοσίας ή εκκαθαριστικούς λογαριασμούς συντάξεων ή βεβαίωση ανεργίας του ΟΑΕΔ.
ζ) τυχόν αντίγραφα αδειών κυκλοφορίας τροχοφόρων (σ.σ. στα εκκαθαριστικά αναγράφονται μόνοι οι αρ. κυκλοφορίας των ΙΧΕ αυτοκινήτων. Επαγγελματικά ή αγροτικά οχήματα δεν αναγράφονται, οπότε, αν κάποιος επιθυμεί να «κρύψει» την ύπαρξη τέτοιων οχημάτων διευκολύνεται, έχοντας αυτός όμως πάντα κατά νου ότι σε τυχόν διασταύρωση στοιχείων –λ.χ. από δ/νση μεταφορών, ΚΤΕΟ, ασφαλιστικές εταιρίες θυγατρικές των τραπεζών- οι πιστωτές δύνανται να εντοπίσουν τα οχήματα, και άρα να υπάρξει παραβίαση καθήκοντος αληθείας με κίνδυνο απόρριψης της αίτησής του).
η) βεβαιώσεις οφειλών των πιστωτών (βλ. παρακάτω για την αναγκαιότητα προσκόμισής τους)
θ) αντίγραφα των δανειακών συμβάσεων (βλ. παρακάτω για τη χρέωση που επιβάλουν οι τράπεζες αν αναζητηθούν από το αρχείο τους· ελέγξτε το προσωπικό σας αρχείο).
ι) (τυχόν) καταγγελίες των δανειακών συμβάσεων
ια) τίτλους ιδιοκτησίας των ακινήτων της περιουσίας του οφειλέτη και πιστοποιητικό μεταγραφής τους
ιβ) πιστοποιητικό βαρών από Υποθηκοφυλακείο/Κτηματολογικό Γραφείο σε περίπτωση προσημείωσης/υποθήκης/κατάσχεσης ακινήτου.
ιγ) αντίγραφο ποινικού Μητρώου γενικής χρήσης (κατ’ άρθρο 575 ΚΠΔ) από το οποίο να προκύπτει η μη καταδίκη του αιτούντος για οικονομικό ή φορολογικό αδίκημα σε βαθμό κακουργήματος (ιδίως η μη απόδοση ΦΠΑ και ασφαλιστικών εισφορών).
ιδ) σε περίπτωση προηγούμενης άσκησης εμπορικής δραστηριότητας, βεβαίωση διακοπής εργασιών από την αρμόδια Δ.Ο.Υ. (προκειμένου να διαπιστώνεται η έλλειψη πτωχευτικής ικανότητας του αιτούντος).
ιε) υπεύθυνη δήλωση για πληρότητα και ορθότητα καταστάσεων περιουσίας και μεταβιβάσεων
ιστ) Φύλλο υπολογισμού αντικειμενικής αξίας της κύριας κατοικίας του οφειλέτη (από συμβολαιογράφο, με υπολογιζόμενο κόστος μεταξύ 25-50 € ανά ακίνητο).
Σε περίπτωση έγγαμου αιτούντα, τα παραπάνω έγγραφα προσκομίζονται και για τον/την σύζυγο, όπως επίσης και σε περίπτωση ανήλικων τέκνων με περιουσία.
Από την υποχρέωσης προσκόμισης των ανωτέρω εγγράφων, φρονώ πως πρέπει να εξαιρεθούν οι βεβαιώσεις οφειλών αφού αυτές έχουν ήδη κατατεθεί και οι τράπεζες συχνά αρνούνται να χορηγήσουν νέες· αν με την ένδικη αίτηση έχουμε επιφυλαχθεί να προσκομίσουμε αναλυτικές βεβαιώσεις οφειλών και δεν τις έχουμε προσκομίσει, τότε αυτές πρέπει οπωσδήποτε να κατατεθούν. Ελέγξτε, παρακαλώ, και εσείς οπωσδήποτε το αρχείο σας, καθώς ό,τι έγγραφα μου προσκομίζετε σας τα δίνω σε αντίγραφα. Οι δανειακές συμβάσεις (ελέγξτε το αρχείο σας, καθώς οι τράπεζες χρεώνουν τη χορήγηση αντιγράφων τους), οι εξώδικες καταγγελίες, οι διαταγές πληρωμής, τα πληροφοριακά σημειώματα ΔΕΝ αποτελούν αναλυτικές βεβαιώσεις οφειλών· συνεπώς τα ευθύς παραπάνω αναφερόμενα πρέπει να προσκομιστούν.
Συνιστώ, άπαντες να συγκεντρώσουν τα έγγραφα που παραθέτω παραπάνω στην 2η ενότητα (δλδ. α-ιστ)· σε εξαιρετική περίπτωση αδυναμίας προς τούτο, τουλάχιστον αυτά της 1ης ενότητας (δλδ i-vii). Όσοι επιθυμούν την κατάθεση νέας αίτησης, είναι υποχρεωτική η προσκόμιση των εγγράφων της 2ης ενότητας (δλδ α-ιστ).
Όλοι οι εντολείς, των οποίων οι υποθέσεις πρόκειται να εκδικαστούν έως τις 19.02.2016 ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ κατάθεσης υπομνήματος. Όμως στην εκδίκαση και συζήτηση της αίτησής τους θα πρέπει, μαζί με τις Προτάσεις και τα σχετικά έγγραφα, να κατατεθούν τα παραπάνω. Όμως, εάν αναβληθεί η εκδίκαση των υποθέσεών τους για μετά τις 19.02.2016, τότε θα πρέπει ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ να επικαιροποιηθεί ο φάκελός τους.
Συμπεράσματα
Παρότι «μνημονιακά» επιβαλλόμενες, οι αλλαγές στο Ν.3869/2010 κρίνεται πως κινούνται σε θετική κατεύθυνση. Ωστόσο, οι νέες υποχρεώσεις του κάθε αιτούντα είναι σημαντικές και ΔΕ ΘΑ ΠΡΈΠΕΙ ΚΑΝΕΊΣ ΝΑ ΠΑΡΑΛΕΊΨΕΙ να επικαιροποιήσει τα έγγραφα της δικογραφίας του".
