Η πτώχευση εμπόρου λόγω επαπειλούμενης αδυναμίας πληρωμών

Ο έμπορος που ευρίσκεται σε αδυναμία να ανταποκριθεί στις εμπορικές του υποχρεώσεις, μπορεί να δηλώσει την αδυναμία εκπλήρωσης των υποχρεώσεών, την παύση πληρωμών και να αιτηθεί την κήρυξή του σε πτώχευση εξαιτίας επαπειλούμενης αδυναμίας εκπλήρωσης των υποχρεώσεών και οφειλών του.

Προϋπόθεση για την κήρυξη εμπόρου σε κατάσταση πτώχευσης αποτελεί το να περιέλθει αυτός σε κατάσταση παύσης πληρωμών ληξιπρόθεσμων εμπορικών χρεών του. Για την ύπαρξη της παραπάνω κατάστασης απαιτείται μόνιμη (όχι από παροδική αιτία) και γενική (δηλαδή έναντι του κοινού) αδυναμία αντιμετώπισης των χρεών του, η οποία είναι δυνατόν να υπάρχει και επί μη πληρωμής ενός μόνο χρέους, τέτοιας όμως σημασίας και σοβαρότητας, ώστε αυτή (μη πληρωμή) να αποτελεί έναντι του κοινού κλονισμό της εμπορικής πίστης ως εμπόρου και πραγματική αδυναμία συνέχισης της εμπορίας του (Ρόκας, Πτωχευτικό Δίκαιο, παρ. 1,12, Αναστασιάδης, Εμπορικό Δίκαιο, τ. Γ` 4381 επ., ΑΠ 533/1993 ΕλΔ 35,1362, ΕφΠειρ 200/1998 ΕλΔ 39, 929, ΕφΑθ 2555/1997 ΝοΒ 46,64).
Επαπειλούμενη αδυναμία (αρθρ. 3 παρ. 2 ΠτΚ) είναι αντικειμενική προϋπόθεση για την κήρυξη της πτώχευσης και συντρέχει μόνο για την περίπτωση που ο ίδιος ο οφειλέτης, χωρίς να έχει περιέλθει σε παύση πληρωμών, ζητεί να κηρυχθεί σε πτώχευση. Η επαπειλούμενη αδυναμία αποβλέπει στη δυνατότητα έγκαιρης διάγνωσης της επερχόμενης αδυναμίας εκπλήρωσης και της συνακόλουθης έγκαιρης λήψης εξυγιαντικών μέτρων, ώστε να υπάρχουν αντίστοιχα καλύτερες προϋποθέσεις επιβίωσης.

Έτσι στην επαπειλούμενη παύση πληρωμών γίνεται λόγος για «μη ρευστότητα διαστήματος-χρόνου», με την έννοια ότι στηρίζεται σε μία πρόγνωση για μόνιμη αρνητική ρευστότητα. Αυτή περιλαμβάνει τα πρώιμα χρονικά στάδια που διαφαίνεται η οικονομική κρίση της επιχείρησης, χωρίς απαραίτητα αυτό να τεκμαίρεται από σχετική κατάσταση ταμειακών ροών. Η επαπειλούμενη αδυναμία σκοπό έχει να προβλεφθεί η επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης των υποχρεώσεων του οφειλέτη, κρίσιμο είναι το τρέχον έτος, κατά το οποίο υποβάλλεται η σχετική αίτηση, καθώς και το επόμενο οικονομικό έτος. Τέλος για τη συνδρομή της επαπειλούμενης αδυναμίας απαιτείται να ληφθεί υπόψη η όλη εξέλιξη της οικονομικής κατάστασης της επιχείρησης (206/2009 ΠΠΑθ ΔΕΕ 2009/592, ΧΡΙΔ 2009/458 καθώς και σε Λ. Koτσίρη, Πτωχευτικό Δίκαιο, 7η έκδοση, έτος 2008, παρ. 9 σελ. 146, Α.Ν. Ρόκα, Η επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης υποχρεώσεων ως νέος λόγος κήρυξης της πτώχευσης, ΔΕΕ 6/2008, 670 επ.)

Σε συνδυασμό με την προγενέστερη ρύθμιση (αρθρ. 525 παρ. 1 ΕμπΝ) και την ερμηνεία της νέας (αρθρ.3 παρ.2 ΠτΚ) δέον όπως γίνει δεκτό –βάση της κρατούσας άποψης- ότι το δικαστήριο δεν εξετάζει αν υπάρχει πραγματική αδυναμία πληρωμών και ότι η δήλωση και μόνο του εμπόρου συνιστά αυτοτελή λόγο για την κήρυξη της πτώχευσής του (Ν.Ρόκας, Στοιχεία Πτωχευτικού Δικαίου, εκδ. 1994, σελ. 13, Κ. Μπέης, Πολιτική Δικονομία – εκούσια δικαιοδοσία – Γενικό Μέρος, εκδ. 1991, σελ. 1179) καθώς ο οφειλέτης/έμπορος είναι εκείνος που γνωρίζει καλύτερα την οικονομική του κατάσταση, κυρίως όταν δεν έχει εξωτερικευθεί με παύση πληρωμών (Λ.Κοτσίρης, σελ. 148). Συνεπώς αρκεί και μόνο η πιθανολόγηση ότι ο οφειλέτης δε θα είναι δυνατό να εκπληρώσει τις υπάρχουσες χρηματικές υποχρεώσεις του, κατά το χρόνο που θα καταστούν αυτές ληξιπρόθεσμες, και αφού ληφθούν υπόψη οι ενδεχόμενες μελλοντικές υποχρεώσεις και οι αναμενόμενες εισπράξεις.