Η Αλβανία και η πορεία της προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ 1991-2008

Εισαγωγή
Η Αλβανία εντάσσεται στον ευρύτερο πολιτικό και γεωγραφικό χώρο των Δυτικών Βαλκανίων, δηλαδή της άλλοτε ενιαίας Γιουγκοσλαβίας. Η Αλβανία είναι το μοναδικό κράτος που δεν άνηκε στην γιουγκοσλαβική ομοσπονδία, καθώς είναι ανεξάρτητο κράτος από το 1913. Εντούτοις πολιτικά και γεωγραφικά εντάσσεται στη Δυτική πλευρά της Χερσονήσου. Το γεγονός ότι δεν έχει κοινό κρατικό παρελθόν με τα υπόλοιπα κράτη της περιοχής, δεν στέκεται εμπόδιο στο να παρουσιάζει τα ίδια, ίσως και μεγαλύτερα, προβλήματα στην πορεία της προς τους Ευρωατλαντικούς θεσμούς. Από την άλλη ο αυξανόμενος εθνικισμός και οι μεγάλες καθυστερήσεις στις μεταρρυθμίσεις στη διοίκηση και την οικονομία αποτελούν και αυτά αγκάθια στο δρόμο της Αλβανίας για την πρόοδο.

Γενικά στοιχεία
Η Αλβανία είναι ίσως το λιγότερο ανεπτυγμένο κράτος των Δυτικών Βαλκανίων με πολλά προβλήματα να το ταλανίζουν. Είναι εθνικά ομοιογενές (πράγμα σπάνιο στην περιοχή) αλλά ταυτόχρονα πολυθρησκευτικό. Η Αλβανία έχει έκταση 28.748 τ.μ. Συνορεύει νότια με την Ελλάδα, Ανατολικά με ΠΓΔΜ, Σερβία (και Κόσοβο), βόρεια με το Μαυροβούνιο, ενώ βρέχεται ανατολικά από την Αδριατική, σχηματίζοντας έναν σημαντικό, γεωστρατηγικά, πορθμό με την Ιταλία, αυτόν του Οτράντο. Το 70% του εδάφους της Αλβανίας είναι ορεινό, πράγμα που (αν συνδυαστεί με τις ελλιπείς υποδομές) δε διευκολύνει την ανάπτυξη της οικονομίας.
Ο πληθυσμός της Αλβανίας ανέρχεται σε 3.600.000 κατοίκους περίπου, ενώ η ετήσια αύξηση του πληθυσμού είναι της τάξης του 0,73%. Ο μέσος ηλικιακός όρος των Αλβανών είναι τα 31.7 χρόνια. Η Αλβανία είναι εθνικά ομοιογενής σε ποσοστό 95%. Το 3% . αποτελεί η ελληνική μειονότητα η οποία είναι συγκεντρωμένη στο νότο της χώρας (Β.Ήπειρος). Το υπόλοιπο 2% αποτελούν άλλες εθνότητες (Βλάχοι, Τσιγγάνοι, Σέρβοι, Μαυροβούνιοι, Σλαβομακεδόνες, Βούλγαροι) . Από το 1991, μεγάλος αριθμός Αλβανών μετανάστευσε στην Ελλάδα, την Ιταλία, τη Γερμανία, την Ελβετία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες . Μεγάλος είναι και ο αριθμός των Αλβανών που ζουν εκτός του κρατικού τους κέντρου. Έτσι περίπου στη Σερβία ζουν περίπου 100.000 Αλβανοί, στο Μαυροβούνιο 50.000, στη ΠΓΔΜ ζουν 500.000 (συγκεντρωμένοι στην περιοχή του Τετόβου), ενώ στο Κοσσυφοπέδιο υπολογίζεται ότι διαμένουν 2 εκατομμύρια Αλβανοί (Αλβανοκοσοβάροι). Πρωτεύουσα της χώρας είναι τα Τίρανα (700 χιλ. κατ.) και μεγαλύτερες πόλεις (ποσοστό αστικοποίησης 45,7%) το Δυρράχιο (σημαντικό λιμάνι - 100 χιλ.κατ), η Σκόδρα (πολιτιστική πρωτεύουσα των Γκέγκηδων, στο βορά - 86 χιλ. κατ), η Αυλώνα (δεύτερο λιμάνι στο νότο - 78 χιλ. κατ.). Οι Αλβανία ήταν επί Χότζα (επίσημα από το 1967) αθεϊστικό κράτος. Παρόλα αυτά από το 1989-1990 και μετά, τα τζαμιά και οι εκκλησίες ξαναλειτούργησαν. Παρόλα αυτά ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι ακόμα και σήμερα άθεοι. Από όσους θρησκεύονται το 70% είναι μουσουλμάνοι , ενώ το 20% είναι χριστιανοί ορθόδοξοι και το 10% χριστιανοί καθολικοί. Αντίθετα με τα υπόλοιπα Βαλκάνια, οι θρησκευτικές έριδες δεν είναι υπαρκτές στην Αλβανία, παρά την θρησκευτική ποικιλία. Τέλος πρέπει να γίνει αναφορά στα δύο παρακλάδια του αλβανικού έθνους, τους Γκέγκηδες και τους Τόσκηδες, καθώς υπάρχει έντονη διαφοροποίηση ανάμεσα τους. Από φυλετικής και πολιτισμικής άποψης διαφέρουν, ενώ και η τόσκικη και η γκέγκικη διάλεκτος παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές. Οι Γκέγκηδες θεωρούνται οι πραγματικοί απόγονοι των Ιλλυριών, ενώ οι Τόσκηδες θεωρούνται απόγονοι εξαλβανισμένων ελληνικών φύλων της Ηπείρου. Η διάκριση αυτή βέβαια δεν δημιουργεί μεταξύ των Αλβανών ζητήματα εθνοτικών διαφορών.


Εσωτερική κατάσταση στην Αλβανία

Από το Χότζα στο Σήμερα
Οι Αλβανοί μετά τον πόλεμο έζησαν υπό το καθεστώς που ίδρυσε ο Ενβέρ Χότζα. Από το Νοέμβριο του 1944 έως και τον Απρίλιο του 1985 η Αλβανία ήταν ένα απομονωμένο κράτος από τη διεθνή κοινότητα. Ο Χότζα ήταν σταλινιστής, και συγκρούστηκε, πολιτικά, με τη Γιουγκοσλαβία του Τίτο, την ΕΣΣΔ του Χρουστσωφ (και την υπόλοιπη ανατολική Ευρώπη), την μεταμαοϊκή Κίνα. Στα χρόνια της διακυβέρνησης του Χότζα, η Αλβανία εξελίχθηκε από φεουδαρχικό κατάλοιπο της οθωμανικής κατοχής σε ένα κράτος απομονωμένο από τον υπόλοιπο κόσμο. Ο Χότζα αποσύρθηκε μετά το 1981από τα πιο πολλά καθήκοντά του και παρέδωσε τα ηνία της χώρας στον Ραμίζ Αλία, ενώ την πλήρη εξουσία ανέλαβε ο τελευταίος το 1985. Το 1990 το κομμουνιστικό καθεστώς της Αλβανίας κατέρρευσε και το 1992 την εξουσία ανέλαβε το Δημοκρατικό Κόμμα του Σαλί Μπερίσα.
Πολλά από τα σημερινά δεινά της Αλβανίας έλκουν την προέλευσή τους από εκείνα τα χρόνια. Ο Χότζα κυβέρνησε κατά τα σταλινικά πρότυπα . Τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατούνταν, η οικονομία παρά την προπαγανδιζόμενη αυτάρκεια ήταν οπισθοδρομική και οι υποδομές ανύπαρκτες. Το 1989, ο Αλία υπέγραψε τη συμφωνία του Ελσίνκι για το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επέτρεψε επίσης τον πλουραλισμό στην πολιτική έκφραση. Οι πρώτες εκλογές διενεργήθηκαν το 1991 ενώ το 1992 τις κέρδισε το νέο Δημοκρατικό Κόμμα (ΔΚ) με ποσοστό 62% και πρόεδρος ορκίστηκε ο Σαλί Μπερίσα. Το 1996 επανεξελέγη το Δημοκρατικό Κόμμα με ποσοστό 85% και η αντιπολίτευση έκανε λόγω για εκταταμένα περιστατικά βίας και νοθείας. Το 1997 το σκάνδαλο των πυραμίδων ταρακούνησε οικονομικά τη χώρα και οδήγησε σε κοινωνικές αναταραχές, καθώς χιλιάδες Αλβανοί έχασαν τις αποταμιεύσεις τους. Εξαγριωμένοι πολίτες εισέβαλλαν σε στρατόπεδα και αστυνομικά τμήματα λεηλατώντας τα και παίρνοντας χιλιάδες όπλα τύπου Καλάζνικωφ. Ο ένοπλος πλέον όχλος έφτασε στο σημείο, σε αρκετές πόλεις να καταλύσει τις επίσημες αρχές και να αναλάβει την εξουσία. Το κλίμα ηρέμησε όταν η κυβέρνηση του ΔΚ παραιτήθηκε και ορίστηκε νέα, εθνικής ενότητας. Στις εκλογές επικράτησε το Σοσιαλιστικό Κόμμα (ΣΚ) του Φάτος Νάνο και ο Μπερίσα παραιτήθηκε. Ωστόσο οι έριδες εντός του ΣΚ, δεν οδήγησαν σε πολιτική σταθερότητα καθώς διορίζονταν συνεχώς κυβερνήσεις των σοσιαλιστών, βραχείας διάρκειας. Τον Ιούνιο του 2002 (24.07.02), εκλέχθηκε πρόεδρος ο Άλφρεντ Μοϊσιού πρώην στρατηγός, στη θέση του Ρετζέπ Μεϊντάνι, ενώ το 2005 το ΔΚ κερδίζει τις εκλογές (03.06.2005) και Μπερίσα γίνεται πρωθυπουργός της Αλβανίας (7.09.2005). Τον Ιούλιο του 2007 εξελέγη νέος Πρόεδρος ο Μπαμίρ Τόπι (ΔΚ). Σημαντικό γεγονός στην πορεία της Αλβανίας προς τη Δύση είναι και το ζήτημα του Κοσόβου. Κατά τα έτη 1998-1999, όταν και οι δυνάμεις του Μιλόσεβιτς διεξήγαγαν επιχειρήσεις κατά των Αλβανοκοσοβάρων αλλά και κατά τους νατοϊκούς βομβαρδισμούς, η Αλβανία έγινε τόπος υποδοχής χιλιάδων ομοεθνών προσφύγων από το Κοσσυφοπέδιο.
Οπισθοδρόμηση, εγκληματικότητα, εθνικισμός

Στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του εικοστού πρώτου αιώνα η Αλβανία ήταν αντιμέτωπη με ζητήματα όπως η προώθηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, ώστε να δημιουργηθεί ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό κράτος δικαίου. Στόχος είναι ο περιορισμός του αναποτελεσματικού κράτους και η εξυγίανση της δημόσιας διοίκησης. Παρόλα αυτά τα ουσιαστική πρόοδος στον πολιτικό/διοικητικό τομέα δε φαίνεται να έχει επιτευχθεί. Οι μηχανισμοί του συστήματος του μονοκομματισμού έχουν δώσει τη θέση τους σε έναν ασφυκτικό δικομματισμό, όπου τα δύο μεγάλα κόμματα εναλλάσσονται σε όλους τους θεσμούς, καταλαμβάνοντας έως και την τελευταία θέση γραμματέα. Δεν υπάρχει πραγματική δημόσια διοίκηση (εξού και η έλλειψη έγκυρων στατιστικών στοιχείων). Ο Αλβανός συγγραφέας Φάτος Κονγκόλι μιλάει χαρακτηριστικά για "καρικατούρα δημοκρατίας". Επιπλέον η Αλβανία μαστίζεται από μια ενεργειακή κρίση και έλλειψη διαφοροποίησης των ενεργειακών πόρων (η μη συνεχής παροχή ρεύματος είναι συχνό φαινόμενο). Επιπλέον υπάρχει ακόμα φτώχεια στη χώρα και το χάσμα μεταξύ φτωχών και πλουσίων μεγαλώνει. Το μισό του οικονομικά ενεργού πληθυσμού απασχολείται με στην γεωργία και το 1/5 εργάζεται στο εξωτερικό.
Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που επηρεάζει τις κοινωνικές και οικονομικές δομές της Αλβανίας είναι και η εγκληματικότητα και η διαφθορά. Τα αυξημένα ποσοστά ανεργίας και η γενικότερη ένδεια των πολιτών της χώρας, ωθούν αρκετούς στο να ασχοληθούν με το οργανωμένο έγκλημα. Η Αλβανία συνιστά τη μεγαλύτερη χώρα – transit, ναρκωτικών προς την Ευρώπη. Επίσης οι αναταραχές μετά τις πυραμίδες και η λεηλάτηση των στρατοπέδων έχουν δημιουργήσει μια ανθούσα αγορά, αυτήν της παράνομης πώλησης όπλων. Τέλος το trafficking (εμπορία παιδιών και γυναικών), το σκλαβοπάζαρο του 21ου αιώνα, είναι άλλος ένας κλάδος παράνομων δραστηριοτήτων που αποφέρει κέρδη σε κάποιους μαφιόζους της Αλβανίας. Τα αυξημένα ποσοστά εγκληματικότητας έχουν σαν άμεσο αποτέλεσμα τη συγκέντρωση μεγάλου πλούτου στα χέρια των παρανομούντων . Προκειμένου να αποφύγουν την έρευνα από τις οικονομικές υπηρεσίες (για το μαύρο χρήμα), ή τα μπλεξίματα με τις αστυνομικές και δικαστικές αρχές, δε διστάζουν να δωροδοκήσουν κρατικούς υπαλλήλους και λειτουργούς. Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, ο οποίος συντηρεί ζοφερές καταστάσεις που καθυστερούν την ανάπτυξη της χώρας και την προσέγγισή της στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Επιπρόσθετα η Αλβανία βιώνει έντονο εθνικισμό στους κόλπους της κοινωνίας της. Χαρακτηριστικά, ο Αρμπέν Τζαφέρι, ιστορική μορφή του αλβανικού εθνικισμού, ζητούσε τη δημιουργία «εθνικών» κρατών» . Από την άλλη το επίσημο βέβαια κράτος δεν επιβεβαιώνει τις εθνικιστικές βλέψεις . Εθνικιστικοί κύκλοι στη χώρα επικαλούνται συνεχώς το όραμα της «Μεγάλης Αλβανίας». Οσον αφορά τέλος τον αλβανικό εθνικισμό, αντιμετώπιζε την Ευρώπη με καχυποψία γιατί οι Ευρωπαίοι δεν υποστήριζαν το αλβανικό ζήτημα, ενώ διάκεινται θετικότερα προς τις ΗΠΑ (βλ. αμερικανικές και αλβανικές σημαίες μαζί στο Κόσοβο, ή την επίσκεψη Μπους στην Αλβανία).
Προς τούτο ανακινείται το ζήτημα της Τσαμουριάς (Οι Τσάμηδες ήταν μουσουλμανικοί πληθυσμοί στην ελληνική Ν. Ήπειρο-Θεσπρωτία, που εγκατέλειψαν τις εστίες τους, μετά το Β΄ Π.Π. καθώς είχαν συνεργαστεί με τους Ναζί) με διεκδικήσεις προς την Ελλάδα (χάρτες παρουσιάζουν τα σύνορα της Αλβανίας έως τον Αμβρακικό). Επίσης η ύπαρξη αλβανικού πληθυσμού στα σύνορα με το Μαυροβούνιο είναι πηγή εντάσεων και διεκδικήσεων από εθνικιστές των Τιράνων. Αλλά και οι αλβανικοί πληθυσμοί στην κοιλάδα του Πρέσεβο, στη Ν.Σερβία, διεκδικούν τα δικαιώματά τους (ένωση με το Κόσοβο). Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα είναι και οι αλβανική μειονότητα στην ΠΓΔΜ, που διαμένει κυρίως στην περιοχή του Τετόβου (εκτενέστερη ανάλυση, στο κεφάλαιο για τη ΠΓΔΜ). Τέλος οι Κοσοβάροι-αλβανόφωνοι, ανήκουν εθνικά στον ίδιο χώρο. Η πορεία τους προς την de facto ανεξαρτησία και στους Ευρωατλαντικούς θεσμούς παρατίθεται στις οικείες σελίδες περί του Κοσσυφοπεδίου.
Από την άλλη, ο άνοδος του Βαλκανικού Εθνικισμού μπορεί να οδηγήσει σε αντίστροφες τάσεις. Έτσι γειτονικά κράτη με την Αλβανία δυνατόν να εγείρουν εδαφικές αξιώσεις σε βάρος της λόγω ύπαρξης αλλοεθνών πληθυσμών. Έτσι το Μαυροβούνιο, θα μπορούσε να ζητήσει (ως αντίβαρο των αλβανικών αξιώσεων στο νοτιοδυτικό τμήμα του) την περιοχή της Σκόδρας, όπου εξακολουθούν να ζουν σερβομαυροβουνιακές μειονότητες, ενώ η ΠΓΔΜ από την πλευρά της θα ζητούσε την προσάρτηση των σλαβικών χωριών που βρίσκονται γύρω από τις λίμνες της Αχρίδας και της Μεγάλης Πρέσπας, ως αντιστάθμισμα των εδαφικών μεταβολών στην περιοχή του Τετόβου. Τέλος και η ελληνική μειονότητα θα μπορούσε να διεκδικήσει ένωση με την Ελλάδα, σε περίπτωση αναταραχής με το ζήτημα της Τσαμουριάς. Σαν αντίδοτο όλων αυτών των σπαζοκεφαλιών, που χαρακτηρίζουν τα Δυτικά Βαλκάνια, η ΕΕ προβάλλει τη λύση της ένταξης τους Ευρωατλαντικούς θεσμούς.

Η Αλβανία στους Ευρωατλαντικούς θεσμούς

Η Αλβανία προς την ΕΕ
Η Ευρωπαϊκή πορεία των χωρών των Δυτικών Βαλκανιών, όπως και της Αλβανίας είναι ένα δέλεαρ για να προχωρήσουν στις αναγκαίες, για τον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας και τη φιλελευθεροποίηση της οικονομίας, μεταρρυθμίσεις. Ίσως η χώρα με τις μεγαλύτερες δυσκολίες ενσωμάτωσης στην ΕΕ είναι η Αλβανία. Από την άλλη, οι προσπάθειες άρχισαν από το 1992, όταν και συνάφθηκε Συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ και της Αλβανίας. Η χώρα επιλέγεται την ίδια χρονιά για τη χρηματοδότηση στο πλαίσιο του προγράμματος PHARE. Το 1999 η ΕΕ προτείνει μια νέα Διαδικασία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης (SAP) για πέντε χώρες της περιοχής των Δυτ. Βαλκανιών, συμπεριλαμβανομένης και της Αλβανίας, ενώ το 2000 στο Συμβούλιο της Φέιρα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δήλωσε ότι η Αλβανία (όπως και οι υπόλοιπες χώρες SAP) είναι πιθανές υποψήφιες προς ένταξη χώρες. Στις 31 Ιανουαρίου 2001, η Επιτροπή προωθεί επίσημα τις διαπραγματεύσεις για τη Συμφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης μεταξύ της ΕΕ και της Αλβανίας. Από την 1η Ιανουαρίου 2008 ισχύει και η συμφωνία Αλβανίας – ΕΕ για ζητήματα βίζας, που υπογράφηκε το Σεπτέμβριο του 2006. Τέλος ως πιθανή ημερομηνία ένταξης εμφανίζεται το 2015, ενώ σε πρόσφατες δηλώσεις (15.11.2007) η αλβανίδα υπουργός ενσωμάτωσης (Μαϊλίντα Μπρέγκου) έθεσε νέο χρονικό ορίζοντα το 2017.
Με βάση τα σημερινά δεδομένα έχει σημειωθεί πρόοδος σε ό,τι αφορά τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου, αλλά «πρέπει να αναπτυχθεί η δημοκρατική κουλτούρα, και συγκεκριμένα ο εποικοδομητικός διάλογος ανάμεσα στα κόμματα, για να είναι σε θέση το πολιτικό σύστημα να λειτουργήσει με αποτελεσματικότητα και διαφάνεια». Πρέπει να ολοκληρωθούν οι από καιρό αναμενόμενες μεταρρυθμίσεις του εκλογικού και δικαστικού συστήματος. Η διαφθορά παραμένει διαδεδομένη. Συνεχίζεται η πρόοδος των προηγουμένων ετών ως προς την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, τη βελτίωση της λειτουργίας των τελωνείων και την ενίσχυση του ανταγωνισμού. Επίσης πρέπει να βελτιωθούν οι δημοκρατικοί θεσμοί και η προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επιπλέον απαιτείται ενίσχυση του δικαστικού συστήματος και μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος Μικρή, ωστόσο, πρόοδος έχει σημειωθεί σε άλλους τομείς, όπως η ενέργεια, οι μεταφορές και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.

Οικονομία-εξωτερική βοήθεια
Η οικονομία της χώρας αναπτύσσεται και είναι ίσως ο πλέον αισιόδοξος τομέας στον οποίον η χώρα προοδεύει. Η Αλβανία σημείωσε ρυθμούς ανάπτυξης ΑΕΠ της τάξης του 6% κατά το 2007. Παράλληλα, ο πληθωρισμός διατηρήθηκε στο 3%, αποτέλεσμα ενός ισχυρού συστήματος ελέγχων. Το ΑΕΠ το 2007 ανήλθε 19,76 δισ $ . Η αλβανική οικονομία αναπτύσσεται γοργά (ετήσια αύξηση 2007 5%), αλλά το μέσο κατά κεφαλή εισόδημα ανήλθε μόλις στα 5.700$ ενώ η ανεργία υπολογίζεται σε 30% (το ίδιο ποσοστό, 30%, είναι και του πληθυσμού που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας). Οι κύριοι εξαγωγικοί και εισαγωγικοί εταίροι της Αλβανίας είναι η Ιταλία (72,4%-29,3% αντίστοιχα) και η Ελλάδα (10,5%-16,4%). Σημαντική είναι και η διεθνής δημόσια βοήθεια-ODA (366 εκ $) που λαμβάνει (2006) η χώρα, από Ιταλία, ΕΕ και Γερμανία κατά κύριο λόγο. Τέλος οι Ξένες Άμεσες Επενδύσεις στην Αλβανία το 2007 ξεπερνούσαν τα 400 εκατ. ευρώ και αναμένεται να είναι μεγαλύτερες το 2008 με βάση το ενδιαφέρον που εξέφρασαν ξένες εταιρείες, σε τομείς όπως ο ενεργειακός τομέας και η κατασκευή υλικών.
Στις αρχές του 2008 στη Β. Αλβανία ανακαλύφθηκαν κοιτάσματα πετρελαίου (2.987 δισ. βαρέλια) και φυσικού αερίου (3.014 τρισ. κ.μ.). Επίσης προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες της χώρας σε ηλεκτρισμό συζητείται έντονα η κατασκευή πυρηνικού αντιδραστήρα στο Δυρράχιο, ο οποίος όχι μόνο θα καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας, αλλά θα εξάγει και ηλεκτρισμό στην Ιταλία . Επιπλέον προκειμένου να αποκτήσει η χώρα τις απαραίτητες υποδομές στα δίκτυα μεταφορών, έχει εξαγγελθεί και ήδη κατασκευάζεται ο αυτοκινητόδρομος Δυρράχιο – Πρίστινα, έτσι ώστε τα δύο αλβανικά κράτη να έρθουν πιο κοντά, να τονωθεί το εμπόριο και να διευκολυνθεί η μεταφορά ανθρώπων και προϊόντων.
Η οικονομική διάσταση των ευρωπαϊκών σχέσεων της Αλβανίας είναι σημαντική. Μεταξύ 1991 και 2004 η ΕΕ έχει διαθέσει συνολικά 1.273 εκ. € στην Αλβανία, συνήθως στο πλαίσιο του PHARE και των προγραμμάτων CARDS. Η Αλβανία έχει «σημειώσει πρόοδο» ως προς την εδραίωση λειτουργούσας οικονομίας της αγοράς, καθώς οι ιδιωτικοποιήσεις προχωρούν. Ωστόσο οι ελλείψεις σε κατάλληλο προσωπικό και οι κακές υποδομές (όπως παραπάνω αναλύθηκαν) παρεμποδίζουν την ανάπτυξη ενός ιδιωτικού τομέα, που θα δώσει νέα πνοή στην αλβανική οικονομία. Η αλβανική οικονομία στηρίζεται, όπως και όλες των δυτικοβαλκανικών χωρών (πλην Κροατίας) στην οικονομική βοήθεια διεθνών οργανισμών (διεθνές νομισματικό ταμείο, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, κτλ).
Η Αλβανία είναι ίσως η πλέον αμερικανόφιλη χώρα της Ευρώπης. Η στάση των ΗΠΑ στο ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου οδήγησε τους Αλβανούς (και αλβανοκοσοβάρους) στο να τους αντιμετωπίζουν σαν εθνοαπελευθερωτές. Η στάση των ΗΠΑ τα τελευταία 15 χρόνια είναι ευνοϊκή προς την Αλβανία. Από το 1998 οι ΗΠΑ παρείχαν 300 εκατ. $ προς την Αλβανία, για πολιτικές μεταρρυθμίσεις και βελτίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (το 10% της συνολικά παρεχόμενης βοήθειας από το εξωτερικό). Ο νόμος των ΗΠΑ περί Υποστήριξης για την Δημοκρατία στην Ανατολική Ευρώπη, από το 1999, προβλέπει παροχή 30 $ ετησίως προς την Αλβανία, ενώ και το Ταμείο των Αλβανοαμερικανικών επιχειρήσεων παρέχει βοήθεια προς τις τοπικές επιχειρήσεις από το 1994.

Αλβανία και ΝΑΤΟ
Η κρίση του Κοσόβου και η ανάγκη για δημιουργία μιας περιοχής ασφάλειας και σταθερότητας, οδηγεί και στην ένταξη της Αλβανίας στο ΝΑΤΟ. Η ένταξη στο αποτελεί περισσότερο μια τεχνική και πολιτική απόφαση και λιγότερο μια απόφαση που θα εξασφαλίσει αμυντικά την Αλβανία. Η αρχή έγινε στις 23 Φεβρουαρίου 1994 όταν και υπέγραψε τη συμμετοχή της στο νατοϊκό πρόγραμμα Σύμπραξη για την Ειρήνη. Ακολούθησε ο Χάρτης της Αδριατικής, που υπογράφηκε το 2003 από τα τρία κράτη που επιδιώκουν να γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ - την Αλβανία, την Κροατία, και την πρώην ΠΓΔΜ - και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η διαδικασία, που δρομολογήθηκε έκτοτε και που υποστηρίζεται με γενναιοδωρία από τις Ηνωμένες Πολιτείες, στοχεύει να προωθήσει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών αυτών, προκειμένου να ανταποκριθούν στα κριτήρια που έχει θέσει το ΝΑΤΟ για τα μέλη του. Η Αλβανία εκπόνησε Σχέδιο Μεταρρύθμισης 2001-2010. Αυτό προσφέρει ένα νέο νομικό πλαίσιο που καλύπτει την καλύτερη δυνατή ασφάλεια για τη χώρα, τη συμμετοχή της στις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (SFOR), αλλά και στις χώρες που εντάσσονται από το ΝΑΤΟ στη «μάχη εναντίον της τρομοκρατίας» (ISAF). Έπειτα στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Πράγα (21.11.2002). Η κοινή γνώμη της Αλβανίας είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό θετική στην ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ. Η πορεία της Αλβανίας προς τη Συμμαχία, απέκτησε νέα διάσταση μετά την απόδοση στη χώρα του καθεστώτος της υποψήφιας για ένταξη χώρα στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, στις 3 Απριλίου 2008.
Επίλογος
κοινή πολιτική επιδίωξη της Αλβανίας, όπως και των υπολοίπων κρατών των Δυτικών Βαλκανίων είναι η ένταξη στους Ευρωατλαντικούς θεσμούς. Περισσότερο ή λιγότερο σε σχέση με τους γείτονές της, η Αλβανία έχει τεθεί ήδη σε τροχιά ενσωμάτωσης. Τα δομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ωστόσο είναι σημαντικά. Η διαφθορά, η αναιμική οικονομία, η παραοικονομία, η εγκληματικότητα εμποδίζουν τη δημιουργία σύγχρονων λειτουργικών κρατών. Οι προσπάθειες ωστόσο που καταβάλλονται είναι σημαντικές και πρέπει να ενταθούν. Μέχρι το 2008 έγιναν σημαντικά βήματα. Αυτά τα περιόρισε η οικονομική κρίση που ξέσπασε σε παγκόσμιο επίπεδο και επηρέασε άμεσα τους προϋπολογισμούς των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το ΝΑΤΟ, περιορίζοντας την οικονομική συνεργασία με την Αλβανία και τα υπόλοιπα κράτη των δυτικών Βαλκανίων.