I
Γενικά:
Η Ελλάδα έγινε μέλος του DAC (σύνολο 22 χώρες) το Δεκέμβριο του 1999 (23.12.1999). Από κράτος λήπτης της βοήθειας, είχε γίνει κράτος δωρητής, νωρίτερα το 1996. Η Ελλάδα είναι μικρός δωρητής. Απαιτούνται μεγάλες προσπάθειες προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος, ήτοι να πιάσει το στόχο της Ε.Ε. για ποσοστό 0,51% επί του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος που δίνεται σε δημόσια αναπτυξιακή βοήθεια, έως το 1010 (0,7% έως το 2015-στόχος ΟΗΕ). Αυτό απαιτεί ένα πρόγραμμα 1 δις $, δλδ 3 φορές πάνω από το ποσό που διατέθηκε το 2004.
Στην Ελλάδα συμβάλλει στη χρηματοδότηση της Ανάπτυξης είτε πολυμερώς (συμμετοχή σε διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς λ.χ World Bank, European Investment Bank, αλλά και σε περιφερειακούς ΕBRD, BSTDB). Επίσης διαθέτει βοήθεια διαμέσου της Ε.Ε (ΕuropeAid Cooperation Office, Ευρωπαϊκού Ταμείο Ανάπτυξης-EDF, Οργάνωση για την Ανασυγκρότηση των Βαλκανίων-Agency for Reconstruction,
Η ελληνική αναπτυξιακή βοήθεια επικεντρώνεται στις γειτονικές χώρες και ειδικά στα Βαλκάνια. Το Ελληνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης των Βαλκανίων (ν. 2996/02) προβλέπει χορήγηση 550 εκ. €, στις Βαλκανικές χώρες, μέσω διμερούς βοήθειας.
Σημαντική είναι η ελληνική συνεισφορά στην ανθρωπιστική βοήθεια (βλ. τσουνάμι, σεισμοί Πακιστά, Λίβανος κ.α)
Η Ελλάδα οφείλει, ως δωρήτρια χώρα να αναδειχθεί σε παγκόσμια δύναμη ανθρωπιάς, που υπηρετεί τις αρχές και αξίες του σύγχρονου πολιτισμού και της δημοκρατίας.
Πολιτική αποτυπώνεται σε 3 τεμνόμενους κύκλους (στόχοι Χιλιετίας ΟΗΕ, προτεραιότητες ΕΕ, προτεραιότητες ελληνικής εξωτ.πολιτικής)
Ιστορικά:
Τον Αύγουστο του 1996, με αφορμή την υποψηφιότητα για ένταξη στην επιτροπή για την δημόσια αναπτυξιακή επιτροπή (DAC) αποφασίστηκε ένα 5ετές πρόγραμμα ουσιώδους διμερούς βοήθειας, ύψους 400 εκ $ (σημαντικό ποσό, αν αναλογιστεί κανείς τις προσπάθειες επίτευξης των κριτηρίων του Μάαστριχτ).
Από το 1996 έως το 1999 είχαν αυξηθεί τα καθαρά έξοδα για αναπτυξιακή βοήθεια από 27 εκ. $ σε 99 εκ. $. Το 2000 είχαν ανέλθει στα 226 εκ $ ή αλλιώς σε ποσοστό 0,20% επί του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος (φτάνοντας τον τότε μέσο όρο της DAC, δλδ. το 0,22%, αν και ο στόχος της DAC ήταν το 0,39%)
Ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, προωθήθηκε η ενίσχυση της ελληνικής αναπτυξιακής βοήθειας (Ολυμπιακό Πνεύμα), αλλά και διότι η χώρα επιθυμούσε τη συμμετοχή στο Σ.Α. του ΟΗΕ. Έτσι έπρεπε να διαδραματίσει ένα πιο δραστήριο ρόλο στα θέματα της αναπτυξιακής συνεργασίας.
II
Σημερινά δεδομένα χορήγησης αναπτυξιακής βοήθειας
Γενικά
Η Ελλάδα το 2005 παρείχε αναπτυξιακή βοήθεια ύψους 384 εκ. $ (ποσοστό 0,17% επί του ΑΕΕ). Το 2004 παρείχε 321 εκ. (ποσοστό 0,16% επί του ΑΕΕ). Τα ποσοστά επί του GNI είναι τα μικρότερα μεταξύ των 22 κρατών της DAC.
Στόχοι ελληνικής αναπτυξιακής συνεργασίας:
o Την παροχή βοήθειας σε θύματα έκτακτων καταστάσεων.
o Τη μείωση της φτώχειας.
o Την ενίσχυση των πλέον μειονεκτούντων πληθυσμών.
o Την καταπολέμηση του φαινομένου της παράνομης διακίνησης προσώπων.
o Τη συμβολή στην αλληλοκατανόηση των πολιτισμών.
o Την ενδυνάμωση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, της Δημοκρατίας και του κράτους δικαίου.
Σήμερα το 70% της αναπτυξιακής βοήθειας της Ελλάδας, παρέχεται σε διμερές επίπεδο. Αναπτυξιακή Βοήθεια σε 21 κράτη. Επίκεντρο τα Βαλκάνια και οι Παρευξείνιες χώρες:
- Οι Βαλκανικές χώρες. Χρηματοδοτούνται μέσω των προγραμμάτων και δράσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανασυγκρότησης των Βαλκανίων (ΕΣΟΑΒ), το οποίο αφορά την πενταετία 2002-2006 (επέκταση έως 2011).
- Οι χώρες του Εύξεινου Πόντου και κυρίως η Γεωργία και η Αρμενία
- Η Τουρκία
- Οι χώρες της Μέσης Ανατολής και κυρίως τα Αυτόνομα Παλαιστινιακά Εδάφη, η Συρία, η Ιορδανία, ο Λίβανος και το Ιράκ (όσον αφορά προγράμματα επείγουσας ανθρωπιστικής βοήθειας και μόνο).
- Το Αφγανιστάν όπου η Χώρα μας έχει ήδη καταρτίσει τριετές πρόγραμμα (2002-2004).
- Οι χώρες της Υποσαχαρικής Αφρικής και κυρίως η Αιθιοπία, η Ερυθραία και η Ακτή του Ελεφαντοστού.
Τα δέκα πρώτα, ως προς τα ποσά (σε εκ. $) βοήθειας, κράτη αποδέκτες είναι τα εξής:
1. Πρώην Γιουγκοσλαβία (γενικά) 29
2. Αλβανία 19
3. Σερβία 12
4. Αφγανιστάν 10
5. Βοσνία – Ερζεγοβίνη 7
6. Τουρκία 6
7. Ιράκ 6
8. Παλαιστινιακά Εδάφη 6
9. Γεωργία 5
10. Λίβανος 3
Η αναπτυξιακή βοήθεια δίνεται πέραν της διμερούς δράσης, και της πολυμερούς και μέσω ΜΚΟ ή και προτάσεων από Πανεπιστήμια ή άλλους φορείς.
ΥΔΑΣ (Hellenic Aid)
H ΥΔΑΣ (International Development Cooperation Department - η απλά HELLENIC AID) είναι ένας εξειδικευμένος εθνικός φορέας στο Υπουργείου Εξωτερικών, κατά το πρότυπο όλων σχεδόν των Κρατών Μελών της Ε.Ε. που εδώ και δεκαετίες έχουν δημιουργήσει αντίστοιχες Υπηρεσίες.
Έχει αρμοδιότητα να καταστρώσει και να ασκήσει την εθνική στρατηγική της επείγουσας ανθρωπιστικής, επισιτιστικής και αναπτυξιακής συνεργασίας και βοήθειας, μέσω κυρίως της υλοποίησης δράσεων και προγραμμάτων των ΜΚΟ αλλά και των άλλων φορέων της κοινωνίας των πολιτών. Έτσι σε αυτά τα πλαίσια η ΥΔΑΣ ενθαρρύνει, χρηματοδοτεί, υλοποιεί, αναθέτει, εποπτεύει και καταγράφει το σύνολο των χρηματοδοτικών προγραμμάτων.
Στόχος της ΥΔΑΣ:
Η ευαισθητοποίηση ελληνικής κοινής γνώμης για τα προβλήματα του 3ου Κόσμου, η πραγμάτωση των στόχων της Χιλιετίας και η ανάδειξη της ελληνικής αναπτυξιακής και ανθρωπιστικής βοήθειας στην εγχώρια και διεθνή κοινή γνώμη.
Η Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (ΥΔΑΣ) του Υπουργείου Εξωτερικών συστήθηκε με τον Ν. 2731/99 ΦΕΚ 193 Α'/6/9/1999. Το Σεπτέμβριο 2000 τέθηκε σε ισχύ το υπ'αριθ' 224 Προεδρικό Διάταγμα με θέμα "Την οργάνωση, στελέχωση και λειτουργία της Υπηρεσίας Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (ΥΔΑΣ) του Υπουργείου Εξωτερικών".
H YΔΑΣ συνιστά ανεξάρτητο οργανικό τμήμα του Υπουργείου Εξωτερικών, αντίστοιχο των άλλων Γενικών Διευθύνσεών του, υπαγόμενο κατευθείαν στον Υπουργό Εξωτερικών. Η ΥΔΑΣ διαχειρίζεται αφενός το σύνολο των πόρων της αναπτυξιακής συνεργασίας που εγγράφονται για το σκοπό αυτό στο προϋπολογισμό του ΥΠΕΞ και αφετέρου πόρους ή δωρεές που της μεταβιβάζονται από Υπουργεία, Οργανισμούς και δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς της ημεδαπής η της αλλοδαπής.
Διάρθρωση ΥΔΑΣ:
αποτελείται από 5 διευθύνσεις. Αυτές είναι:
Δ/νση επείγουσας ανθρωπιστικής και επισιτιστικής βοήθειας (ΥΔΑΣ – 1):
Αρμόδια για όλες τις δράσεις-προγράμματα έκτακτης ανθρωπιστικής ή επισιτιστικής βοήθειας (συντονισμός, συλλογή, αποστολή και διάθεση) που αποστέλλεται σε περιπτώσεις επειγουσών κρίσεων από φυσικές ή ανθρώπινες καταστροφές
Δ/ νση αναδιάρθρωσης και ανάπτυξης (ΥΔΑΣ – 2):
αρμόδια για όλες τις φάσεις, από την αξιολόγηση μέχρι και την υλοποίηση, των αναπτυξιακών προγραμμάτων, με αντικείμενο την τομεακή ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση των αναπτυσσομένων χωρών
Δ/ νση περιφερειακής πολιτικής και στρατηγικού σχεδιασμού (ΥΔΑΣ – 3) :
Αρμόδια για τη μελέτη και τον σχεδιασμό της εθνικής στρατηγικής αναπτυξιακής συνεργασίας. Εκπροσωπεί την ΥΔΑΣ στις σχετικές γεωγραφικές Ομάδες Εργασίας των εξωτερικών σχέσεων της Ε.Ε, άλλων Διεθνών Οργανισμών. Ενημερώνει επίσης και στηρίζει τις ΜΚΟ για τη συμμετοχή τους σε προγράμματα της Ε.Ε και άλλων Διεθνών Οργανισμών.Αξιολογεί προγράμματα αναπτυξιακής βοήθειας που υποβάλλονται από κρατικούς Φορείς στην ΥΔΑΣ για ενδεχόμενη χρηματοδότηση. Τέλος προβαίνει σε ενημέρωση της Βουλής των Ελλήνων για τις δραστηριότητες της ΥΔΑΣ.
Δ/ νση ΜΚΟ και αναπτυξιακής εκπαίδευσης (ΥΔΑΣ – 4) :
αρμόδια για την ανάπτυξη της κοινωνίας των πολιτών, την ενίσχυση των αναπτυξιακών ΜΚΟ. Ενημερώνει και ευαισθητοποιεί την κοινή γνώμη . Αξιολογεί προγράμματα αναπτυξιακής εκπαίδευσης που υποβάλλονται από ΜΚΟ στην ΥΔΑΣ για ενδεχόμενη χρηματοδότηση. Είναι επίσης αρμόδια για την πολιτική χορήγησης υποτροφιών στο πλαίσιο της Αναπτυξιακής Συνεργασίας. Η διάρθρωση της ΥΔΑΣ 4 Δ/νσης περιλαμβάνει τα εξής τμήματα : Α) Ειδικού Μητρώου ΜΚΟ, β) Τμήμα Υποστήριξης ΜΚΟ, γ) Τμήμα Αναπτυξιακής Εκπαίδευσης και δ) Τμήμα Αξιολόγησης
Δ/ νση διοικητικών και οικονομικών υπηρεσιών (ΥΔΑΣ – 6) :
Αρμόδια για θέματα διοικητικών και οικονομικών υποθέσεων της ΥΔΑΣ.
Η ΥΔΑΣ αποτελεί τον έναν από τους δύο πυλώνες εξωτερικής πολιτικής σε ζητήματα ανάπτυξης (ο άλλος είναι η Οικονομική Διπλωματία- Β’ Γεν.Διεύθυνση του ΥΠΕΞ)
Δραστηριοποιείται σε 46 χώρες, είτε με μορφή αναπτυξιακής είτε ανθρωπιστικής βοήθειας. Σημαντική παράμετρος της επιλεξιμότητας της δράσης της είναι οπτικοποίηση – αναγνωρισιμότητα (visibility), ήτοι η προβολή της χώρας ως κράτους δωρητής.
Οι Βασικές Αρχές της ελληνικής αναπτυξιακής βοήθειας
• Σύναψη εταιρικής σχέσης (Partnership) με αξιόπιστους φορείς της κοινωνίας των πολιτών καθώς και συμμετοχή των επωφελούμενων αρχών και φορέων στα προγράμματα που τους αφορούν άμεσα.
• Καταπολέμηση της φτώχειας (Combatting poverty), που αποτελεί και το βασικότερο στόχο των αναπτυξιακών προγραμμάτων των διεθνών δωρητών στις αναπτυσσόμενες χώρες για την τρέχουσα δεκαετία.
• Συγχρηματοδότηση (Co-financing). Οι διεθνείς φορείς χρηματοδοτούν τμήμα μόνο του προϋπολογισμού των επιλεγμένων δράσεων της διμερούς αναπτυξιακής συνεργασίας. Οι ΜΚΟ αναλαμβάνουν ένα ποσοστό, τουλάχιστον 15% του συνολικού προϋπολογισμού του έργου (ιδία συμμετοχή).
• Συντονισμός, Συνοχή και Συμπληρωματικότητα (ΣΣΣ) (Coordination, Coherence and Complementarity - CCC). Τα προγράμματα της αναπτυξιακής συνεργασίας ανά αποδέκτρια χώρα : α) πρέπει να διαθέτουν ένα minimum βαθμό συντονισμού μεταξύ των δράσεων των πολυμερών και άλλων δωρητών, β) πρέπει να έχουν συνοχή όσον αφορά τους επιδιωκόμενους στόχους και γ) πρέπει οι παρεμβάσεις να είναι συμπληρωματικές μεταξύ τους και να μην εμφανίζουν κενά, αντιθέσεις ή επικαλύψεις.
• Οικειοποίηση (Ownership) από τους τοπικούς πληθυσμούς των οικονομικών, κοινωνικών και αναπτυξιακών πλεονεκτημάτων που απορρέουν από την υλοποίηση των προγραμμάτων.
• Βιωσιμότητα (Viability) της δράσης ή του προγράμματος. Με το κριτήριο αυτό αποδεικνύεται εάν οι αντικειμενικοί στόχοι διασφαλίζονται και μετά την υλοποίηση των προγραμμάτων.
Προτεραιότητες – στρατηγικές ελληνικής αναπτυξιακής βοήθειας
Υποδομές σε: Βασική και δευτεροβάθμια εκπαίδευσης καθώς και επαγγελματική κατάρτιση.
Υγεία, μικρά ιατρικά κέντρα περίθαλψης (κυρίως για παιδιά και γυναίες).
Ύδρευση και του πόσιμο νερό, μικρά φράγματα, επιδιόρθωση κατοικιών καθώς και βασικές κοινωνικές υποδομές χωριών ή μικρών πόλεων.
Προστασία περιβάλλοντος και γεωργικής ανάπτυξης.
Δημιουργία θέσεων εργασίας.
Ενίσχυσης του εκδημοκρατισμού και
Ενίσχυσης της θέσης των νέων και των γυναικών για την ισότιμη πρόσβαση τους στους τομείς της βασικής εκπαίδευσης, της κατάρτισης, της υγείας, των χρηματοδοτήσεων κ.α.
Κύριος στόχος των αναπτυξιακών προγραμμάτων της χώρας θα πρέπει να είναι η καταπολέμηση της φτώχειας και η διασφάλιση του βιώσιμου χαρακτήρα τους. Επίσης τα προγράμματα στις αναπτυσσόμενες και υπό μετάβαση χώρες δε θα πρέπει να είναι κατακερματισμένα, ώστε να είναι δυνατό να δημιουργήσουν τις παράπλευρες θετικές επιπτώσεις με στόχο την αποτελεσματικότερη αναπτυξιακή παρέμβαση σε μια αναπτυσσόμενη περιοχή. Θα πρέπει τέλος να αυξηθεί ουσιαστικά ο αριθμός των εκτός Βαλκανίων Χωρών, αναπτυξιακών προγραμμάτων και κυρίως προς τις Λιγότερο Αναπτυγμένες Χώρες (ΛΑΧ) της Μ. Ανατολής, της Υποσαχαρικής Αφρικής και της Ασίας.
Υπάρχει επιπλέον άμεση ανάγκη για διαφάνεια της διαχείρισης του δημόσιου χρήματος που δίνεται για αναπτυξιακή βοήθεια. Καθώς η Ελλάδα έχει μικρή εμπειρία από την αναπτυξιακή βοήθεια, επιδιώκεται η συνεργασία με χώρες (π.χ. ΗΠΑ, Ολλανδία, ΗΒ, ΕΕ) και διεθνείς οργανισμούς (π.χ. World Food Program, U.N. AIDS, U.N. Development programs), έμπειρους στους τομείς αυτούς, μέσω συγχρηματοδοτήσεων, κατάρτισης κ.α δράσεων.
Νεωτερισμοί:
Νέοι τομείς δράσεις (παλιοί: κτίσιμο σχολείων, νοσοκομείων, δρόμων, χρηστή διακυβέρνηση). Χρηματοδότηση γενικότερου πλάνου, λειτουργίας υποδομών (λ.χ. αποστολή εκπαιδευτικών, κατάρτιση γιατρών, επιμόρφωση δημοσίων υπαλλήλων) και όχι αποσπασματικών δράσεων. Ανάγκη για ολοκληρωμένα προγράμματα, που οργανώνονται σε βάθος χρόνου. Επέκταση σε άλλους οικονομικούς τομείς, όπως μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τραπεζικό σύστημα, γεωργία, τουρισμό.
Ανθρωπιστική ελληνική βοήθεια
Δίδεται, όπως και η αναπτυξιακή: Διμερώς, Πολυμερώς, μέσω ΜΚΟ
Ως προς την επείγουσα βοήθεια υπάρχουν εξειδικευμένοι διεθνείς οργανισμοί: Γραφείο ΗΕ για ανθρωπιστική βοήθεια-επισιτιστική βοήθεια, Παγκόσμιο πρόγραμμα Σίτισης.
Υπηρεσία Επείγουσας Βοήθειας του ΥΠΕΞ (ΥΔΑΣ 1): Συντονίζει άλλους φορείς (λ.χ. ΥΠΕΘΑ παρέχει τα C-130, Γ.Γ. Πολιτικής Προστασίας, ΕΜΑΚ κ.α.) και ΜΚΟ (π.χ. Γιατροί χωρίς Σύνορα). Συλλέγει - ελέγχει – διαθέτει εφόδια που αποστέλλονται στις χώρες που πλήττονται από φυσική ή ανθρώπινη καταστροφή. Αξιολογεί προγράμματα έκτακτης βοήθειας που υποβάλλουν άλλοι φορείς
Προγραμματισμός ανθρωπιστικής βοήθειας: Αφενός η διαχείριση της μείωσης του κινδύνου. Καλύτερα η πρόληψη αντί της θεραπείας. Αφετέρου η ακολουθία μεταξύ ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας. Έτσι επέρχεται η οικειοποίηση, από τον τοπικό πληθυσμό, των αποτελεσμάτων της ανθρωπιστικής βοήθειας και στη συνέχεια, μέσω της αναπτυξιακής βοήθειας.
Χώρες δράσης:
• Ιράκ (πόλεμος)
• Ελ Σαλβαδόρ (τυφώνας Ιβάν)
• Ρωσία (Μπεσλάν)
• Κίνα
• Αρμενία
• Μαρόκο (φωτιές)
• Πακιστάν (σεισμοί)
• Μπαλί (τσουνάμι)
• Σρι Λάνκα (τσουνάμι)
• ΗΠΑ (Κατρίνα)
• Β. Κορέα (εμπάργκο)
• Λίβανος (πόλεμος)
Οφέλη της Ελλάδας, από την Αναπτυξιακή Βοήθεια
Αποφυγή θερμών καταστάσεων στην ευρύτερη περιοχή, λόγω της οικονομικής δυσπραγίας.
Ανάπτυξη των εμπορικών συναλλαγών (aid and trade).
Αύξηση της εξάρτησης από την Ελλάδα των χωρών αποδεκτών της αναπτυξιακής βοήθειας (δημιουργία σφαίρας συμφερόντων και επιρροής).
Προώθηση της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και προστασία ελληνικών μειονοτήτων-αποδήμου ελληνισμού.
Αύξηση εξαγωγών (δημιουργία αγοράς για τα ελληνικά προϊόντα).
Διείσδυση ελληνικών ιδιωτικών κεφαλαίων (λ.χ. μέσω συγχρηματοδοτήσεων από δημόσια και ιδιωτικά κεφάλαια).
Δημιουργία Know-how
Προστασία περιβάλλοντος, πάταξη εγκληματικότητας (ναρκωτικά, trafficking,λαθρεμπόριο κ.α.)-διαφθοράς.
ΜΚΟ
Ελληνική Επιτροπή των ΜΚΟ= δίκτυο ελληνικών ΜΚΟ, που δραστηριοποιούνται στον τομέα της Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (βιώσιμη ανάπτυξη, παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, αναπτυξιακή εκπαίδευση). Εκπροσωπεί την Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία των ΜΚΟ για την Ανάπτυξη και την Επείγουσα Βοήθεια (CONCORT)
Σήμερα εντάσσονται σε αυτήν 15 ΜΚΟ (σημαντικές η ActionAid, η Αλληλεγγύη κ.α.). Η ένταξη είναι ανοιχτή σε όλες τις ΜΚΟ. Ύπαρξη μητρώου εγγραφής ΜΚΟ (4η διεύθυνση ΥΔΑΣ)
Στόχοι: ενημέρωση – ευαισθητοποίηση ελληνικής κοινής γνώμης, προώθηση ιδέας ΜΚΟ, παροχή εκπαίδευσης, τεχνογνωσάς, κατάρτισης σε στελέχη ελληνικών ΜΚΟ. (2η διεύθυνση ΥΔΑΣ).
Σημαντική η συνεργασία των ελληνικών ΜΚΟ μεταξύ τους, ή με άλλες ευρωπαϊκές/διεθνείς, που δραστηριοποιούνται στον τομέα της διεθνούς αναπτυξιακής συνεργασίας (π.χ. εντός του δικτύου Global Call to Action Against Poverty – Συμμαχία ενάντια στη Φτώχεια)
Απαιτείται εντατικοποίηση των προσπαθειών των ΜΚΟ, αλλά και στήριξη από το κράτος (λ.χ. πλαίσιο διαλόγου –διαρκούς και μόνιμου- ΜΚΟ με Πολιτεία, κοινή επιτροπή ΥΔΑΣ – ΜΚΟ, εκπαίδευση στελεχών στα Πανεπιστήμια, ψήφιση σαφούς θεσμικού πλαισίου λειτουργίας ΜΚΟ)
III.
Η Ελληνική αναπτυξιακή βοήθεια
στα Βαλκάνια και τη Μαύρη Θάλασσα
ΕΣΟΑΒ
Γενικά:
Η άμεση γειτνίαση της Ελλάδας με τη ΝΑ Ευρώπη, έθεσε τα Βαλκάνια, στο κέντρο των προσπαθειών της Ελλάδας για παροχή αναπτυξιακής βοήθειας. Έτσι στο πλαίσιο της συμμετοχής της Ελλάδας στη DAC, καταρτίστηκε ένα πενταετές πρόγραμμα ελληνικής αναπτυξιακής βοήθειας (Ελληνικό Σχέδιο για την Οικονομική Ανασυγκρότηση των Βαλκανίων-ΕΣΟΑΒ) για την περίοδο 2002-2006, προς 7 βαλκανικά κράτη. Το ΕΣΟΑΒ αποτελεί ουσιαστικά προσπάθεια της Ελλάδος, ως δότριας χώρας, να ενσωματώσει μεμονωμένες πρωτοβουλίες αναπτυξιακής βοήθειας σε ένα ενιαίο σχέδιο και να προωθήσει έτσι μια ολοκληρωμένη αναπτυξιακή πολιτική
Στόχοι:
Το ΕΣΟΑΒ, πρόκειται για ένα πενταετές πρόγραμμα, συνολικού ύψους 550 εκ. ευρώ, που αποσκοπεί στη χρηματοδότηση έργων, επενδύσεων, δράσεων, μελετών και δραστηριοτήτων με στόχο την οικονομική, κοινωνική και θεσμική ανασυγκρότηση των κρατών της Ν.Α. Ευρώπης.
Το Σχέδιο αποσκοπεί, κατ’ αρχήν, στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική σταθερότητα της περιοχής της Νοτιο-ανατολικής Ευρώπης, ενώ απώτερος στόχος του είναι ο εκσυγχρονισμός των υποδομών, η προώθηση των παραγωγικών επενδύσεων, η στήριξη των δημοκρατικών θεσμών και του κράτους δικαίου, ο εκσυγχρονισμός της Δημόσιας Διοίκησης και αυτοδιοίκησης, η ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, η αντιμετώπιση των οικονομικών ανισοτήτων καθώς και η κατάρτιση του εργατικού και επιστημονικού δυναμικού των επωφελούμενων χωρών. Σημαντικό επίσης στόχο του ΕΣΟΑΒ αποτελεί η υποστήριξη του ευρωπαϊκού προσανατολισμού των ληπτριών χωρών.
Με το πρόγραμμα αυτό, το Ελληνικό Δημόσιο παρέχει, από εθνικούς πόρους οικονομική υποστήριξη στα κράτη της Αλβανίας, της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης, της Βουλγαρίας, της ΠΓΔΜ, της Σερβίας και Μαυροβουνίου και της Ρουμανίας.
Έτσι επικεντρώνεται στην πραγματοποίηση μεγάλων έργων υποδομής και στην ενδυνάμωση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και συνεργασίας μεταξύ των χωρών της περιοχής. Η προσπάθεια εστιάζεται στην υλοποίηση επενδύσεων, μελετών, δραστηριοτήτων και δράσεων που εξυπηρετούν τους στόχους του Σχεδίου, μέσω του οποίου χρηματοδοτούνται τα σχετικά έργα
Νομικό πλαίσιο:
Η λειτουργία του ΕΣΟΑΒ διέπεται από το ν. 2996/2002, την υπ’ αρ. 968/08.05.2002 ΚΥΑ Οικονομίας και ΥΠΕΞ, την υπ’ αρ. 169579/29.05.2002 Απόφαση του Υφυπουργού Οικονομίας και Οικονομικών, ενώ ο ιδρυτικός νόμος του παραπέμπει και σε αρκετές διατάξεις του αναπτυξιακού νόμου, οι οποίες τυγχάνουν εφαρμογής στις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα. Για την ενεργοποίηση του ΕΣΟΑΒ (άρ. 3 του ν. 2996/2002), συνήφθησαν διμερείς συνθήκες ανάμεσα στην Ελλάδα και τις έξι επωφελούμενες χώρες. Οι διμερείς αυτές συνθήκες («Πρoγράμματα Διμερούς Οικονομικής Συνεργασίας»), περιέχουν τον γενικό τρόπο λειτουργίας του ΕΣΟΑΒ και συνοδεύονται όλες από ένα Παράρτημα Α, που αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα τους και στο οποίο αναφέρονται οι λεπτομέρειες εφαρμογής τους. Η μη υλοποίηση του προγράμματος τα 2 πρώτα χρόνια οδήγησε στην παράτασή του έως το 2011 και η απόφαση αυτή επικυρώθηκε με το ν. 3530/2007.
Όργανα:
• Επιτροπή Παρακολούθησης
Αξιολογεί και παρακολουθεί την υλοποίηση των εγκεκριμένων προτάσεων και δράσεων (πρόβλεψη ν. 2996/02).
• Υπηρεσία Διεθνών Σχέσεων
Παρέχει γραμματειακή υποστήριξη. Προετοιμάζει τα θέματα που θα απασχολήσουν την Επιτροπή Παρακολούθησης (πρόβλεψη ν. 2996/02).
• Εθνικός Συντονιστής
Ανώτατος υπάλληλος σε κάθε χώρα λήπτρια της βοήθειας. Συντονίζει τη ροή κονδυλίων. Φροντίζει για διαφάνεια. Υπεύθυνος για την εξέλιξη του προγράμματος, σε εθνικό επίπεδο. Συντάσσει ετήσια έκθεση που αποστέλλει στην Επιτροπή Παρακολούθησης. Χειρίζεται τον εθνικό Ειδικό Λογαριασμό. (πρόβλεψη Διμερών Συνθηκών)
• Μεικτή Επιτροπή Διαχείρισης
Διαχειρίζεται και εφαρμόζει όσα προβλέπονται στη Διμερή Σύμβαση. Αναφέρεται στην Επιτροπή παρακολούθησης. υπεύθυνη για την εκτέλεση και την πρόοδο, τόσο τη φυσική, όσο και την οικονομική, των εγκεκριμένων έργων ή δράσεων και παρέχει πληροφορίες. Ελέγχει τις εκθέσεις προόδου του Προγράμματος και τις ετήσιες εκθέσεις που συντάσσει ο Εθνικός Συντονιστής προτού υποβληθούν στην Επιτροπή Παρακολούθησης, ενώ συντάσσει και τις προτάσεις που υποβάλλονται στην Επιτροπή Παρακολούθησης αναφορικά με την αναγκαία λήψη κατάλληλων μέτρων. Μεριμνά για την εφαρμογή των αποφάσεων και των κατευθυντηρίων γραμμών που λαμβάνει και χαράσσει η Επιτροπή Παρακολούθησης. (πρόβλεψη Διμερών Συνθηκών)
• Ειδικός Λογαριασμός
Εμβάζονται σε αυτόν οι πληρωμές σε κάθε στάδιο εξέλιξης του έργου.
Δραστηριότητα:
Η ουσιαστική εφαρμογή του ΕΣΟΑΒ ξεκίνησε με καθυστέρηση δύο και πλέον ετών -μέσα του 2004 αντί του 2002. Ενώ το Σχέδιο έχει ψηφιστεί από το 2002, ελάχιστα έχει προχωρήσει. Δεν έχει ενεργοποιηθεί ακόμα κανένα από τα μεγάλα έργα. Δεν έχει εγγραφεί καμία σχετική πίστωση στους προϋπολογισμούς του 2003 και του 2004. τότε είχαν εκταμιευθεί μόνο 5 εκ. ευρώ (ποσοστό 1%) Το γεγονός αυτό οδήγησε στην απόφαση για παράταση του προγράμματος μέχρι και το 2011, με σκοπό να δοθεί η δυνατότητα στις επτά λήπτριες χώρες να αξιοποιήσουν περισσότερο τους πόρους του Σχεδίου που τους αναλογούν.
Το Ελληνικό Σχέδιο για την Οικονομική Ανασυγκρότηση των Βαλκανίων (ΕΣΟΑΒ) προβλέπει πιστώσεις συνολικού ύψους 550 εκατ. €. Το ως άνω συνολικό ποσό των 550 εκατ. € κατανέμεται, αφενός μεν ανά λήπτρια χώρα και αφετέρου ανά τομέα:
Δημόσιες επενδύσεις/ έργα 79%,
ιδιωτικές παραγωγικές επενδύσεις 20%,
Ταμείο Μικρών ΄Εργων 1%).
Ειδικότερα το συνολικό ποσό των 550 εκ. € κατανέμεται ως εξής:
ΔΗΜΟΣΙΕΣ
ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ /
ΕΡΓΑ ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ/ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ
ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΤΑΜΕΙΟ ΜΙΚΡΩΝ ΕΡΓΩΝ ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ
ΧΩΡΕΣ ΕΣΟΑΒ 79% 20% 1%
(σε €) (σε €) (σε €) (σε €)
ΑΛΒΑΝΙΑ 39.413.100 9.978.000 498.900 49.890.000
ΒΟΣΝΙΑ /
ΕΡΖΕΓΟΒΙΝΗ 15.428.700 3.906.000 195.300 19.530.000
ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 42.889.100 10.858.000 542.900 54.290.000
ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ 13.825.000 3.500.000 175.000 17.500.000
Π.Γ.Δ.Μ. 59.123.600 14.968.000 748.400 74.840.000
ΡΟΥΜΑΝΙΑ 55.639.700 14.086.000 704.300 70.430.000
ΣΕΡΒΙΑ 183.675.000 46.500.000 2.325.000 232.500.000
ΚΟΣΣΥΦΟΠΕΔΙΟ 11.850.000 3.000.000 150.000 15.000.000
Διαχειριστικό / Διοικητικό κόστος(3%) 16.020.000
Μερικό Σύνολο: 421.844.200 106.796.000 5.339.800
Γενικό Σύνολο: 550.000.000
Η παροχή της βοήθειας προς το Κόσοβο, γίνεται μέσω της Σερβίας (συνίσταται σε 15 εκ. € εκ του κονδυλίου που χορηγείται για τη Σερβία)
Η κατανομή του συνολικού ποσού των 550 εκατ. ευρώ, ανά τομέα, είναι η ακόλουθη:
Α) Δημόσιες Επενδύσεις / Έργα
Στο Δημόσιο τομέα, που καλύπτει ποσοστό 79% του συνολικού ποσού των πιστώσεων εντάσσονται και χρηματοδοτούνται έργα, δράσεις, μελέτες και δραστηριότητες που προτείνονται επισήμως από τις Κυβερνήσεις των ληπτριών χωρών, μέσω του «Εθνικού Συντονιστή» του. Το διαθέσιμο ποσό για την υλοποίηση δημοσίων επενδύσεων/έργων σε όλες μαζί τις χώρες του ΕΣΟΑΒ ανέρχεται σε 421,8 εκατ. €. Οι μέχρι σήμερα συνολικές εγκρίσεις για την υλοποίηση δημοσίων επενδύσεων/έργων στις λήπτριες χώρες ανέρχονται σε 163,4 εκατ. €, ποσό που αντιστοιχεί με το 38,75% του συνολικού προϋπολογισμού των δημοσίων επενδύσεων/έργων.
Β) Ιδιωτικές Παραγωγικές Επενδύσεις
Την αρμοδιότητα για τις ιδιωτικές επενδύσεις έχει η Γενική Γραμματεία Επενδύσεων και Ανάπτυξης του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών. Το ελάχιστο και μέγιστο ύψος της επιχορηγούμενης ιδιωτικής επένδυσης, στο πλαίσιο του ΕΣΟΑΒ, καθορίζεται μεταξύ 800.000-5.000.000 € για επενδύσεις που πραγματοποιούνται στη μεταποίηση και μεταξύ 300.000 -1.500.000 € για επενδύσεις στον γεωργικό τομέα, ενώ το ποσοστό της επιχορήγησης ανέρχεται κατ΄ανώτατο όριο στο 30 % του συνολικού κόστους της επένδυσης. Το διαθέσιμο ποσό, για ενίσχυση ιδιωτικών επενδύσεων, σε όλες τις λήπτριες χώρες του ΕΣΟΑΒ ανέρχεται συνολικά σε 106,7 εκατ. €. Το ύψος των επιχορηγήσεων που η αρμόδια Κεντρική Γνωμοδοτική Επιτροπή του ΥΠ.ΟΙ.Ο ενέκρινε μέχρι σήμερα ανέρχεται σε 41,5 εκατ. €. Έτσι το ποσοστό απορρόφησης για όλες μαζί τις χώρες ανέρχεται σε 38,91%.
Γ) Ταμείο Μικρών Έργων
Όπως προβλέπεται στις επιμέρους Συμφωνίες Αναπτυξιακής Συνεργασίας (Άρθρο Α2) μεταξύ Ελλάδος και των επτά ληπτριών χωρών που συμπεριλαμβάνονται στο Ελληνικό Σχέδιο Οικονομικής Ανασυγκρότησης των Βαλκανίων (ΕΣΟΑΒ), ποσοστό 1% του Προγράμματος τίθεται στη διάθεση των αρμοδίων Ελληνικών Πρεσβειών για το Ταμείο Μικρών Έργων. Το ταμείο αυτό, μπορεί να παρέχει υποστήριξη κυρίως σε μικρά, τεχνικά έργα, επειγούσης φύσεως και με άμεση επίδραση στην τοπική κοινωνία. Το δε κόστος εκάστου δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 50.000 ευρώ. Το διαθέσιμο ποσό για την υλοποίηση μικρών έργων σε όλες μαζί τις χώρες του ΕΣΟΑΒ ανέρχεται σε 5,3 εκατ. €. Οι μέχρι σήμερα συνολικές εγκρίσεις για την υλοποίηση μικρών έργων στις λήπτριες χώρες ανέρχονται σε 2 εκατ. €, ποσό που αντιστοιχεί με το 38,42% του συνολικού προϋπολογισμού του Ταμείου Μικρών Έργων-ΤΜΕ.
Από τις κυριότερες δημόσιες επενδύσεις/έργα συγχρηματοδοτούμενα στο πλαίσιο του ΕΣΟΑΒ είναι:
Η κατασκευή τμήματος του Πανευρωπαϊκού διαδρόμου Χ, μήκους 86,7 χλμ. στην Σερβία και μήκους 33,2 χλμ στην ΠΓΔΜ,
Η ανακατασκευή/ανακαίνιση του Κτιρίου 3 των Κοινών Θεσμών, άλλως «Ελληνο-Βοσνιακής Φιλίας» στο Σεράγεβο (Βοσνία-Ερζεγοβίνη), και
Η αναβάθμιση της οδικής σύνδεσης Σαγιάδας-Κονίσπολης-Αγίων Σαράντα (Αλβανία)
Το έργο SEELight (South East European Lambda Network Facility for Research and Education, Διαβαλκανική Δικτυακή Υποδομή Οπτικών Ινών για Έρευνα και Εκπαίδευση), ένα δίκτυο οπτικών ινών υψηλών ταχυτήτων/διασύνδεση πανεπιστημιακών κοινοτήτων σε στις χρηματοδοτούμενες χώρες (πλην του Μαυροβουνίου, Βοσνίας και Αλβανίας)
Αποτελέσματα:
Σταθεροποιείται πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά η περιοχή. Εκσυγχρονίζονται οι υποδομές των γειτονικών κρατών και προωθούνται παραγωγικές επενδύσεις. Σαν αποτέλεσμα της οικονομικής ανάπτυξης και της βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου, στηρίζονται οι δημοκρατικοί θεσμοί και το κράτους δικαίου. Έτσι οι τοπικές πολιτικές προσβλέπουν στη δημιουργία ενός σύγχρονου κοινωνικού κράτους και στην κατάρτιση του εργατικού και επιστημονικού προσωπικού των χωρών.
Έτσι σε εθνικό-ελληνικό επίπεδο, προστατεύεται η αξιοπιστία της Ελλάδας, σαν χώρα ανάπτυξης και σταθερότητας. Αναδεικνύεται έτσι η συνέπεια της εξωτερικής πολιτικής, που αποσκοπεί την ενσωμάτωση της περιοχής στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Ενισχύεται και κεφαλαιοποείται η ελληνική παρουσία στα Βαλκάνια. Τονώνεται η εθνική οικονομία και εξελίσσονται τα οικονομικά. Εδραιώνεται ένα κλίμα αμοιβαίας μεταξύ των βαλκανικών κρατών εμπιστοσύνης.
ΟΣΕΠ
Γενικά:
Στον χώρο του Εύξεινου Πόντου η Ελλάδα αποτελεί ιδρυτικό μέλος του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας Ευξείνου Πόντου (Ο.Σ.Ε.Π.). Ο χώρος της Μαύρης Θάλασσας έχει τριπλό χαρακτήρα, ως περιοχή παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας , αλλά και ως περιοχή διαμετακόμισης ενέργειας. Ο ΟΣΕΠ ιδρύθηκε το 1992 ως άτυπη «Διακυβερνητική Οικονομική Συνεργασία Ευξείνου Πόντου» και μετετράπηκε σε διεθνή οικονομικό οργανισμό (BSEC-Black Sea Economic Cooperation) την 1η Μαϊου 1999, ημερομηνία κατά την οποία ετέθη σε ισχύ ο Καταστατικός Χάρτης του Οργανισμού που είχε υπογραφεί τον Ιούνιο του 1998 στην Γιάλτα.
Στόχος:
H φιλοσοφία που διέπει την πρωτοβουλία αυτή, έγκειται στην επίτευξη ειρήνης, ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή μέσω της οικονομικής και όχι της πολιτικής συνεργασίας. Οι στόχοι αυτοί αποκτούν μεγαλύτερη σημασία, αν ληφθεί υπόψη ότι η περιοχή του ΟΣΕΠ συνιστά με αγορά 360 εκ. καταναλωτών και ότι υπάρχουν σημαντικές πηγές πετρελαίου.
Μέλη:
Στον Οργανισμό μετέχουν δώδεκα χώρες:
i. Αλβανία
ii. Αρμενία
iii. Αζερμπαϊτζάν
iv. Βουλγαρία
v. Γεωργία
vi. Ελλάδα
vii. Μολδαβία
viii. Ρουμανία
ix. Ρωσία
x. Σερβία
xi. Τουρκία
xii. Ουκρανία
Τα ιδρυτικά κράτη ήταν 11. Η Σερβία και το Μαυροβούνιο εντάχθηκαν την 14.04.2004, ενώ μετά το μεταξύ τους διαζύγιο, συμμετέχει μόνο η Σερβία. Η ΠΓΔΜ προσκλήθηκε στον Οργανισμό, με το διεθνές αναγνωρισμένο όνομά της το 2004, αλλά δεν έχει ως τώρα εκδηλώσει ενδιαφέρον συμμετοχής.
Καθεστώς παρατηρητή έχουν οι χώρες: Αίγυπτο, Αυστρία, Γαλλία, Γερμανία, ΗΠΑ, Ισραήλ, Ιταλία, Κροατία, Λευκορωσία, Πολωνία, Σλοβακία, Τσεχική Δημοκρατία και Τυνησία
Επίσης καθεστώς παρατηρητή έχει εκχωρηθεί και σε διεθνείς οργανισμούς: “International Black Sea Club” (μη διακυβερνητικό), “Energy Charter Secretariat” και “Commission on the Protection of the Black Sea Against Pollution”, ενώ στις 25.6.2007, καθεστώς παρατηρητή εκχωρήθηκε στην Ευρ. Επιτροπή,
Εξαιτίας της συνεχιζόμενης άρνησης της Τουρκίας, δεν έχει καταστεί δυνατή, μέχρι σήμερα, η χορήγηση καθεστώτος παρατηρητή στην Κύπρο.
Η έδρα του ΟΣΕΠ είναι στην Κωνσταντινούπολη.
Όργανα:
Ο ΟΣΕΠ λειτουργεί με κανόνες διαδικασίας που προβλέπουν, αναλόγως του θέματος, συγκεκριμένες πλειοψηφίες. Ενόψει της επιθυμίας για κοινές δράσεις καταβάλλεται προσπάθεια οι αποφάσεις του Οργανισμού να λαμβάνονται με ομοφωνία. Παρόλα αυτά διαθέτει σχετικά ευέλικτη δομή λειτουργίας. Τα όργανα του οργανισμού είναι:
1. Η Διακυβερνητική-Διακοινοβουλευτική Συνεργασία. Τα επιμέρους όργανα είναι τα Συμβούλια Υπουργών Εξωτερικών (που συντονίζεται από την ανά εξάμηνο Προεδρία κάποιου κράτους) στις τακτικές ή έκτακτες συνόδους. Άλλα ειδικότερα όργανα συνιστούν η Επιτροπή Υψηλών Αξιωματούχων και οι Ομάδες Εργασίας Εξειδικευμένων Εμπειρογνωμόνων.
2. Η Διακοινοβουλευτική Συνεργασία με την Κοινοβουλευτική Συνέλευση της ΟΣΕΠ ("PABSEC").
3. Η Δια-επιχειρηματική Συνεργασία, η οποία λειτουργεί, μέσω του Επιχειρηματικού Συμβουλίου της ΟΣΕΠ ("Business Council"). Το όργανο αυτό αντανακλά τη σημασία που αποδίδει ο ΟΣΕΠ στη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και στην επέκταση της συνεργασίας στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.
4. Η Τράπεζα Αναπτύξεως και Εμπορίου της Μαύρης Θάλασσας ("Black Sea Trade and Development Bank"- BSTDB), που αποτελεί τον χρηματοδοτικό μηχανισμό του ΟΣΕΠ. Έδρα η Θεσσαλονίκη.
5. Το Κέντρο Συντονισμού και Ανταλλαγής Στατιστικών Δεδομένων και Οικονομικών Πληροφοριών. Έδρα η Άγκυρα.
Το Ταμείο Ανάπτυξης Προγραμμάτων (PDF) του Οργανισμού παρέχει τη δυνατότητα χρηματοδότησης φορέων του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα των κρατών για την εκπόνηση προ-μελετών σκοπιμότητας για προγράμματα αναπτυξιακού χαρακτήρα. Οι κανόνες λειτουργίας του πρόκειται να αναθεωρηθούν.
Ο συντονισμός και η διοικητική υποστήριξη της δράσης του Οργανισμού γίνεται από τη Μόνιμη Διεθνή Γραμματεία του Οργανισμού (ΜΔΓ-PERMIS), που εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη.
Τέλος υπάρχει το Διεθνές Κέντρο Μελετών Ευξείνου Πόντου/Ιnternational Centre for Black Sea Studies (ΔΙΚΕΜΕΠ/"ICBSS"), με έδρα την Αθήνα. Είναι το “think - tank” του Οργανισμού. Καλύπτει τη συνεργασία μεταξύ επιστημονικών και ακαδημαϊκών κύκλων των κρατών του ΟΣΕΠ, καθώς και την προώθησή της σε συνεργασία με άλλα συναφή Διεθνή Ιδρύματα και Οργανισμούς. Το ΔΙΚΕΜΕΠ είναι Ίδρυμα Ιδιωτικού Δικαίου διεθνούς χαρακτήρα με αντικείμενο τη συνεργασία μεταξύ επιστημονικών και ακαδημαϊκών κύκλων των χωρών του ΟΣΕΠ. Αυτό χρηματοδοτείται από τον ελληνικό προϋπολογισμό. Στο Κίεβο, στις 25.04.2002, το ΔΙΚΕΜΕΠ αναγνωρίστηκε ως το de facto "συνδεδεμένο όργανο", σύμφωνα με το άρθρο 23 του Καταστατικού Χάρτη του Οργανισμού.
Δραστηριότητα:
Η διακυβερνητική συνεργασία στο πλαίσιο του ΟΣΕΠ εστιάζεται κυρίως στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών και επικοινωνιών, του εμπορίου και της οικονομικής ανάπτυξης, των τραπεζικών και χρηματοπιστωτικών θεμάτων. Επίσης δίνεται βάρος στη χρηστή διακυβέρνηση και θεσμική ανανέωση. Προσπάθειες γίνονται και στην κατεύθυνση της καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος. Ο ΟΣΕΠ είναι ευαισθητοποιημένος σε ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος, της γεωργίας, της συνεργασίας στα θέματα υγείας, της συνδρομής σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Τέλος στοχεύει και σε τομείς της καθημερινότητας των πολιτών, όπως αυτοί της έρευνας και τεχνολογίας, της εκπαίδευσης, του τουρισμού, του πολιτισμού, της διευκόλυνσης μεταφοράς προϊόντων και της απλοποίησης των τελωνειακών διατυπώσεων, της ανταλλαγής στατιστικών στοιχείων, καθώς και της προώθησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Η Ελλάδα είναι ο πρώτος συνολικά χρηματοδότης (σε εισφορές) του Οργανισμού. Το σύνολο των εισφορών της ανέρχεται (200) σε 1,3 εκ. $.
Αποτελέσματα:
Οι προσπάθειες φαίνεται να πιάνουν τόπο, όπως διαπιστώθηκε σε πρόσφατη (06.03.2008) συνάντησης της Επιτροπής Οικονομίας, Εμπορίου, Τεχνολογικών και Περιβαλλοντικών Σχέσεων της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του ΟΣΕΠ. Ειδικότερα διπλάσια σε σχέση με την μέση οικονομική ανάπτυξη της υπόλοιπης Ευρώπης ήταν η ανάπτυξη των οικονομιών των χωρών ΟΣΕΠ, την περίοδο 2000-2007. Η ραγδαία οικονομική ανάπτυξη στην περιοχή του Ευξείνου Πόντου κατατάσσει την περιοχή στην τρίτη θέση της παγκόσμιας οικονομίας και το γεγονός αυτό αποδεικνύει τη συνεχή βελτίωση του επενδυτικού - επιχειρηματικού κλίματος στις χώρες του ΟΣΕΠ.
Σχέσεις ΟΣΕΠ - Ο.Η.Ε.
Εκχωρήθηκε στον ΟΣΕΠ καθεστώτος παρατηρητή στη Γ.Σ των ΗΕ. Με πρωτοβουλία δε της Ελλάδος, όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ συγκηδεμόνευσαν. Επίσης η ενίσχυση της συνεργασίας ΟΗΕ-ΟΣΕΠ υιοθετήθηκε με την απόφαση 55/211/20.12.2000 της Γ.Σ. του ΟΗΕ, ενώ υπάρχουν συμβατικές σχέσεις με το UNDP, για την υλοποίηση του προγράμματος “Black Sea Trade and Investment promotion programme”, το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Τουρκία.
Σχέσεις ΟΣΕΠ με OECD και λοιπούς Οργανισμούς:
Ο Οργανισμός αναπτύσσει συμβατικές σχέσεις με τον ΟΟΣΑ (για την υλοποίηση του προγράμματος “Black Sea and Central Asia Outlook”, το οποίο συγχρηματοδοτείται από Ελλάδα, Ρουμανία και Τουρκία), καθώς και με άλλους περιφερειακούς οργανισμούς και πρωτοβουλίες όπως ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), ο Διεθνής Οργανισμός για τη Μετανάστευση, η Διακυβερνητική Επιτροπή TRACECA (Transport Corridor Europe, Caucasus, Asi. Η Ελλάδα πέτυχε επιπλέον την αναγνώριση του ΟΣΕΠ ως Οργανισμού - λήπτη επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας (ODA) και έτσι άνοιξε ο δρόμος για την χρηματοδότηση του Οργανισμού από διεθνείς δωρητές - μέλη της DAC.
(εργασία στο μάθημα του Οικονομικού Διεθνούς Δικαίου, διδάξας κος. Π.Γκλαβίνης, Α'κύκλος ΠΜΣ, 2008-2009, τμήμα Διεθνών Σπουδών, Νομική ΑΠΘ)
ΔΙΚΗΓΟΡΙΚA ΓΡΑΦΕΙA
Δικαστηριακή - Συμβουλευτική Δικηγορία και Διαμεσολάβηση, DPO σε:
Θεσσαλονίκη, Aθήνα, Πέλλα (Αριδαία, Γιαννιτσά, Έδεσσα, Σκύδρα), Μακεδονία και σε όλη την Ελλάδα.
Τετάρτη 29 Δεκεμβρίου 2010
Δευτέρα 29 Νοεμβρίου 2010
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΓΙΑ ΔΕΔΟΥΛΕΥΜΕΝΑ STAGERS (Απόφαση για Stage)
Εισαγωγή
Πριν από λίγες ημέρες είδαν το φως της ευρύτερης δημοσιότητας δύο όμοιες αποφάσεις του Ειρηνοδικείου Άρτας [1] που αφορούν την εργασία που προσέφεραν μαθητευόμενοι του ΟΑΕΔ σε Δήμο, η οποία εντάσσεται πανηγυρικά στην εξαρτημένη εργασία, με τα πλεονεκτήματα που συνεπάγεται και αναδρομικά το γεγονός αυτό.
Εργαζόμενος, μαθητευόμενος, εργασία με στοιχεία μαθητείας
Καταρχάς κρίσιμη είναι η αποσαφήνιση της έννοιας του εργαζομένου. Τα άρθρα 648 επ. ΑΚ και 6 του Ν. 765/1943, όπως ισχύουν, ορίζουν αλλά και νομολογιακά και θεωρητικά έχει κριθεί ότι σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, στην οποία και μόνον εφαρμόζονται οι διατάξεις του εργατικού δικαίου, υπάρχει όταν οι συμβαλλόμενοι αποβλέπουν στην παροχή της εργασίας του μισθωτού για ορισμένο ή αόριστο χρόνο με μισθό. Αδιάφορος είναι ο τρόπος με τον οποίο καθορίζεται και καταβάλλεται ο μισθός, χωρίς ευθύνη του μισθωτού για την επίτευξη ορισμένου αποτελέσματος, και ακόμη όταν ο μισθωτός τελεί σε εξάρτηση από τον εργοδότη του [2]. Αυτή εκδηλώνεται με τα δικαιώματα που απολαμβάνει ο εργοδότης (και τις αντίστοιχες υποχρεώσεις που φέρει ο εργαζόμενος) και ειδικότερα με το δικαίωμα του να ασκεί έλεγχο και εποπτεία ως προς τον τρόπο, τόπο και χρόνο παροχής της εργασίας και την επιμελή εκτέλεση της και με την υποχρέωση του εργαζομένου να συμμορφώνεται στις αναγκαίες εντολές ή οδηγίες του εργοδότη [3].
Ακολούθως κρίσιμη είναι η νομική έννοια του μαθητευόμενου. Ως τέτοιος νοείται ο μισθωτός που αναλαμβάνει με αντάλλαγμα ορισμένη αμοιβή την παροχή γνώσεων για την άσκηση ορισμένου επαγγέλματος ή τέχνης. Στην περίπτωση αυτή πρόκειται για σύμβαση έργου με εργολάβο το «δάσκαλο» και εργοδότη το μαθητευόμενο. Η σύμβαση έργου δεν έχει αντικείμενο την παροχή εργασίας αλλά την εκπαίδευση [4]. Ταυτόσημη σχεδόν και η άποψη της νομολογίας όπου θεωρείται πως στη σύμβαση μαθητείας ο ένας συμβαλλόμενος αναλαμβάνει την υποχρέωση να μεταδώσει στον άλλον τις αναγκαίες εμπειρικές γνώσεις για την άσκηση από τον τελευταίο κάποιου επαγγέλματος ή τέχνης [5].
Στην πράξη βέβαια η σύμβαση μαθητείας έχει κοινά στοιχεία με τη σύμβαση εργασίας, αφού για την εκμάθηση απαιτείται η παροχή εργασίας, πως την ωφέλειά της λαμβάνει ο δάσκαλος. Τότε πρόκειται για μικτή σύμβαση που κρίσιμο στοιχείο της είναι η παροχή εργασίας, άρα πρόκειται για σύμβαση εργασίας με στοιχεία μαθητείας [6]. Συνεπώς κρίσιμο είναι το αν οι συμβαλλόμενοι απέβλεψαν κυρίως στην παροχή υπηρεσιών ή στην προαγωγή του ατομικού οφέλους του μαθητευόμενου με την εκπαίδευση και ειδίκευση του [7]. Στην περίπτωση που κατισχύει η παροχή εργασίας τότε λόγω της προαναφερομένης μικτής φύσης της, επί της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας μαθητευομένου εφαρμόζονται τόσο οι γενικές όσο και οι ειδικές διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας [8] και ο εκπαιδευόμενος είναι κανονικός μισθωτός, αφού η εκπαίδευση (δευτερεύον στοιχείο) αποτελεί μέρος της εκπλήρωσης της υποχρέωσης παροχής εργασίας (πρωτεύον στοιχείο) και αντίστοιχα ο χρόνος εκπαίδευσης θεωρείται χρόνος απασχόλησης [9].
Απόφαση για stagers
Στο καθεστώς του εργαζόμενου υπό καθεστώς μαθητείας έκρινε η νομολογία πως ανήκουν και οι stagers. Στην προσπάθεια εκτόνωσης των πιέσεων προς τους νέους ιδίως να βρουν εργασία αποδέχονταν την παροχή εργασίας υπό μορφή σύμβασης μαθητείας. Κατά τον τρόπο αυτό όμως καταστρατηγούνταν ο νόμος και μάλιστα άμεσα από τον άμεσο θεσμοθέτη και επιτηρητή, δηλαδή το Δημόσιο και τους αυτοδιοικητικούς οργανισμούς. Στα πλαίσια αυτά όμως εντάσσονται οι δύο αποφάσεις του Ειρηνοδικείου της Άρτας, οι οποίες συνεχίζουν την προσπάθεια των δικαστηρίων [10] να μην καταστρατηγείται το εργατικό δίκαιο (σε περιόδους μάλιστα έντονων αλλαγών στα εργασιακά και εργοδοτικά κεκτημένα).
Συγκεκριμένα το δικαστήριο έκρινε πως οι stagers προσλήφθηκαν με σκοπό την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας αλλά στην πράξη αυτοί απασχολήθηκαν για την κάλυψη συνήθων, τρεχουσών και απολύτως τακτικών αναγκών, μόνιμης, διαρκούς και πάγιας προοπτικές. Άρα έκρινε το δικαστήριο πως οι stagers παρείχαν εργασία συναρτώμενη και σχετική με αυτή του μόνιμου προσωπικού. Ακόμα ότι ο φορέας απασχόλησής τους -εν προκειμένω εναγόμενο ήταν το ΝΠΔΔ του Δήμου Αρταίων, αφού ήδη έχει κριθεί [11] ότι δεν νομιμοποιείται παθητικά ο ΟΑΕΔ αλλά το ελληνικό Δημόσιο ή ο αντίστοιχος Δήμος- αποσκοπούσε σε απασχόληση ως εργοδότης των stagers ώστε να καλυφθούν πάγιες και διαρκείς ανάγκες και όχι ως δάσκαλος. Απόκρουση ενός ενδιαφέροντος επιχειρήματος κατά της θεώρησης των stagers ως εργαζομένων γίνεται από το δικαστήριο αναφέροντας πως δεν είναι δυνατό να νοηθεί ότι η μακροχρόνια απασχόληση των stagers γινόταν με αποκλειστικό σκοπό την επαγγελματική τους κατάρτιση, τη μαθητεία, την ένταξη ή την επανεκπαίδευσή τους επί ενός αντικειμένου ευκόλως (και συντόμως) κατανοητού.
Συνέπεια αυτής της απόφασης, η οποία ήδη θεωρείται πως θα δημιουργήσει δικαστικό και νομικό προηγούμενο, είναι οι stagers να δικαιούνται τους ίδιους μισθούς με το μόνιμο προσωπικό της ίδιας κατηγορίας, προϋπηρεσίας και οικογενειακής κατάστασης, επιπλέον τα αντίστοιχα δώρα εορτών και το επίδομα άδειας και απολάμβαναν των ίδιων ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών προνοιών. Τη χρηματική διαφορά επομένως αυτών σε σχέση με την ημερήσια αποζημίωση που λάμβαναν δικαιούνται και θα δικαιωθούν όσοι την αναζητήσουν. Ταυτόχρονα –με αφορμή και άλλες σχετικές αποφάσεις- γίνονται ήδη και καταγγελίες στο ΙΚΑ για την διεκδίκηση ενσήμων και την παροχή ασφαλιστικής κάλυψης και όχι μόνο ιατροφαρμακευτικής [12].
Συμπεράσματα
Σε μια εποχή που οι βασικές πρόνοιες του εργατικού δικαίου αλλάζουν νομοθετικά, συχνά σε βάρος των εργαζομένων (ευελιξία της εργασίας, καταστρατήγηση συλλογικών εργασιακών σχέσεων κ.α.), είναι κρίσιμη και χρήσιμη η ερμηνεία του νόμου να γίνεται προς όφελος των εργαζομένων. Τα οριζόμενα στο νόμο [13] ότι: «είναι άκυρος οιαδήποτε σύμβασις αντικείμενη εις τον παρόντα νόμον, πλην αν είναι μάλλον ευνοϊκή δια τον υπάλληλον... Αι διατάξεις του νόμου τούτου εφαρμόζονται ωσαύτως και επί συμβάσεων εργασίας με ορισμένην χρονική διάρκειαν, εάν ο καθορισμός της διαρκείας ταύτης δεν δικαιολογείται εκ της φύσεως της συμβάσεως, αλλ’ ετέθη σκοπίμως προς καταστρατήγησιν των περί υποχρεωτικής καταγγελίας της υπαλληλικής συμβάσεως διατάξεων του παρόντος νόμου» -πρωτοποριακά για την εποχή τους- παραμένουν, ενενήντα χρόνια μετά, τρομακτικά επίκαιρα.
Παραπομπές:
1] 164/2010 ΕιρΑρτ και 165/2010 ΕιρΑρτ, αδημοσ. στο νομικό τύπο. Κηρύσσονται προσωρινά εκτελεστές
2] Ιωάν.Κουκιάδης, Εργατικό Δίκαιο, ατομικές εργασιακές σχέσεις και το δίκαιο της ευελιξίας της εργασίας, εκδ. Σάκκουλας, Γ΄ έκδοση, Αθήνα-Θεσ/νίκη, 2005, σελ. 182-200 και 220-240
3] Ιωαν. Ληξουριώτης, Εφαρμογές εργατικού δικαίου, ατομικές και συλλογικές εργασιακές σχέσεις, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2008, σελ. 22-26.
4] Κουκιάδης, σελ. 259
5] ΕφΑθ 3263/2001, ΔΕΕ 2002, σελ. 728
6] Το πρόβλημα αντιμετώπισε προς όφελος του μαθητευόμενου/εργαζομένου αρκετά χρόνια πριν η νομολογία. Βλ. ΠρΤρικαλ. 24/1960, ΕΕΔ 28, σελ. 941.
7] ΟλΑΠ 19/87, ΝοΒ 36, σελ. 83, ΕφΑΘ 53867 1996, ΔΕΝ 53, σελ. 957 και ΕφΑΘ 6627/2004, Δνη 2005, σελ. 554
8] ΕφΑθ 6627/2004, Δνη 2005, σελ. 554, επίσης ΑΠ 2052/1990 ΔΕΝ 48, σελ. 17
9] Κουκιάδης, σελ. 260
10] Μείζονα Ολομέλεια ΑΣΕΠ 6/2005 και ΜΠρΑθ 6920/2010 (ΑσφΜ) Α’ δημοσ. Nomos, 524638
11] Ο.π. ΜΠρΑθ 6920/2010
12] Ευ.Καραμανώλη, Ντόμινο προσλήψεων για stagers, εφημ. Καθημερινή, φύλλο 19ης Σεπτεμβρίου 2010
13] Άρθρο 8 παρ. 1 και 3 του Ν. 21 12/1920, (τροποποίηση και ερμηνεία της παρ. 2 με το Ν. 4558/1920, άρθρο 11 Α.Ν. 547/1 937: «Η αληθής έννοια της προηγουμένης παραγράφου –αρθρ. 1- είναι, ότι οιαδήποτε σύμβασις, συναπτομένη προ ή μετά την λύσιν της μισθώσεως εργασίας, είναι αυτοδικαίως άκυρος, πλην αν αύτη περιέχη αναγνώρισιν ή εξόφλησιν ειδικώς των εκ του νόμου τούτου αξιώσεων του υπαλλήλου ή είναι μάλλον ευνοϊκή δια τον υπάλληλον). Η παρ. 3 αφορά διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου αλλά αυτή θέλει τύχει εφαρμογής και για την περίπτωση της σύμβασης εργασίας με μαθητεία όπου ήταν «κανόνας» οι διαδοχικές συμβάσεις μαθητείας.
Πριν από λίγες ημέρες είδαν το φως της ευρύτερης δημοσιότητας δύο όμοιες αποφάσεις του Ειρηνοδικείου Άρτας [1] που αφορούν την εργασία που προσέφεραν μαθητευόμενοι του ΟΑΕΔ σε Δήμο, η οποία εντάσσεται πανηγυρικά στην εξαρτημένη εργασία, με τα πλεονεκτήματα που συνεπάγεται και αναδρομικά το γεγονός αυτό.
Εργαζόμενος, μαθητευόμενος, εργασία με στοιχεία μαθητείας
Καταρχάς κρίσιμη είναι η αποσαφήνιση της έννοιας του εργαζομένου. Τα άρθρα 648 επ. ΑΚ και 6 του Ν. 765/1943, όπως ισχύουν, ορίζουν αλλά και νομολογιακά και θεωρητικά έχει κριθεί ότι σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, στην οποία και μόνον εφαρμόζονται οι διατάξεις του εργατικού δικαίου, υπάρχει όταν οι συμβαλλόμενοι αποβλέπουν στην παροχή της εργασίας του μισθωτού για ορισμένο ή αόριστο χρόνο με μισθό. Αδιάφορος είναι ο τρόπος με τον οποίο καθορίζεται και καταβάλλεται ο μισθός, χωρίς ευθύνη του μισθωτού για την επίτευξη ορισμένου αποτελέσματος, και ακόμη όταν ο μισθωτός τελεί σε εξάρτηση από τον εργοδότη του [2]. Αυτή εκδηλώνεται με τα δικαιώματα που απολαμβάνει ο εργοδότης (και τις αντίστοιχες υποχρεώσεις που φέρει ο εργαζόμενος) και ειδικότερα με το δικαίωμα του να ασκεί έλεγχο και εποπτεία ως προς τον τρόπο, τόπο και χρόνο παροχής της εργασίας και την επιμελή εκτέλεση της και με την υποχρέωση του εργαζομένου να συμμορφώνεται στις αναγκαίες εντολές ή οδηγίες του εργοδότη [3].
Ακολούθως κρίσιμη είναι η νομική έννοια του μαθητευόμενου. Ως τέτοιος νοείται ο μισθωτός που αναλαμβάνει με αντάλλαγμα ορισμένη αμοιβή την παροχή γνώσεων για την άσκηση ορισμένου επαγγέλματος ή τέχνης. Στην περίπτωση αυτή πρόκειται για σύμβαση έργου με εργολάβο το «δάσκαλο» και εργοδότη το μαθητευόμενο. Η σύμβαση έργου δεν έχει αντικείμενο την παροχή εργασίας αλλά την εκπαίδευση [4]. Ταυτόσημη σχεδόν και η άποψη της νομολογίας όπου θεωρείται πως στη σύμβαση μαθητείας ο ένας συμβαλλόμενος αναλαμβάνει την υποχρέωση να μεταδώσει στον άλλον τις αναγκαίες εμπειρικές γνώσεις για την άσκηση από τον τελευταίο κάποιου επαγγέλματος ή τέχνης [5].
Στην πράξη βέβαια η σύμβαση μαθητείας έχει κοινά στοιχεία με τη σύμβαση εργασίας, αφού για την εκμάθηση απαιτείται η παροχή εργασίας, πως την ωφέλειά της λαμβάνει ο δάσκαλος. Τότε πρόκειται για μικτή σύμβαση που κρίσιμο στοιχείο της είναι η παροχή εργασίας, άρα πρόκειται για σύμβαση εργασίας με στοιχεία μαθητείας [6]. Συνεπώς κρίσιμο είναι το αν οι συμβαλλόμενοι απέβλεψαν κυρίως στην παροχή υπηρεσιών ή στην προαγωγή του ατομικού οφέλους του μαθητευόμενου με την εκπαίδευση και ειδίκευση του [7]. Στην περίπτωση που κατισχύει η παροχή εργασίας τότε λόγω της προαναφερομένης μικτής φύσης της, επί της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας μαθητευομένου εφαρμόζονται τόσο οι γενικές όσο και οι ειδικές διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας [8] και ο εκπαιδευόμενος είναι κανονικός μισθωτός, αφού η εκπαίδευση (δευτερεύον στοιχείο) αποτελεί μέρος της εκπλήρωσης της υποχρέωσης παροχής εργασίας (πρωτεύον στοιχείο) και αντίστοιχα ο χρόνος εκπαίδευσης θεωρείται χρόνος απασχόλησης [9].
Απόφαση για stagers
Στο καθεστώς του εργαζόμενου υπό καθεστώς μαθητείας έκρινε η νομολογία πως ανήκουν και οι stagers. Στην προσπάθεια εκτόνωσης των πιέσεων προς τους νέους ιδίως να βρουν εργασία αποδέχονταν την παροχή εργασίας υπό μορφή σύμβασης μαθητείας. Κατά τον τρόπο αυτό όμως καταστρατηγούνταν ο νόμος και μάλιστα άμεσα από τον άμεσο θεσμοθέτη και επιτηρητή, δηλαδή το Δημόσιο και τους αυτοδιοικητικούς οργανισμούς. Στα πλαίσια αυτά όμως εντάσσονται οι δύο αποφάσεις του Ειρηνοδικείου της Άρτας, οι οποίες συνεχίζουν την προσπάθεια των δικαστηρίων [10] να μην καταστρατηγείται το εργατικό δίκαιο (σε περιόδους μάλιστα έντονων αλλαγών στα εργασιακά και εργοδοτικά κεκτημένα).
Συγκεκριμένα το δικαστήριο έκρινε πως οι stagers προσλήφθηκαν με σκοπό την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας αλλά στην πράξη αυτοί απασχολήθηκαν για την κάλυψη συνήθων, τρεχουσών και απολύτως τακτικών αναγκών, μόνιμης, διαρκούς και πάγιας προοπτικές. Άρα έκρινε το δικαστήριο πως οι stagers παρείχαν εργασία συναρτώμενη και σχετική με αυτή του μόνιμου προσωπικού. Ακόμα ότι ο φορέας απασχόλησής τους -εν προκειμένω εναγόμενο ήταν το ΝΠΔΔ του Δήμου Αρταίων, αφού ήδη έχει κριθεί [11] ότι δεν νομιμοποιείται παθητικά ο ΟΑΕΔ αλλά το ελληνικό Δημόσιο ή ο αντίστοιχος Δήμος- αποσκοπούσε σε απασχόληση ως εργοδότης των stagers ώστε να καλυφθούν πάγιες και διαρκείς ανάγκες και όχι ως δάσκαλος. Απόκρουση ενός ενδιαφέροντος επιχειρήματος κατά της θεώρησης των stagers ως εργαζομένων γίνεται από το δικαστήριο αναφέροντας πως δεν είναι δυνατό να νοηθεί ότι η μακροχρόνια απασχόληση των stagers γινόταν με αποκλειστικό σκοπό την επαγγελματική τους κατάρτιση, τη μαθητεία, την ένταξη ή την επανεκπαίδευσή τους επί ενός αντικειμένου ευκόλως (και συντόμως) κατανοητού.
Συνέπεια αυτής της απόφασης, η οποία ήδη θεωρείται πως θα δημιουργήσει δικαστικό και νομικό προηγούμενο, είναι οι stagers να δικαιούνται τους ίδιους μισθούς με το μόνιμο προσωπικό της ίδιας κατηγορίας, προϋπηρεσίας και οικογενειακής κατάστασης, επιπλέον τα αντίστοιχα δώρα εορτών και το επίδομα άδειας και απολάμβαναν των ίδιων ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών προνοιών. Τη χρηματική διαφορά επομένως αυτών σε σχέση με την ημερήσια αποζημίωση που λάμβαναν δικαιούνται και θα δικαιωθούν όσοι την αναζητήσουν. Ταυτόχρονα –με αφορμή και άλλες σχετικές αποφάσεις- γίνονται ήδη και καταγγελίες στο ΙΚΑ για την διεκδίκηση ενσήμων και την παροχή ασφαλιστικής κάλυψης και όχι μόνο ιατροφαρμακευτικής [12].
Συμπεράσματα
Σε μια εποχή που οι βασικές πρόνοιες του εργατικού δικαίου αλλάζουν νομοθετικά, συχνά σε βάρος των εργαζομένων (ευελιξία της εργασίας, καταστρατήγηση συλλογικών εργασιακών σχέσεων κ.α.), είναι κρίσιμη και χρήσιμη η ερμηνεία του νόμου να γίνεται προς όφελος των εργαζομένων. Τα οριζόμενα στο νόμο [13] ότι: «είναι άκυρος οιαδήποτε σύμβασις αντικείμενη εις τον παρόντα νόμον, πλην αν είναι μάλλον ευνοϊκή δια τον υπάλληλον... Αι διατάξεις του νόμου τούτου εφαρμόζονται ωσαύτως και επί συμβάσεων εργασίας με ορισμένην χρονική διάρκειαν, εάν ο καθορισμός της διαρκείας ταύτης δεν δικαιολογείται εκ της φύσεως της συμβάσεως, αλλ’ ετέθη σκοπίμως προς καταστρατήγησιν των περί υποχρεωτικής καταγγελίας της υπαλληλικής συμβάσεως διατάξεων του παρόντος νόμου» -πρωτοποριακά για την εποχή τους- παραμένουν, ενενήντα χρόνια μετά, τρομακτικά επίκαιρα.
Παραπομπές:
1] 164/2010 ΕιρΑρτ και 165/2010 ΕιρΑρτ, αδημοσ. στο νομικό τύπο. Κηρύσσονται προσωρινά εκτελεστές
2] Ιωάν.Κουκιάδης, Εργατικό Δίκαιο, ατομικές εργασιακές σχέσεις και το δίκαιο της ευελιξίας της εργασίας, εκδ. Σάκκουλας, Γ΄ έκδοση, Αθήνα-Θεσ/νίκη, 2005, σελ. 182-200 και 220-240
3] Ιωαν. Ληξουριώτης, Εφαρμογές εργατικού δικαίου, ατομικές και συλλογικές εργασιακές σχέσεις, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2008, σελ. 22-26.
4] Κουκιάδης, σελ. 259
5] ΕφΑθ 3263/2001, ΔΕΕ 2002, σελ. 728
6] Το πρόβλημα αντιμετώπισε προς όφελος του μαθητευόμενου/εργαζομένου αρκετά χρόνια πριν η νομολογία. Βλ. ΠρΤρικαλ. 24/1960, ΕΕΔ 28, σελ. 941.
7] ΟλΑΠ 19/87, ΝοΒ 36, σελ. 83, ΕφΑΘ 53867 1996, ΔΕΝ 53, σελ. 957 και ΕφΑΘ 6627/2004, Δνη 2005, σελ. 554
8] ΕφΑθ 6627/2004, Δνη 2005, σελ. 554, επίσης ΑΠ 2052/1990 ΔΕΝ 48, σελ. 17
9] Κουκιάδης, σελ. 260
10] Μείζονα Ολομέλεια ΑΣΕΠ 6/2005 και ΜΠρΑθ 6920/2010 (ΑσφΜ) Α’ δημοσ. Nomos, 524638
11] Ο.π. ΜΠρΑθ 6920/2010
12] Ευ.Καραμανώλη, Ντόμινο προσλήψεων για stagers, εφημ. Καθημερινή, φύλλο 19ης Σεπτεμβρίου 2010
13] Άρθρο 8 παρ. 1 και 3 του Ν. 21 12/1920, (τροποποίηση και ερμηνεία της παρ. 2 με το Ν. 4558/1920, άρθρο 11 Α.Ν. 547/1 937: «Η αληθής έννοια της προηγουμένης παραγράφου –αρθρ. 1- είναι, ότι οιαδήποτε σύμβασις, συναπτομένη προ ή μετά την λύσιν της μισθώσεως εργασίας, είναι αυτοδικαίως άκυρος, πλην αν αύτη περιέχη αναγνώρισιν ή εξόφλησιν ειδικώς των εκ του νόμου τούτου αξιώσεων του υπαλλήλου ή είναι μάλλον ευνοϊκή δια τον υπάλληλον). Η παρ. 3 αφορά διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου αλλά αυτή θέλει τύχει εφαρμογής και για την περίπτωση της σύμβασης εργασίας με μαθητεία όπου ήταν «κανόνας» οι διαδοχικές συμβάσεις μαθητείας.
Δευτέρα 5 Ιουλίου 2010
Η πρόταση νόμου για τα "υπερχρεωμένα νοικοκυριά"
Εισαγωγή
Κατατέθηκε στο Κοινοβούλιο, μετά από πολύμηνη καθυστέρηση, από το Υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας νομοσχέδιο με τίτλο «ρύθμιση χρεών υπερχρεωμένων νοικοκυριών». Η σημασία του νομοσχεδίου είναι υπέρ το δέον σημαντική. Τούτο διότι θεσπίζεται ιδιωτικό πτωχευτικό δίκαιο. Η εξέλιξη αυτή αποτελεί σταθμό στον κλάδο του πτωχευτικού και καταναλωτικού δικαίου, αφού για πρώτη φορά οι ειδικές διατάξεις που στόχο έχουν τους εμπόρους και τους πιστωτές τους εφαρμόζονται σε ιδιώτες. Έτσι πλέον συμπληρώνεται το νομικό οπλοστάσιο προστασίας των ιδιωτών μέσω του δικαίου προστασίας καταναλωτή και της νομολογίας των δικαστηρίων (περί καταχρηστικών όρων και επιτοκίων) και εμπλουτίζεται με την εφαρμογή όρων και προϋποθέσεων του πτωχευτικού δικαίου.
Ρυθμίσεις νόμου
Η βασική φιλοσοφία της πρότασης νόμου είναι ο συνδυασμός καταναλωτικού και πτωχευτικού δικαίου, στην κατεύθυνση της θέσπισης του ιδιωτικού πτωχευτικού δικαίου. Δηλαδή ο ιδιώτης θα απαλλάσσεται από τα χρέη του, όταν δεν υφίστανται περιουσιακά στοιχεία για την ικανοποίησή τους και δεν επαρκούν γι' αυτήν ούτε τα προσδόκιμα εισοδήματά του. Συνεπώς στόχος του ιδιωτικού πτωχευτικού δικαίου είναι η επανένταξή του οφειλέτη στην οικονομική και κοινωνική ζωή με την επανάκτηση της οικονομικής ελευθερίας, και όχι η ικανοποίηση των δανειστών, όπως στην περίπτωση του εμπόρου (πτωχευτικό δίκαιο).
Οι ρυθμίσεις περί απαλλαγής αφορούν φυσικά πρόσωπα από χρέη που δεν προέρχονται από την άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας. Χρέη που προέρχονται από περιορισμένη σε έκταση επαγγελματική δραστηριότητα που δεν προσδίδει όμως στον οφειλέτη την εμπορική ιδιότητα μπορούν να υπαχθούν στη διαδικασία που προβλέπει η πρόταση νόμου. Οι ρυθμίσεις αφορούν όλα τα χρέη προς τράπεζες ή τρίτους, με εξαίρεση οφειλές από αδικοπραξία που διαπράχθηκε με δόλο, διοικητικά πρόστιμα, χρηματικές ποινές, οφειλές από φόρους και τέλη προς το δημόσιο και εισφορές προς τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης. Δεν υπάγονται επίσης σε ρύθμιση οφειλές που έχουν αναληφθεί το τελευταίο έτος πριν από την υποβολή της αίτησης ρύθμισης. Στην τελευταία περίπτωση ο οφειλέτης -εφόσον επιθυμεί να ρυθμίσει και αυτές τις οφειλές- θα αναμένει την παρέλευση ενός έτους από τότε που αναλήφθηκαν, για να υποβάλει αίτηση. Ο νόμος καλύπτει και τους εγγυητές, οι οποίοι θα πρέπει να κάνουν ξεχωριστή αίτηση και να διαπιστωθεί και γι’ αυτούς μόνιμη αδυναμία
Προσπάθειες συμβιβασμού
Πριν από την εκκίνηση της δικαστικής διαδικασίας με την υποβολή της σχετικής αίτησης ο οφειλέτης υποχρεούται να κάνει προσπάθεια συμβιβασμού με τους πιστωτές. Την προσπάθεια συμβιβασμού πριν από την υποβολή της αίτησης για τον οφειλέτη αναλαμβάνει μεταξύ άλλων δικηγόρος με γνώσεις εμπορικού δικαίου και δικαίου προστασίας καταναλωτών.
Εάν ο εξωδικαστικός συμβιβασμός δεν επιτύχει, η σχετική αίτηση για τη ρύθμιση των οφειλών υποβάλλεται στο ειρηνοδικείο του τόπου όπου κατοικεί ή διαμένει ο οφειλέτης. Εφαρμόζεται η εκούσια δικαιοδοσία που επιτρέπει στο δικαστήριο την αυτεπάγγελτη έρευνα των γεγονότων. Και πάλι τα μέρη (οφειλέτης και πιστωτές) πρέπει να προβούν σε μια νέα προσπάθεια επιδίωξης συμβιβασμού ενώπιον αυτή τη φορά του δικαστηρίου. Σε περίπτωση μη ομοφωνίας των πιστωτών θα πρέπει τουλάχιστον να συμφωνούν οι πιστωτές που έχουν εμπράγματες εξασφαλίσεις (υποθήκες κτλ.). Για το συμβιβασμό συντάσσεται πρακτικό που επικυρώνεται από τον αρμόδιο Ειρηνοδίκη.
Δικαστική διευθέτηση
Εάν και πάλι δεν ευδοκιμήσει ο συμβιβασμός το δικαστήριο ελέγχει, κατά τη δικάσιμο που έχει οριστεί, τη συνδρομή των προϋποθέσεων για τη ρύθμιση των χρεών και κρίνει ότι δεν επαρκούν τα περιουσιακά στοιχεία και εισοδήματά του για την αποπληρωμή των χρεών προχωρά στη ρύθμιση των οφειλών.
Το Ειρηνοδικείο πρέπει να εκδώσει απόφαση μέσα σε έξι μήνες λαμβάνοντας υπόψη τα περιουσιακά στοιχεία και εισοδήματα του ιδίου και της συζύγου του, την ηλικία του, καθώς και τις προτάσεις των πιστωτών του. Το δικαστήριο δέχεται την αίτηση και επιβάλλει τη ρευστοποίηση όλης της περιουσίας του δανειολήπτη. Ο οφειλέτης αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταβάλει κάθε μήνα και για χρονικό διάστημα τεσσάρων ετών μέρος του εισοδήματός του στους πιστωτές. Εφόσον παρέλθουν τα τέσσερα έτη και έχει τηρήσει ο οφειλέτης τις υποχρεώσεις της ρύθμισης, απαλλάσσεται των χρεών του (η απαλλαγή είναι ανεξάρτητη από την εξυπηρέτηση του πρόσθετου χρέους για την εξαίρεση της κύριας κατοικίας). Το δικαστήριο έχει τη δυνατότητα να ορίσει πολύ μικρό ποσό δόσης, ενώ σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί ακόμη να επιτρέψει στον οφειλέτη, ιδίως αν αυτός είναι άνεργος ή έχει σοβαρά προβλήματα υγείας, να μη δίνει για ορισμένο χρονικό διάστημα κανένα απολύτως ποσό.
Πρώτη κατοικία
Όσον αφορά την πρώτη κατοικία του ιδιώτη, μπορεί να ζητηθεί η εξαίρεση της από τη ρευστοποιήσιμη περιουσία για την ικανοποίηση των πιστωτών. ο οφειλέτης έχει τη δυνατότητα να εξαιρέσει από τη ρευστοποιήσιμη περιουσία την κύρια κατοικία του, εφόσον αυτή δεν υπερβαίνει σε έκταση το προβλεπόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις όριο αφορολόγητης απόκτησης πρώτης κατοικίας, πλέον 50%. Ταυτόχρονα ο οφειλέτης αναλαμβάνει για έως 20 χρόνια να εξυπηρετεί -με το μέσο επιτόκιο ενός στεγαστικού δανείου- χρέη που αντιστοιχούν στο 85% της εμπορικής αξίας της κατοικίας, όπως αυτή αποτιμάται από το αρμόδιο δικαστήριο.
Κρίσιμα σημεία
Αρκετές απόψεις έχουν διατυπωθεί σχετικά με τη συμμετοχή δικηγόρου στη νεοθεσπιζόμενη διαδικασία της πτώχευσης ιδιωτών. Η παράσταση του δικηγόρου κρίνεται σαφώς απαραίτητη καθώς αυτός διαθέτει την απαραίτητη επιστημονική κατάρτιση ώστε να φέρει σε πέρας, με επιτυχία, υποθέσεις πτωχεύσεων. Δίχως την επιστημονική κρίση και εμπειρία του δικηγόρου ο ιδιώτης-καταναλωτής κινδυνεύει να δει την υπόθεσή του να μην ευδοκιμεί, καθώς απέναντί του έχει ένα νέο, άγνωστο, νομικό καθεστώς ενώ είναι βέβαιο ότι τα πιστωτικά ιδρύματα θα χρησιμοποιήσουν έμπειρους νομικούς προκειμένου να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τις καινούριες διατάξεις.
Αρμόδιο δικαστήριο θα είναι το Ειρηνοδικείο του τόπου κύριας κατοικίας του οφειλέτη. Αυτό σημαίνει ότι δίδεται η δυνατότητα, με χαμηλό κόστος, ο καθένας να προσφύγει στη νέα διαδικασία. Αυτό το σημείο ευνοεί κυρίως τους κατοίκους της επαρχίας όπου με τη βοήθεια τοπικού δικηγόρου θα εκκινούν τις διαδικασίες χωρίς τις καθυστερήσεις και τα έξοδα των ανώτερων δικαστηρίων (λ.χ. Πολυμελές Πρωτοδικείο, αρμόδιο για πτωχεύσεις εμπόρων).
Αιτήσεις θα μπορούν να υποβληθούν μετά την πάροδο τεσσάρων μηνών από τη δημοσίευση του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Ωστόσο το τετράμηνο αυτό θα μπορούν να εκκινήσουν οι διαδικασίες του εξώδικου συμβιβασμού, το ίδιο διάστημα απαγορεύεται να γίνει πλειστηριασμός ακινήτου που χρησιμεύει ως μοναδική κατοικία του οφειλέτη. Τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης που βρίσκονται σε εξέλιξη ή με τα οποία απειλείται ο οφειλέτης, εξακολουθούν και βρίσκονται σε ισχύ. Ο οφειλέτης όμως μπορεί να τα αναστείλει με δικαστική απόφαση (ασφαλιστικά μέτρα), εφόσον πιθανολογηθεί πως η αίτηση για τη ρύθμιση των οφειλών θα ευδοκιμήσει
Συμπεράσματα
Η νέα νομοθετική ρύθμιση κρίνεται επιτυχής, αλλά χρήζει εξειδικεύσεων και ερμηνείας για θέματα που θα προκύψουν από την εφαρμογή της στην πράξη. Ασφαλώς ευνοεί τον καταναλωτή αλλά και τα πιστωτικά ιδρύματα, αφού δίνεται στα τελευταία η δυνατότητα είσπραξης απαιτήσεων που διαφορετικά δεν θα ικανοποιούνταν. Οι θεσπιζόμενες διαδικασίες είναι στη σωστή κατεύθυνση αφού εξασφαλίζεται η, από νομικής άποψης λόγω εμπλοκής δικηγόρου και Ειρηνοδικείο, επιστημονική αρτιότητα και η αποφυγή καταχρηστικής άσκησης των δυνατοτήτων της νέας νομοθεσίας. Συνεπώς ενισχύεται αυτός που πραγματικά έχει ανάγκη ρύθμισης των χρεών του και όχι ο «μπατακτσής».
Κατατέθηκε στο Κοινοβούλιο, μετά από πολύμηνη καθυστέρηση, από το Υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας νομοσχέδιο με τίτλο «ρύθμιση χρεών υπερχρεωμένων νοικοκυριών». Η σημασία του νομοσχεδίου είναι υπέρ το δέον σημαντική. Τούτο διότι θεσπίζεται ιδιωτικό πτωχευτικό δίκαιο. Η εξέλιξη αυτή αποτελεί σταθμό στον κλάδο του πτωχευτικού και καταναλωτικού δικαίου, αφού για πρώτη φορά οι ειδικές διατάξεις που στόχο έχουν τους εμπόρους και τους πιστωτές τους εφαρμόζονται σε ιδιώτες. Έτσι πλέον συμπληρώνεται το νομικό οπλοστάσιο προστασίας των ιδιωτών μέσω του δικαίου προστασίας καταναλωτή και της νομολογίας των δικαστηρίων (περί καταχρηστικών όρων και επιτοκίων) και εμπλουτίζεται με την εφαρμογή όρων και προϋποθέσεων του πτωχευτικού δικαίου.
Ρυθμίσεις νόμου
Η βασική φιλοσοφία της πρότασης νόμου είναι ο συνδυασμός καταναλωτικού και πτωχευτικού δικαίου, στην κατεύθυνση της θέσπισης του ιδιωτικού πτωχευτικού δικαίου. Δηλαδή ο ιδιώτης θα απαλλάσσεται από τα χρέη του, όταν δεν υφίστανται περιουσιακά στοιχεία για την ικανοποίησή τους και δεν επαρκούν γι' αυτήν ούτε τα προσδόκιμα εισοδήματά του. Συνεπώς στόχος του ιδιωτικού πτωχευτικού δικαίου είναι η επανένταξή του οφειλέτη στην οικονομική και κοινωνική ζωή με την επανάκτηση της οικονομικής ελευθερίας, και όχι η ικανοποίηση των δανειστών, όπως στην περίπτωση του εμπόρου (πτωχευτικό δίκαιο).
Οι ρυθμίσεις περί απαλλαγής αφορούν φυσικά πρόσωπα από χρέη που δεν προέρχονται από την άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας. Χρέη που προέρχονται από περιορισμένη σε έκταση επαγγελματική δραστηριότητα που δεν προσδίδει όμως στον οφειλέτη την εμπορική ιδιότητα μπορούν να υπαχθούν στη διαδικασία που προβλέπει η πρόταση νόμου. Οι ρυθμίσεις αφορούν όλα τα χρέη προς τράπεζες ή τρίτους, με εξαίρεση οφειλές από αδικοπραξία που διαπράχθηκε με δόλο, διοικητικά πρόστιμα, χρηματικές ποινές, οφειλές από φόρους και τέλη προς το δημόσιο και εισφορές προς τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης. Δεν υπάγονται επίσης σε ρύθμιση οφειλές που έχουν αναληφθεί το τελευταίο έτος πριν από την υποβολή της αίτησης ρύθμισης. Στην τελευταία περίπτωση ο οφειλέτης -εφόσον επιθυμεί να ρυθμίσει και αυτές τις οφειλές- θα αναμένει την παρέλευση ενός έτους από τότε που αναλήφθηκαν, για να υποβάλει αίτηση. Ο νόμος καλύπτει και τους εγγυητές, οι οποίοι θα πρέπει να κάνουν ξεχωριστή αίτηση και να διαπιστωθεί και γι’ αυτούς μόνιμη αδυναμία
Προσπάθειες συμβιβασμού
Πριν από την εκκίνηση της δικαστικής διαδικασίας με την υποβολή της σχετικής αίτησης ο οφειλέτης υποχρεούται να κάνει προσπάθεια συμβιβασμού με τους πιστωτές. Την προσπάθεια συμβιβασμού πριν από την υποβολή της αίτησης για τον οφειλέτη αναλαμβάνει μεταξύ άλλων δικηγόρος με γνώσεις εμπορικού δικαίου και δικαίου προστασίας καταναλωτών.
Εάν ο εξωδικαστικός συμβιβασμός δεν επιτύχει, η σχετική αίτηση για τη ρύθμιση των οφειλών υποβάλλεται στο ειρηνοδικείο του τόπου όπου κατοικεί ή διαμένει ο οφειλέτης. Εφαρμόζεται η εκούσια δικαιοδοσία που επιτρέπει στο δικαστήριο την αυτεπάγγελτη έρευνα των γεγονότων. Και πάλι τα μέρη (οφειλέτης και πιστωτές) πρέπει να προβούν σε μια νέα προσπάθεια επιδίωξης συμβιβασμού ενώπιον αυτή τη φορά του δικαστηρίου. Σε περίπτωση μη ομοφωνίας των πιστωτών θα πρέπει τουλάχιστον να συμφωνούν οι πιστωτές που έχουν εμπράγματες εξασφαλίσεις (υποθήκες κτλ.). Για το συμβιβασμό συντάσσεται πρακτικό που επικυρώνεται από τον αρμόδιο Ειρηνοδίκη.
Δικαστική διευθέτηση
Εάν και πάλι δεν ευδοκιμήσει ο συμβιβασμός το δικαστήριο ελέγχει, κατά τη δικάσιμο που έχει οριστεί, τη συνδρομή των προϋποθέσεων για τη ρύθμιση των χρεών και κρίνει ότι δεν επαρκούν τα περιουσιακά στοιχεία και εισοδήματά του για την αποπληρωμή των χρεών προχωρά στη ρύθμιση των οφειλών.
Το Ειρηνοδικείο πρέπει να εκδώσει απόφαση μέσα σε έξι μήνες λαμβάνοντας υπόψη τα περιουσιακά στοιχεία και εισοδήματα του ιδίου και της συζύγου του, την ηλικία του, καθώς και τις προτάσεις των πιστωτών του. Το δικαστήριο δέχεται την αίτηση και επιβάλλει τη ρευστοποίηση όλης της περιουσίας του δανειολήπτη. Ο οφειλέτης αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταβάλει κάθε μήνα και για χρονικό διάστημα τεσσάρων ετών μέρος του εισοδήματός του στους πιστωτές. Εφόσον παρέλθουν τα τέσσερα έτη και έχει τηρήσει ο οφειλέτης τις υποχρεώσεις της ρύθμισης, απαλλάσσεται των χρεών του (η απαλλαγή είναι ανεξάρτητη από την εξυπηρέτηση του πρόσθετου χρέους για την εξαίρεση της κύριας κατοικίας). Το δικαστήριο έχει τη δυνατότητα να ορίσει πολύ μικρό ποσό δόσης, ενώ σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί ακόμη να επιτρέψει στον οφειλέτη, ιδίως αν αυτός είναι άνεργος ή έχει σοβαρά προβλήματα υγείας, να μη δίνει για ορισμένο χρονικό διάστημα κανένα απολύτως ποσό.
Πρώτη κατοικία
Όσον αφορά την πρώτη κατοικία του ιδιώτη, μπορεί να ζητηθεί η εξαίρεση της από τη ρευστοποιήσιμη περιουσία για την ικανοποίηση των πιστωτών. ο οφειλέτης έχει τη δυνατότητα να εξαιρέσει από τη ρευστοποιήσιμη περιουσία την κύρια κατοικία του, εφόσον αυτή δεν υπερβαίνει σε έκταση το προβλεπόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις όριο αφορολόγητης απόκτησης πρώτης κατοικίας, πλέον 50%. Ταυτόχρονα ο οφειλέτης αναλαμβάνει για έως 20 χρόνια να εξυπηρετεί -με το μέσο επιτόκιο ενός στεγαστικού δανείου- χρέη που αντιστοιχούν στο 85% της εμπορικής αξίας της κατοικίας, όπως αυτή αποτιμάται από το αρμόδιο δικαστήριο.
Κρίσιμα σημεία
Αρκετές απόψεις έχουν διατυπωθεί σχετικά με τη συμμετοχή δικηγόρου στη νεοθεσπιζόμενη διαδικασία της πτώχευσης ιδιωτών. Η παράσταση του δικηγόρου κρίνεται σαφώς απαραίτητη καθώς αυτός διαθέτει την απαραίτητη επιστημονική κατάρτιση ώστε να φέρει σε πέρας, με επιτυχία, υποθέσεις πτωχεύσεων. Δίχως την επιστημονική κρίση και εμπειρία του δικηγόρου ο ιδιώτης-καταναλωτής κινδυνεύει να δει την υπόθεσή του να μην ευδοκιμεί, καθώς απέναντί του έχει ένα νέο, άγνωστο, νομικό καθεστώς ενώ είναι βέβαιο ότι τα πιστωτικά ιδρύματα θα χρησιμοποιήσουν έμπειρους νομικούς προκειμένου να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τις καινούριες διατάξεις.
Αρμόδιο δικαστήριο θα είναι το Ειρηνοδικείο του τόπου κύριας κατοικίας του οφειλέτη. Αυτό σημαίνει ότι δίδεται η δυνατότητα, με χαμηλό κόστος, ο καθένας να προσφύγει στη νέα διαδικασία. Αυτό το σημείο ευνοεί κυρίως τους κατοίκους της επαρχίας όπου με τη βοήθεια τοπικού δικηγόρου θα εκκινούν τις διαδικασίες χωρίς τις καθυστερήσεις και τα έξοδα των ανώτερων δικαστηρίων (λ.χ. Πολυμελές Πρωτοδικείο, αρμόδιο για πτωχεύσεις εμπόρων).
Αιτήσεις θα μπορούν να υποβληθούν μετά την πάροδο τεσσάρων μηνών από τη δημοσίευση του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Ωστόσο το τετράμηνο αυτό θα μπορούν να εκκινήσουν οι διαδικασίες του εξώδικου συμβιβασμού, το ίδιο διάστημα απαγορεύεται να γίνει πλειστηριασμός ακινήτου που χρησιμεύει ως μοναδική κατοικία του οφειλέτη. Τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης που βρίσκονται σε εξέλιξη ή με τα οποία απειλείται ο οφειλέτης, εξακολουθούν και βρίσκονται σε ισχύ. Ο οφειλέτης όμως μπορεί να τα αναστείλει με δικαστική απόφαση (ασφαλιστικά μέτρα), εφόσον πιθανολογηθεί πως η αίτηση για τη ρύθμιση των οφειλών θα ευδοκιμήσει
Συμπεράσματα
Η νέα νομοθετική ρύθμιση κρίνεται επιτυχής, αλλά χρήζει εξειδικεύσεων και ερμηνείας για θέματα που θα προκύψουν από την εφαρμογή της στην πράξη. Ασφαλώς ευνοεί τον καταναλωτή αλλά και τα πιστωτικά ιδρύματα, αφού δίνεται στα τελευταία η δυνατότητα είσπραξης απαιτήσεων που διαφορετικά δεν θα ικανοποιούνταν. Οι θεσπιζόμενες διαδικασίες είναι στη σωστή κατεύθυνση αφού εξασφαλίζεται η, από νομικής άποψης λόγω εμπλοκής δικηγόρου και Ειρηνοδικείο, επιστημονική αρτιότητα και η αποφυγή καταχρηστικής άσκησης των δυνατοτήτων της νέας νομοθεσίας. Συνεπώς ενισχύεται αυτός που πραγματικά έχει ανάγκη ρύθμισης των χρεών του και όχι ο «μπατακτσής».
Τετάρτη 30 Ιουνίου 2010
Νέες ρυθμίσεις στη διαδικασία σύστασης εταιριών
Εισαγωγή
Σημαντικές εξελίξεις στη διαδικασία σύστασης εταιριών επιφέρει το σχέδιο νόμου που κατέθεσε στις 17.05.2010 στη Βουλή το Υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας. Σκοπός των νέων ρυθμίσεων είναι η απλοποίηση των διαδικασιών ίδρυσης κάθε εταιρικής μορφής μέσω της διεκπεραίωσης των σχετικών διαδικασιών από υπηρεσίες μίας στάσης. Η διευκόλυνση του επιχειρείν με μείωση του χρόνου και του κόστους ίδρυσης μιας επιχείρησης είναι στις προθέσεις του νομοθέτη. Ωστόσο εύστοχα θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς ότι, με τις νέες ρυθμίσεις το ζήτημα της έλλειψης ανταγωνιστικότητας εξαιτίας της καθυστέρησης ίδρυσης εταιριών δε λύνεται αλλά μετατίθεται από τις Νομαρχίες, τις Εφορίες, τα Επιμελητήρια και τα Πρωτοδικεία στα ΚΕΠ και τους συμβολαιογράφους. Ακόμα κρίσιμα και χρήσιμα είναι τα γεγονότα της νομικής συνδρομής των εξειδικευμένων στα ζητήματα του εμπορικού δικαίου νομικών, προς όφελος και διασφάλιση των εταιρικών συμφερόντων.
Υπηρεσία μίας στάσης
Ειδικότερα επί των ρυθμίσεων οι βασικές πρόνοιες του σχεδίου νόμου είναι οι παρακάτω. Όλες οι διαδικασίες θα γίνονται στα 100 καταστήματα και υποκαταστήματα των Εμπορικών Επιμελητηρίων, και σε 50 ΚΕΠ ώστε να εξυπηρετούνται οι μικρότεροι δήμοι αλλά και σε στο σύνολο των συμβολαιογράφων της χώρας (3.200). Οι παραπάνω φορείς θα έχουν το χαρακτήρα υπηρεσίας μίας στάσης για τις επιχειρήσεις.
Έτσι για την ίδρυση προσωπικών εταιριών ΟΕ και ΕΕ, ως υπηρεσίες μίας στάσης, θα λειτουργούν τα Επιμελητήρια και τα 50 ΚΕΠ. Γίνεται λόγος για πρόβλεψη, ώστε στο μέλλον να υπαχθούν στις αρμοδιότητές τους και η ίδρυση κεφαλαιουχικών εταιριών ΕΠΕ καθώς και ΑΕ, μέσω της απασχόλησης (με ποιο καθεστώς;) συμβολαιογράφου. Για τις ΕΠΕ και τις ΑΕ και εν γένει για τις εμπορικές εταιρίες για τη σύσταση των οποίων απαιτείται δημόσιο (συμβολαιογραφικό) έγγραφο, ως υπηρεσία μίας στάσης, ορίζεται ο συμβολαιογράφος.
Ρόλος
Προκειμένου να καταστούν λειτουργικές οι υπηρεσίες μίας στάσης, αυτές θα μπορούν να εισπράξουν το Ενιαίο Τέλος που αντικαθιστά σε ανταποδοτική βάση, όλα τα επιμέρους τέλη που ισχύουν σήμερα. Ακόμα θα μπορούν να συνδέονται με το ηλεκτρονικό Γενικό Επιχειρηματικό Μητρώο (ΓΕΜΗ), όπου θα καταχωρείται η επωνυμία και θα εγγράφεται η επιχείρηση. Συνεπώς παύει να ισχύει η υποχρέωση δημοσίευσης στο Πρωτοδικείο, στο Μητρώο Ανωνύμων Εταιριών, και στο ΦΕΚ. Επιπλέον θα συνδέονται ηλεκτρονικά με τους ασφαλιστικούς φορείς για την εγγραφή, τη χορήγηση ασφαλιστικής ενημερότητας των εταίρων και τη χορήγηση ΑΜΚΑ της επιχείρησης, αλλά και με το ΤΑΧΙS για την έκδοση ΑΦΜ.
Υποχρεώσεις
Σημαντική είναι η πρόβλεψη ότι οι υποχρεώσεις της υπηρεσίας μίας στάσης συνίστανται σε έλεγχο της αίτησης καταχώρισης και του συμφωνητικού σύστασης, συνιστάμενο σε έλεγχο νομιμοποίησης του αιτούντα και σε έλεγχο πληρότητας των συνημμένων στοιχείων και εγγράφων. Σε, μέσω της πρόσβασης στα ηλεκτρονικά αρχεία των επιμελητηρίων, προέλεγχο της επωνυμίας και στη χορήγηση προέγκρισης χρήσης. Εάν υπάρχει προγενέστερη καταχώρηση η υπηρεσία μιας στάσης ενημερώνει τους ενδιαφερόμενους και, μετά από συνεννόηση μαζί τους, προβαίνει σε τροποποίηση της επωνυμίας. Επιπρόσθετα καταθέτει το ενιαίο τέλος και το Φόρο Συγκέντρωσης Κεφαλαίου και χορηγεί βεβαιώσεις κατάθεσης αυτών. Προβαίνει σε διαδικασίες χορήγησης από την αρμόδια υπηρεσία ΑΦΜ. στους εταίρους και την εταιρία, και για την έκδοση των απαιτούμενων πιστοποιητικών ασφαλιστικής και φορολογικής ενημερότητας, εγγραφή στους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης και σε έκδοση ΑΜΚΑ της εταιρίας. Τέλος εγγράφει την εταιρίας στο αρμόδιο επιμελητήριο. Εάν υπάρχουν κενά ή ελλείψεις παρέχεται χρόνος 2 ή 10 εργάσιμων ημερών για διορθώσεις διαφορετικά η εταιρία δεν καταχωρείται στο ΓΕΜΗ και επιστρέφεται το ενιαίο τέλος και ο φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίου.
Νομική αρωγή
Η φιλοσοφία του σχεδίου νόμου είναι η απλοποίηση των διαδικασιών ίδρυσης της επιχείρησης. Όμως η απλοποίηση δεν πρέπει να συνεπάγεται και ασάφεια, αοριστία και έλλειψη ασφάλειας δικαίου. Η συνδρομή του καταρτισμένου νομικού, Συλλειτουργού της Δικαιοσύνης, κρίνεται όσο ποτέ αναγκαία. Λόγω της εξειδίκευσης των συναλλαγών, των νέων μορφών συμβάσεων, της έξαρσης των διεθνών συναλλαγών αλλά και της γνώσης τόσο σε θεωρητικό όσο και σε ουσιαστικό επίπεδο της ελληνικής πραγματικότητας σε θέματα εμπορικού δικαίου ο δικηγόρος παρέχει τα εχέγγυα ώστε να κατοχυρωθούν τα εταιρικά συμφέρονται αλλά και τα συμφέροντα των φυσικών προσώπων (εταίρων, μετόχων). Η διεθνής και εγχώρια πρακτική, όπου στην αγορά οι εταιρικές συμβάσεις είναι περισσότερες απ’ όσες προβλέπει τυπικά ο νόμος, απαιτεί την νομική αρωγή σε κάθε στάδιο του επιχειρείν. Ρόλος του επιχειρηματία είναι η οικονομική δραστηριότητα και τούτο μπορεί να γίνει χωρίς προσκόμματα όταν του παρέχονται οι απαραίτητες νομικές -σε συμβουλευτικό και μάχιμο επίπεδο- υπηρεσίες, που θα διασφαλίσουν την ομαλή λειτουργία της επιχείρησης από άποψη σχέσεων με τη Διοίκηση και με τους Νόμους.
Εμβόλιμη διάταξη στο σχέδιο νόμου
Δυστυχώς, ακόμα μια φορά λαμβάνει χώρα το σύνηθες και αρνητικό φαινόμενο στην ελληνική έννομη τάξη, να περιλαμβάνονται σε ένα σχέδιο νόμου ρυθμίσεις για εντελώς διαφορετικό θέμα. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε πολυδιάσπαση των νόμων, δυσλειτουργίες στην εφαρμογή τους και κυρίως αδυναμία από τον πολίτη να κατανοήσει το περιεχόμενό τους. Παρόλα αυτά η νέα ρύθμιση αφορά τις επαγγελματικές μισθώσεις (αρθρ. 43 ΠΔ 34/1995). Ειδικότερα πλέον η καταγγελία της μίσθωσης εκ μέρους του μισθωτή θα μπορεί να γίνεται μετά τη συμπλήρωση ενός έτους και όχι μετά δύο έτη, ο χρόνος καταγγελίας της σύμβασης μειώνεται από έξι μήνες που είναι σήμερα στους τρεις και πρέπει να γίνεται εγγράφως και τέλος η καταβαλλόμενη αποζημίωση -σε περίπτωση που ο μισθωτής καταγγείλει τη σύμβαση- θα ισούται με το μίσθωμα ενός μηνός και όχι τεσσάρων μηνών.
Συμπεράσματα
Μένει στην πράξη να φανεί η δυνατότητα απλοποίησης της διαδικασίας σύστασης μιας εταιρίας. Προς το καλό της αγοράς, των επιχειρηματιών, κάθε βεληνεκούς και επιπέδου, και των εργαζομένων σκόπιμο είναι να ευνοηθεί η ανάπτυξη της οικονομικές δραστηριότητας από τις εταιρίες. Ταυτόχρονα, η αλλαγή αρμοδιοτήτων μένει να φανεί στην πράξη αν λύνει τα προβλήματα ή απλά τα μεταθέτει. Τέλος κρίσιμος συμπαραστάτης του επιχειρηματία, σε ένα πολύπλοκο και διεθνοποιημένο καθεστώς εμπορικού δικαίου, είναι ο καταρτισμένος νομικός που θα του παρέχει τα εχέγγυα εξασφάλισης των εταιρικών συμφερόντων.
Σημαντικές εξελίξεις στη διαδικασία σύστασης εταιριών επιφέρει το σχέδιο νόμου που κατέθεσε στις 17.05.2010 στη Βουλή το Υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας. Σκοπός των νέων ρυθμίσεων είναι η απλοποίηση των διαδικασιών ίδρυσης κάθε εταιρικής μορφής μέσω της διεκπεραίωσης των σχετικών διαδικασιών από υπηρεσίες μίας στάσης. Η διευκόλυνση του επιχειρείν με μείωση του χρόνου και του κόστους ίδρυσης μιας επιχείρησης είναι στις προθέσεις του νομοθέτη. Ωστόσο εύστοχα θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς ότι, με τις νέες ρυθμίσεις το ζήτημα της έλλειψης ανταγωνιστικότητας εξαιτίας της καθυστέρησης ίδρυσης εταιριών δε λύνεται αλλά μετατίθεται από τις Νομαρχίες, τις Εφορίες, τα Επιμελητήρια και τα Πρωτοδικεία στα ΚΕΠ και τους συμβολαιογράφους. Ακόμα κρίσιμα και χρήσιμα είναι τα γεγονότα της νομικής συνδρομής των εξειδικευμένων στα ζητήματα του εμπορικού δικαίου νομικών, προς όφελος και διασφάλιση των εταιρικών συμφερόντων.
Υπηρεσία μίας στάσης
Ειδικότερα επί των ρυθμίσεων οι βασικές πρόνοιες του σχεδίου νόμου είναι οι παρακάτω. Όλες οι διαδικασίες θα γίνονται στα 100 καταστήματα και υποκαταστήματα των Εμπορικών Επιμελητηρίων, και σε 50 ΚΕΠ ώστε να εξυπηρετούνται οι μικρότεροι δήμοι αλλά και σε στο σύνολο των συμβολαιογράφων της χώρας (3.200). Οι παραπάνω φορείς θα έχουν το χαρακτήρα υπηρεσίας μίας στάσης για τις επιχειρήσεις.
Έτσι για την ίδρυση προσωπικών εταιριών ΟΕ και ΕΕ, ως υπηρεσίες μίας στάσης, θα λειτουργούν τα Επιμελητήρια και τα 50 ΚΕΠ. Γίνεται λόγος για πρόβλεψη, ώστε στο μέλλον να υπαχθούν στις αρμοδιότητές τους και η ίδρυση κεφαλαιουχικών εταιριών ΕΠΕ καθώς και ΑΕ, μέσω της απασχόλησης (με ποιο καθεστώς;) συμβολαιογράφου. Για τις ΕΠΕ και τις ΑΕ και εν γένει για τις εμπορικές εταιρίες για τη σύσταση των οποίων απαιτείται δημόσιο (συμβολαιογραφικό) έγγραφο, ως υπηρεσία μίας στάσης, ορίζεται ο συμβολαιογράφος.
Ρόλος
Προκειμένου να καταστούν λειτουργικές οι υπηρεσίες μίας στάσης, αυτές θα μπορούν να εισπράξουν το Ενιαίο Τέλος που αντικαθιστά σε ανταποδοτική βάση, όλα τα επιμέρους τέλη που ισχύουν σήμερα. Ακόμα θα μπορούν να συνδέονται με το ηλεκτρονικό Γενικό Επιχειρηματικό Μητρώο (ΓΕΜΗ), όπου θα καταχωρείται η επωνυμία και θα εγγράφεται η επιχείρηση. Συνεπώς παύει να ισχύει η υποχρέωση δημοσίευσης στο Πρωτοδικείο, στο Μητρώο Ανωνύμων Εταιριών, και στο ΦΕΚ. Επιπλέον θα συνδέονται ηλεκτρονικά με τους ασφαλιστικούς φορείς για την εγγραφή, τη χορήγηση ασφαλιστικής ενημερότητας των εταίρων και τη χορήγηση ΑΜΚΑ της επιχείρησης, αλλά και με το ΤΑΧΙS για την έκδοση ΑΦΜ.
Υποχρεώσεις
Σημαντική είναι η πρόβλεψη ότι οι υποχρεώσεις της υπηρεσίας μίας στάσης συνίστανται σε έλεγχο της αίτησης καταχώρισης και του συμφωνητικού σύστασης, συνιστάμενο σε έλεγχο νομιμοποίησης του αιτούντα και σε έλεγχο πληρότητας των συνημμένων στοιχείων και εγγράφων. Σε, μέσω της πρόσβασης στα ηλεκτρονικά αρχεία των επιμελητηρίων, προέλεγχο της επωνυμίας και στη χορήγηση προέγκρισης χρήσης. Εάν υπάρχει προγενέστερη καταχώρηση η υπηρεσία μιας στάσης ενημερώνει τους ενδιαφερόμενους και, μετά από συνεννόηση μαζί τους, προβαίνει σε τροποποίηση της επωνυμίας. Επιπρόσθετα καταθέτει το ενιαίο τέλος και το Φόρο Συγκέντρωσης Κεφαλαίου και χορηγεί βεβαιώσεις κατάθεσης αυτών. Προβαίνει σε διαδικασίες χορήγησης από την αρμόδια υπηρεσία ΑΦΜ. στους εταίρους και την εταιρία, και για την έκδοση των απαιτούμενων πιστοποιητικών ασφαλιστικής και φορολογικής ενημερότητας, εγγραφή στους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης και σε έκδοση ΑΜΚΑ της εταιρίας. Τέλος εγγράφει την εταιρίας στο αρμόδιο επιμελητήριο. Εάν υπάρχουν κενά ή ελλείψεις παρέχεται χρόνος 2 ή 10 εργάσιμων ημερών για διορθώσεις διαφορετικά η εταιρία δεν καταχωρείται στο ΓΕΜΗ και επιστρέφεται το ενιαίο τέλος και ο φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίου.
Νομική αρωγή
Η φιλοσοφία του σχεδίου νόμου είναι η απλοποίηση των διαδικασιών ίδρυσης της επιχείρησης. Όμως η απλοποίηση δεν πρέπει να συνεπάγεται και ασάφεια, αοριστία και έλλειψη ασφάλειας δικαίου. Η συνδρομή του καταρτισμένου νομικού, Συλλειτουργού της Δικαιοσύνης, κρίνεται όσο ποτέ αναγκαία. Λόγω της εξειδίκευσης των συναλλαγών, των νέων μορφών συμβάσεων, της έξαρσης των διεθνών συναλλαγών αλλά και της γνώσης τόσο σε θεωρητικό όσο και σε ουσιαστικό επίπεδο της ελληνικής πραγματικότητας σε θέματα εμπορικού δικαίου ο δικηγόρος παρέχει τα εχέγγυα ώστε να κατοχυρωθούν τα εταιρικά συμφέρονται αλλά και τα συμφέροντα των φυσικών προσώπων (εταίρων, μετόχων). Η διεθνής και εγχώρια πρακτική, όπου στην αγορά οι εταιρικές συμβάσεις είναι περισσότερες απ’ όσες προβλέπει τυπικά ο νόμος, απαιτεί την νομική αρωγή σε κάθε στάδιο του επιχειρείν. Ρόλος του επιχειρηματία είναι η οικονομική δραστηριότητα και τούτο μπορεί να γίνει χωρίς προσκόμματα όταν του παρέχονται οι απαραίτητες νομικές -σε συμβουλευτικό και μάχιμο επίπεδο- υπηρεσίες, που θα διασφαλίσουν την ομαλή λειτουργία της επιχείρησης από άποψη σχέσεων με τη Διοίκηση και με τους Νόμους.
Εμβόλιμη διάταξη στο σχέδιο νόμου
Δυστυχώς, ακόμα μια φορά λαμβάνει χώρα το σύνηθες και αρνητικό φαινόμενο στην ελληνική έννομη τάξη, να περιλαμβάνονται σε ένα σχέδιο νόμου ρυθμίσεις για εντελώς διαφορετικό θέμα. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε πολυδιάσπαση των νόμων, δυσλειτουργίες στην εφαρμογή τους και κυρίως αδυναμία από τον πολίτη να κατανοήσει το περιεχόμενό τους. Παρόλα αυτά η νέα ρύθμιση αφορά τις επαγγελματικές μισθώσεις (αρθρ. 43 ΠΔ 34/1995). Ειδικότερα πλέον η καταγγελία της μίσθωσης εκ μέρους του μισθωτή θα μπορεί να γίνεται μετά τη συμπλήρωση ενός έτους και όχι μετά δύο έτη, ο χρόνος καταγγελίας της σύμβασης μειώνεται από έξι μήνες που είναι σήμερα στους τρεις και πρέπει να γίνεται εγγράφως και τέλος η καταβαλλόμενη αποζημίωση -σε περίπτωση που ο μισθωτής καταγγείλει τη σύμβαση- θα ισούται με το μίσθωμα ενός μηνός και όχι τεσσάρων μηνών.
Συμπεράσματα
Μένει στην πράξη να φανεί η δυνατότητα απλοποίησης της διαδικασίας σύστασης μιας εταιρίας. Προς το καλό της αγοράς, των επιχειρηματιών, κάθε βεληνεκούς και επιπέδου, και των εργαζομένων σκόπιμο είναι να ευνοηθεί η ανάπτυξη της οικονομικές δραστηριότητας από τις εταιρίες. Ταυτόχρονα, η αλλαγή αρμοδιοτήτων μένει να φανεί στην πράξη αν λύνει τα προβλήματα ή απλά τα μεταθέτει. Τέλος κρίσιμος συμπαραστάτης του επιχειρηματία, σε ένα πολύπλοκο και διεθνοποιημένο καθεστώς εμπορικού δικαίου, είναι ο καταρτισμένος νομικός που θα του παρέχει τα εχέγγυα εξασφάλισης των εταιρικών συμφερόντων.
Τρίτη 26 Ιανουαρίου 2010
Ρύθμιση επιχειρηματικών και επαγγελματικών οφειλών προς τα πιστωτικά ιδρύματα [1]
Εισαγωγή
Ο πρόσφατα ψηφισθείς νόμος [2] εντάσσεται στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής και πιο συγκεκριμένα στο ρυθμιστικό ρόλο που ασκεί το κράτος στην εθνική οικονομία. Επιπλέον επιχειρείται συνδυασμός της συνταγματικής επιταγής για ελευθερία ανάπτυξης της οικονομικής ζωής ή γενικότερα της ελευθερίας των συμβάσεων και της προστασία των χρηστών ηθών ή της εθνικής οικονομίας [3]. Στα πλαίσια αυτά ψηφίσθηκε ο νόμος για τις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες, ενώ ακολουθεί σύντομα ο αντίστοιχος για τους ιδιώτες [4].
Γενικές ρυθμίσεις
Ο νομοθέτης, στα πλαίσια άσκησης του κοινωνικού ρόλου του κράτους σκοπεύει μέσω του νόμου στη στήριξη των επιχειρήσεων, επαγγελματιών και αγροτών, στη διατήρηση της πιστοληπτικής τους ικανότητας και στην ενίσχυση της ενεργής συμμετοχής τους στην οικονομική ζωή [5]. Με το νέο νόμο παρέχεται υπό προϋποθέσεις η δυνατότητα σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, τα οποία έχουν συνάψει με πιστωτικά ιδρύματα συμβάσεις επαγγελματικών, επιχειρηματικών και αγροτικών δανείων ή πιστώσεων μέχρι ορισμένου ύψους, να ζητήσουν τη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών τους [6]. Άλλωστε η έννομη σχέση μεταξύ λήπτη τραπεζικών υπηρεσιών και πιστωτικού ιδρύματος, είναι σχέση εμπιστοσύνης από την οποία απορρέουν κύριες και παρεπόμενες υποχρεώσεις προστασίας εκ μέρους της Τράπεζας, ιδίως δε η υποχρέωση σεβασμού του τραπεζικού απορρήτου, η υποχρέωση ενημέρωσης και συμβουλευτικής καθοδήγησης του πελάτη, η υποχρέωση αποφυγής του επί ζημία του πελάτη πλειστηριασμού, καθώς και η υποχρέωση σεβασμού της προοπτικής οικονομικής ανάκαμψης του οφειλέτη [7].
Δικαιούχοι
Ο νόμος αφορά τις ληξιπρόθεσμες οφειλές συμβάσεων δανείων για επιχειρηματικούς, επαγγελματικούς ή αγροτικούς σκοπούς που έχουν συνάψει φυσικά ή νομικά πρόσωπα με Τράπεζες. Η ρύθμιση αφορά τόσο συμβάσεις που έχουν καταγγελθεί, όσο και συμβάσεις που δεν έχουν καταγγελθεί. Προϋπόθεση για την υπαγωγή στις ρυθμίσεις είναι οι οφειλές των αφορώντων προσώπων να έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμες μετά τις 30.07.2007 [8] και μέχρι τη δημοσίευση του νόμου. Επιπλέον δικαίωμα να κινήσουν διαδικασία ρύθμισης έχουν εκτός από τους πρωτοφειλέτες, και εγγυητές και οι καθολικοί διάδοχοι αυτών. Για τις οφειλές που έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμες μετά την 01.01.2005, μπορεί να υπαχθούν σε ρύθμιση, υπό τον όρο μεταξύ άλλων ότι θα αποπληρωθεί μέχρι την 15.4.2010 ποσό ίσο με το ένα τρίτο της προβλεπόμενης συμβατικής διάρκειας. Για την περίπτωση που η σύμβαση δεν έχει καταγγελθεί, προϋπόθεση για τη ρύθμιση είναι να υφίσταται ληξιπρόθεσμη οφειλή με καθυστέρηση τουλάχιστον τριών μηνών. Το σύνολο της οφειλής που υπάγεται σε ρύθμιση δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσόν του ενός εκατομμυρίου (1.000.000) ευρώ ανά πιστωτικό ίδρυμα [9].
Εξαιρέσεις
Δεν υπάγονται στις διατάξεις του παρόντος άρθρου ληξιπρόθεσμες οφειλές από συμβάσεις πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων, από ομολογιακά δάνεια, από δάνεια ή πιστώσεις εγγυημένα ή επιδοτούμενα από το Δημόσιο ή εγγυημένα από το Ταμείο Εγγυοδοσίας Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων (ΤΕΜΠΜΕ). Επιπλέον ως προϋποθέσεις εμφανίζονται για την υπαγωγή στη ρύθμιση: Α) Η ασφαλιστικής και φορολογικής ενημερότητας του οφειλέτη για την υπαγωγή του στις ρυθμίσεις. Β) Κριτήρια με βάση τον κύκλο εργασιών για την υπαγωγή των ενήμερων οφειλών στη ρύθμιση. Γ) Ύπαρξη ζημιογόνας τελευταίας χρήσης για την υπαγωγή των επιχειρήσεων με βιβλία γ'Α κατηγορίας στη ρύθμιση των ενήμερων οφειλών. Έτσι οι επιχειρήσεις και επαγγελματίες με βιβλία τρίτης κατηγορίας και οι αγροτικοί συνεταιρισμοί, οι οποίοι στην τελευταία ετήσια χρήση μέχρι τον Ιούνιο του 2009 είχαν ετήσιο κύκλο εργασιών μικρότερο των 2.500.000 ευρώ και ζημία στην ίδια χρήση. Προϋπόθεση είναι το ανεξόφλητο κεφάλαιο του δανείου να μην υπερβαίνει το ποσόν των 350.000 ευρώ. Τέλος επιχειρήσεις με ακαθάριστα έσοδα μικρότερα των 150.000 ευρώ, κατ’ επάγγελμα αγρότες και επιχειρήσεις που έχουν υποστεί σημαντικές καταστροφές από πυρκαγιές ή φυσικά φαινόμενα. Προϋπόθεση είναι το ανεξόφλητο κεφάλαιο του δανείου να μην υπερβαίνει το ποσόν των 200.000 ευρώ.
Καταβολή χρημάτων
Σύμφωνα με το νόμο οι αιτήσεις για την υπαγωγή στη ρύθμιση των οφειλών γίνονται μέχρι τις 15.03.2010. Οι σχετικές ρυθμίσεις έχουν βάση το επιτόκιο ενήμερης οφειλής και κατ' ελάχιστο τα επτά χρόνια. Τα δύο πρώτα έτη ο οφειλέτης καταβάλει μόνο τόκους και κατόπιν τις τοκοχρεολυτικές δόσεις. Αν πρόκειται για ληξιπρόθεσμες οφειλές μετά τις 30.07.2007, ο δανειολήπτης δεν υποχρεούται να προκαταβάλει για τη ρύθμιση κανένα ποσόν. Αν πρόκειται, ωστόσο, για ληξιπρόθεσμες οφειλές της περιόδου 01.01.2005 έως 30.06.2007, υποχρεούται να καταβάλει το 10% της οφειλής. Για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές μετά τις 30.07.2007, διαγράφονται με τη ρύθμιση οι τόκοι ανατοκισμού και υπερημερίας. Για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές της περιόδου 01.01.2005 έως 30.06.2007 διαγράφονται οι τόκοι ανατοκισμού και υπερημερίας, εφόσον εξοφληθεί το μισό της οφειλής. Τέλος δίδεται η δυνατότητα στους λήπτες επιχειρηματικών ή επαγγελματικών δανείων, που ανταποκρίνονται με δυσκολίες στις δανειακές υποχρεώσεις τους, να επιτύχουν, υπό προϋποθέσεις, διαζευκτικά μία ετήσια περίοδο χάριτος ή διετή αναστολή στην αποπληρωμή του κεφαλαίου του δανείου ή τριετή παράταση της διάρκειας του δανείου, ενώ υπάρχει μέριμνα για την προστασία εκείνων που ενδέχεται να εκτεθούν σε πιέσεις από το κλείσιμο ή τη συρρίκνωση των πιστωτικών τους ορίων στα κεφάλαια κίνησης. Σε περίπτωση που αυτό συμβεί μέχρι τον Ιούνιο 2011, η επιστροφή του ποσού ρυθμίζεται σε πέντε έτη.
Ρυθμίσεις για τον «Τειρεσία»
Στα άρθρα 3 έως 6 του νόμου καθιερώνεται υπό προϋποθέσεις η διαγραφή δυσμενών δεδομένων από τα σχετικά αρχεία που τηρούνται από τα πιστωτικά και εν γένει χρηματοδοτικά ιδρύματα ή από αρχεία δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς που λειτουργούν χάριν αυτών, ενώ αίρονται ορισμένοι περιορισμοί χορήγησης νέου βιβλιαρίου επιταγών σε κατηγορίες οφειλετών [10]. Ειδικότερα ο χρόνος τήρησης των τριών κατηγοριών πληροφοριών, δηλαδή οι επιταγές, οι διαταγές πληρωμής και -ως τρίτη κατηγορία- οι κατασχέσεις, επιταγές προς πληρωμή, περιλήψεις εκθέσεων κατάσχεσης, προγράμματα πλειστηριασμών και διοικητικές κυρώσεις (του Υπ.Οικον.) μειώνεται κατά ένα έτος για κάθε κατηγορία. Προβλέπεται διαγραφή των δυσμενών δεδομένων για όσους έχουν τακτοποιήσει ή θα τακτοποιήσουν εντός τριών μηνών από τη δημοσίευση του νόμου, τις οφειλές τους, ενώ επιταγές και συναλλαγματικές που εξοφλούνται σε τριάντα ημέρες από τη σφράγισή τους ή τη λήξη τους, ανεξόφλητες οφειλές μέχρι 1.000 ευρώ όπως και πρόσφατα εξοφλημένες μέχρι 3.000 ευρώ δεν εμφανίζονται στον «Τειρεσία». Επίσης επιτρέπεται στο πιστωτικό ίδρυμα να χορηγεί, κατά τη διάρκεια ισχύος μέτρου στέρησης χορήγησης βιβλιαρίου επιταγών, νέο βιβλιάριο επιταγών, εφόσον παρέχεται τριτεγγύηση από τρίτο πρόσωπο και μέχρι το ποσόν των πέντε χιλιάδων ευρώ ανά επιταγή. Τέλος υφίσταται υποχρέωση του πιστωτικού ή χρηματοδοτικού ιδρύματος που έχει διαβιβάσει σε αρχεία δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς δυσμενή περί οφειλών δεδομένα αμέσως και το βραδύτερο εντός δύο εργάσιμων ημερών από την περιέλευση σε αυτό των στοιχείων που αποδεικνύουν προσηκόντως την εξόφληση της οφειλής να προβεί, χωρίς την αξίωση αμοιβής ή δαπάνης, στην ενημέρωση του υπεύθυνου επεξεργασίας των παραπάνω αρχείων
Δικαστική προστασία
Σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 5 του νόμου, από τη δημοσίευση του παρόντος και μέχρι την 30.6.2010 «δεν επιτρέπεται η έναρξη ή η συνέχιση της κύριας διαδικασίας της έμμεσης αναγκαστικής εκτέλεσης, εκτός αν έχει διενεργηθεί ήδη ο πλειστηριασμός…». Η αναστολή των διαδικασιών εκτέλεσης επέρχεται αυτοδίκαια. Το άρθρο 6 προβλέπει την προσωρινή δικαστική προστασία του προσώπου στο οποίο αναφέρονται τα δυσμενή οικονομικά δεδομένα με αίτηση αυτού στρεφόμενη κατά του πιστωτή του και εκδικαζόμενη κατά τη διαδικασία των άρθρων 682 επ. ΚΠολΔ, εφόσον πιθανολογείται η ανυπαρξία της οφειλής. Το δικαίωμα απονέμεται σε περίπτωση καταχώρισης σε αρχεία αμφισβητούμενων οφειλών και ως εκ τούτου καταχώρισης ακατάλληλης για την αληθινή εκτίμηση της πιστοληπτικής ικανότητας του υποκειμένου [11].
Συμπεράσματα
Ο νόμος διέπεται από έναν έντονο κοινωνικό χαρακτήρα που δεδομένων της κοινωνικοοικονομικής οπτικής μπορεί να ιδωθεί και ως παραβίαση της αρχής της ελευθερίας των συμβάσεων. Όμως η διάχυτη τάση σε αρκετές έννομες τάξεις, ειδικά στην Ευρώπη, για ενίσχυση του κοινωνικού χαρακτήρα του κράτους επιτρέπει τη θέσπιση τέτοιων ρυθμίσεων [12]. Δικαιολογείται ακόμα από τον περιορισμό που θέτει ο νόμος στην αρχή pacta sunt servanta σε περιπτώσεις παράβασης των χρηστών ηθών ή όταν ασκείται το δικαίωμα κάθε μέρους αυτό καθ’ υπέρβαση των ορίων του, όπως αυτά διαγράφονται από την καλή πίστη, τα χρηστά ήθη και τον κοινωνικό και οικονομικό του σκοπό [13]. Σε κάθε περίπτωση κρίνεται ο νόμος ως θετικό βήμα σε δυσχερείς οικονομικά καιρούς. Μένει να κριθεί και στην πράξη.
Υποσημειώσεις:
[1] Οι πληροφορίες που παρέχονται από το άρθρο αυτό είναι συμβουλευτικού και ενημερωτικού μόνο χαρακτήρα. Οι πληροφορίες αυτές δεν αποσκοπούν στο να υποκαταστήσουν νομικά κείμενα και ούτε αποτελούν νομική ερμηνεία.
[2] Κατατέθηκε στη Βουλή στις 11.12.2009, ψηφίστηκε στις 19.01.2010, μη δημοσιευμένος μέχρι και στις 25.01.2010 στο ΦΕΚ
[3] ΑΠ 1465/2001, ΕλλΔνη 2003, σελ. 986, καθώς και σε Δ. Τσάτσο/Γ. Παπαδημητρίου, Οικονομική ελευθερία των πιστωτικών ιδρυμάτων και νομοθετική κατάργηση ενοχικών αξιώσεων σε βάρος του δημοσίου, γνμδ, ΝοΒ 2006, σελ. 51
[4] Βλ. αντίστοιχη δημοσίευση του ίδιου, αναρτημένη στο http://emmanouilidismanos.blogspot.com/2009/11/blog-post.html
[5] Αιτιολ. Έκθεση
[6] Έκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής
[7] Σπ. Ψυχομάνης, Τραπεζικό Δίκαιο-Δίκαιο τραπεζικών συμβάσεων, τ. Ι, στ’ έκδ., εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα, 2008, σελ. 32 επ., 42, 79 επ.
[8] Δεδομένου ότι και πριν από το 2008 είχαν αρχίσει να διαφαίνονται τα σημάδια της οικονομικής κρίσης, βλ. Αιτιολ. Έκθεση.
[9] Απαλείφθηκε η αρχική ρύθμιση περί των τριών εκατομμυρίων (3.000.000) ευρώ στο σύνολο των πιστωτικών ιδρυμάτων
[10] Έκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής
[11] Άρα η διάταξη έχει διαφορετικό πεδίο εφαρμογής από εκείνη του άρθρου 14 του ν. 2472/1997 (προστασία προσωπικών δεδομένων), η οποία δεν καταργείται.
[12] Προς τούτο και η θετική γνωμοδότηση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σύμφωνα με το αρθρ. 105 παρ. 4 ΣΕΕ και αρθρ. 2 παρ. 1 Απόφασης του Συμβουλίου της 29ης Ιουνίου 1998 «σχετικά με τη διαβούλευση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με τις εθνικές αρχές για τα σχέδια νομοθετικών διατάξεων», δημοσ. σε ΕΕ L 189 στις 03.07.1998, σελ. 42.
[13] Μ. Σταθόπουλος, Γενικό Ενοχικό Δίκαιο, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα, 2004, § 13 αρ. 5 επ., 58 επ.
Ο πρόσφατα ψηφισθείς νόμος [2] εντάσσεται στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής και πιο συγκεκριμένα στο ρυθμιστικό ρόλο που ασκεί το κράτος στην εθνική οικονομία. Επιπλέον επιχειρείται συνδυασμός της συνταγματικής επιταγής για ελευθερία ανάπτυξης της οικονομικής ζωής ή γενικότερα της ελευθερίας των συμβάσεων και της προστασία των χρηστών ηθών ή της εθνικής οικονομίας [3]. Στα πλαίσια αυτά ψηφίσθηκε ο νόμος για τις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες, ενώ ακολουθεί σύντομα ο αντίστοιχος για τους ιδιώτες [4].
Γενικές ρυθμίσεις
Ο νομοθέτης, στα πλαίσια άσκησης του κοινωνικού ρόλου του κράτους σκοπεύει μέσω του νόμου στη στήριξη των επιχειρήσεων, επαγγελματιών και αγροτών, στη διατήρηση της πιστοληπτικής τους ικανότητας και στην ενίσχυση της ενεργής συμμετοχής τους στην οικονομική ζωή [5]. Με το νέο νόμο παρέχεται υπό προϋποθέσεις η δυνατότητα σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, τα οποία έχουν συνάψει με πιστωτικά ιδρύματα συμβάσεις επαγγελματικών, επιχειρηματικών και αγροτικών δανείων ή πιστώσεων μέχρι ορισμένου ύψους, να ζητήσουν τη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών τους [6]. Άλλωστε η έννομη σχέση μεταξύ λήπτη τραπεζικών υπηρεσιών και πιστωτικού ιδρύματος, είναι σχέση εμπιστοσύνης από την οποία απορρέουν κύριες και παρεπόμενες υποχρεώσεις προστασίας εκ μέρους της Τράπεζας, ιδίως δε η υποχρέωση σεβασμού του τραπεζικού απορρήτου, η υποχρέωση ενημέρωσης και συμβουλευτικής καθοδήγησης του πελάτη, η υποχρέωση αποφυγής του επί ζημία του πελάτη πλειστηριασμού, καθώς και η υποχρέωση σεβασμού της προοπτικής οικονομικής ανάκαμψης του οφειλέτη [7].
Δικαιούχοι
Ο νόμος αφορά τις ληξιπρόθεσμες οφειλές συμβάσεων δανείων για επιχειρηματικούς, επαγγελματικούς ή αγροτικούς σκοπούς που έχουν συνάψει φυσικά ή νομικά πρόσωπα με Τράπεζες. Η ρύθμιση αφορά τόσο συμβάσεις που έχουν καταγγελθεί, όσο και συμβάσεις που δεν έχουν καταγγελθεί. Προϋπόθεση για την υπαγωγή στις ρυθμίσεις είναι οι οφειλές των αφορώντων προσώπων να έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμες μετά τις 30.07.2007 [8] και μέχρι τη δημοσίευση του νόμου. Επιπλέον δικαίωμα να κινήσουν διαδικασία ρύθμισης έχουν εκτός από τους πρωτοφειλέτες, και εγγυητές και οι καθολικοί διάδοχοι αυτών. Για τις οφειλές που έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμες μετά την 01.01.2005, μπορεί να υπαχθούν σε ρύθμιση, υπό τον όρο μεταξύ άλλων ότι θα αποπληρωθεί μέχρι την 15.4.2010 ποσό ίσο με το ένα τρίτο της προβλεπόμενης συμβατικής διάρκειας. Για την περίπτωση που η σύμβαση δεν έχει καταγγελθεί, προϋπόθεση για τη ρύθμιση είναι να υφίσταται ληξιπρόθεσμη οφειλή με καθυστέρηση τουλάχιστον τριών μηνών. Το σύνολο της οφειλής που υπάγεται σε ρύθμιση δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσόν του ενός εκατομμυρίου (1.000.000) ευρώ ανά πιστωτικό ίδρυμα [9].
Εξαιρέσεις
Δεν υπάγονται στις διατάξεις του παρόντος άρθρου ληξιπρόθεσμες οφειλές από συμβάσεις πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων, από ομολογιακά δάνεια, από δάνεια ή πιστώσεις εγγυημένα ή επιδοτούμενα από το Δημόσιο ή εγγυημένα από το Ταμείο Εγγυοδοσίας Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων (ΤΕΜΠΜΕ). Επιπλέον ως προϋποθέσεις εμφανίζονται για την υπαγωγή στη ρύθμιση: Α) Η ασφαλιστικής και φορολογικής ενημερότητας του οφειλέτη για την υπαγωγή του στις ρυθμίσεις. Β) Κριτήρια με βάση τον κύκλο εργασιών για την υπαγωγή των ενήμερων οφειλών στη ρύθμιση. Γ) Ύπαρξη ζημιογόνας τελευταίας χρήσης για την υπαγωγή των επιχειρήσεων με βιβλία γ'Α κατηγορίας στη ρύθμιση των ενήμερων οφειλών. Έτσι οι επιχειρήσεις και επαγγελματίες με βιβλία τρίτης κατηγορίας και οι αγροτικοί συνεταιρισμοί, οι οποίοι στην τελευταία ετήσια χρήση μέχρι τον Ιούνιο του 2009 είχαν ετήσιο κύκλο εργασιών μικρότερο των 2.500.000 ευρώ και ζημία στην ίδια χρήση. Προϋπόθεση είναι το ανεξόφλητο κεφάλαιο του δανείου να μην υπερβαίνει το ποσόν των 350.000 ευρώ. Τέλος επιχειρήσεις με ακαθάριστα έσοδα μικρότερα των 150.000 ευρώ, κατ’ επάγγελμα αγρότες και επιχειρήσεις που έχουν υποστεί σημαντικές καταστροφές από πυρκαγιές ή φυσικά φαινόμενα. Προϋπόθεση είναι το ανεξόφλητο κεφάλαιο του δανείου να μην υπερβαίνει το ποσόν των 200.000 ευρώ.
Καταβολή χρημάτων
Σύμφωνα με το νόμο οι αιτήσεις για την υπαγωγή στη ρύθμιση των οφειλών γίνονται μέχρι τις 15.03.2010. Οι σχετικές ρυθμίσεις έχουν βάση το επιτόκιο ενήμερης οφειλής και κατ' ελάχιστο τα επτά χρόνια. Τα δύο πρώτα έτη ο οφειλέτης καταβάλει μόνο τόκους και κατόπιν τις τοκοχρεολυτικές δόσεις. Αν πρόκειται για ληξιπρόθεσμες οφειλές μετά τις 30.07.2007, ο δανειολήπτης δεν υποχρεούται να προκαταβάλει για τη ρύθμιση κανένα ποσόν. Αν πρόκειται, ωστόσο, για ληξιπρόθεσμες οφειλές της περιόδου 01.01.2005 έως 30.06.2007, υποχρεούται να καταβάλει το 10% της οφειλής. Για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές μετά τις 30.07.2007, διαγράφονται με τη ρύθμιση οι τόκοι ανατοκισμού και υπερημερίας. Για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές της περιόδου 01.01.2005 έως 30.06.2007 διαγράφονται οι τόκοι ανατοκισμού και υπερημερίας, εφόσον εξοφληθεί το μισό της οφειλής. Τέλος δίδεται η δυνατότητα στους λήπτες επιχειρηματικών ή επαγγελματικών δανείων, που ανταποκρίνονται με δυσκολίες στις δανειακές υποχρεώσεις τους, να επιτύχουν, υπό προϋποθέσεις, διαζευκτικά μία ετήσια περίοδο χάριτος ή διετή αναστολή στην αποπληρωμή του κεφαλαίου του δανείου ή τριετή παράταση της διάρκειας του δανείου, ενώ υπάρχει μέριμνα για την προστασία εκείνων που ενδέχεται να εκτεθούν σε πιέσεις από το κλείσιμο ή τη συρρίκνωση των πιστωτικών τους ορίων στα κεφάλαια κίνησης. Σε περίπτωση που αυτό συμβεί μέχρι τον Ιούνιο 2011, η επιστροφή του ποσού ρυθμίζεται σε πέντε έτη.
Ρυθμίσεις για τον «Τειρεσία»
Στα άρθρα 3 έως 6 του νόμου καθιερώνεται υπό προϋποθέσεις η διαγραφή δυσμενών δεδομένων από τα σχετικά αρχεία που τηρούνται από τα πιστωτικά και εν γένει χρηματοδοτικά ιδρύματα ή από αρχεία δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς που λειτουργούν χάριν αυτών, ενώ αίρονται ορισμένοι περιορισμοί χορήγησης νέου βιβλιαρίου επιταγών σε κατηγορίες οφειλετών [10]. Ειδικότερα ο χρόνος τήρησης των τριών κατηγοριών πληροφοριών, δηλαδή οι επιταγές, οι διαταγές πληρωμής και -ως τρίτη κατηγορία- οι κατασχέσεις, επιταγές προς πληρωμή, περιλήψεις εκθέσεων κατάσχεσης, προγράμματα πλειστηριασμών και διοικητικές κυρώσεις (του Υπ.Οικον.) μειώνεται κατά ένα έτος για κάθε κατηγορία. Προβλέπεται διαγραφή των δυσμενών δεδομένων για όσους έχουν τακτοποιήσει ή θα τακτοποιήσουν εντός τριών μηνών από τη δημοσίευση του νόμου, τις οφειλές τους, ενώ επιταγές και συναλλαγματικές που εξοφλούνται σε τριάντα ημέρες από τη σφράγισή τους ή τη λήξη τους, ανεξόφλητες οφειλές μέχρι 1.000 ευρώ όπως και πρόσφατα εξοφλημένες μέχρι 3.000 ευρώ δεν εμφανίζονται στον «Τειρεσία». Επίσης επιτρέπεται στο πιστωτικό ίδρυμα να χορηγεί, κατά τη διάρκεια ισχύος μέτρου στέρησης χορήγησης βιβλιαρίου επιταγών, νέο βιβλιάριο επιταγών, εφόσον παρέχεται τριτεγγύηση από τρίτο πρόσωπο και μέχρι το ποσόν των πέντε χιλιάδων ευρώ ανά επιταγή. Τέλος υφίσταται υποχρέωση του πιστωτικού ή χρηματοδοτικού ιδρύματος που έχει διαβιβάσει σε αρχεία δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς δυσμενή περί οφειλών δεδομένα αμέσως και το βραδύτερο εντός δύο εργάσιμων ημερών από την περιέλευση σε αυτό των στοιχείων που αποδεικνύουν προσηκόντως την εξόφληση της οφειλής να προβεί, χωρίς την αξίωση αμοιβής ή δαπάνης, στην ενημέρωση του υπεύθυνου επεξεργασίας των παραπάνω αρχείων
Δικαστική προστασία
Σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 5 του νόμου, από τη δημοσίευση του παρόντος και μέχρι την 30.6.2010 «δεν επιτρέπεται η έναρξη ή η συνέχιση της κύριας διαδικασίας της έμμεσης αναγκαστικής εκτέλεσης, εκτός αν έχει διενεργηθεί ήδη ο πλειστηριασμός…». Η αναστολή των διαδικασιών εκτέλεσης επέρχεται αυτοδίκαια. Το άρθρο 6 προβλέπει την προσωρινή δικαστική προστασία του προσώπου στο οποίο αναφέρονται τα δυσμενή οικονομικά δεδομένα με αίτηση αυτού στρεφόμενη κατά του πιστωτή του και εκδικαζόμενη κατά τη διαδικασία των άρθρων 682 επ. ΚΠολΔ, εφόσον πιθανολογείται η ανυπαρξία της οφειλής. Το δικαίωμα απονέμεται σε περίπτωση καταχώρισης σε αρχεία αμφισβητούμενων οφειλών και ως εκ τούτου καταχώρισης ακατάλληλης για την αληθινή εκτίμηση της πιστοληπτικής ικανότητας του υποκειμένου [11].
Συμπεράσματα
Ο νόμος διέπεται από έναν έντονο κοινωνικό χαρακτήρα που δεδομένων της κοινωνικοοικονομικής οπτικής μπορεί να ιδωθεί και ως παραβίαση της αρχής της ελευθερίας των συμβάσεων. Όμως η διάχυτη τάση σε αρκετές έννομες τάξεις, ειδικά στην Ευρώπη, για ενίσχυση του κοινωνικού χαρακτήρα του κράτους επιτρέπει τη θέσπιση τέτοιων ρυθμίσεων [12]. Δικαιολογείται ακόμα από τον περιορισμό που θέτει ο νόμος στην αρχή pacta sunt servanta σε περιπτώσεις παράβασης των χρηστών ηθών ή όταν ασκείται το δικαίωμα κάθε μέρους αυτό καθ’ υπέρβαση των ορίων του, όπως αυτά διαγράφονται από την καλή πίστη, τα χρηστά ήθη και τον κοινωνικό και οικονομικό του σκοπό [13]. Σε κάθε περίπτωση κρίνεται ο νόμος ως θετικό βήμα σε δυσχερείς οικονομικά καιρούς. Μένει να κριθεί και στην πράξη.
Υποσημειώσεις:
[1] Οι πληροφορίες που παρέχονται από το άρθρο αυτό είναι συμβουλευτικού και ενημερωτικού μόνο χαρακτήρα. Οι πληροφορίες αυτές δεν αποσκοπούν στο να υποκαταστήσουν νομικά κείμενα και ούτε αποτελούν νομική ερμηνεία.
[2] Κατατέθηκε στη Βουλή στις 11.12.2009, ψηφίστηκε στις 19.01.2010, μη δημοσιευμένος μέχρι και στις 25.01.2010 στο ΦΕΚ
[3] ΑΠ 1465/2001, ΕλλΔνη 2003, σελ. 986, καθώς και σε Δ. Τσάτσο/Γ. Παπαδημητρίου, Οικονομική ελευθερία των πιστωτικών ιδρυμάτων και νομοθετική κατάργηση ενοχικών αξιώσεων σε βάρος του δημοσίου, γνμδ, ΝοΒ 2006, σελ. 51
[4] Βλ. αντίστοιχη δημοσίευση του ίδιου, αναρτημένη στο http://emmanouilidismanos.blogspot.com/2009/11/blog-post.html
[5] Αιτιολ. Έκθεση
[6] Έκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής
[7] Σπ. Ψυχομάνης, Τραπεζικό Δίκαιο-Δίκαιο τραπεζικών συμβάσεων, τ. Ι, στ’ έκδ., εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα, 2008, σελ. 32 επ., 42, 79 επ.
[8] Δεδομένου ότι και πριν από το 2008 είχαν αρχίσει να διαφαίνονται τα σημάδια της οικονομικής κρίσης, βλ. Αιτιολ. Έκθεση.
[9] Απαλείφθηκε η αρχική ρύθμιση περί των τριών εκατομμυρίων (3.000.000) ευρώ στο σύνολο των πιστωτικών ιδρυμάτων
[10] Έκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής
[11] Άρα η διάταξη έχει διαφορετικό πεδίο εφαρμογής από εκείνη του άρθρου 14 του ν. 2472/1997 (προστασία προσωπικών δεδομένων), η οποία δεν καταργείται.
[12] Προς τούτο και η θετική γνωμοδότηση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σύμφωνα με το αρθρ. 105 παρ. 4 ΣΕΕ και αρθρ. 2 παρ. 1 Απόφασης του Συμβουλίου της 29ης Ιουνίου 1998 «σχετικά με τη διαβούλευση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με τις εθνικές αρχές για τα σχέδια νομοθετικών διατάξεων», δημοσ. σε ΕΕ L 189 στις 03.07.1998, σελ. 42.
[13] Μ. Σταθόπουλος, Γενικό Ενοχικό Δίκαιο, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα, 2004, § 13 αρ. 5 επ., 58 επ.
Δευτέρα 4 Ιανουαρίου 2010
Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση - Ερμηνεία και υπάρχουσα εμπειρία.
Εισαγωγή
Τους τελευταίους μήνες εισχώρησε στην καθημερινότητα των πολιτών ένας νέος όρος, η «ηλεκτρονική διακυβέρνηση» ή στα αγγλικά, «e-government» 1. Σε άλλα ευρωπαϊκά και αμερικανικά κράτη η διαδικασία μετασχηματισμού της κρατικής γραφειοκρατίας από στατική σε δυναμική, και από υδροκεφαλική σε αποκεντρωμένη, μέσω της χρήσης των νέων τεχνολογιών έχει ήδη ξεκινήσει, και τα πρώτα οφέλη και μειονεκτήματα μπορούν να εκτιμηθούν.
Η έννοια του e-gov
Η έννοια της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, είναι σε γενικές γραμμές αποσαφηνισμένη. Χαρακτηριστικά η Παγκόσμια Τράπεζα την ορίζει ως τη «χρήση από τους κρατικούς οργανισμούς της τεχνολογίας της πληροφορίας που έχει τη δυνατότητα να μετασχηματίσει τις σχέσεις με τους πολίτες, τις επιχειρήσεις, και άλλους κυβερνητικούς βραχίονες». Παρεμφερής είναι και ο ορισμός των Ηνωμένων Εθνών: «η η-κυβέρνηση ορίζεται ως η χρήση του Διαδικτύου για τη μεταφορά των κυβερνητικών πληροφοριών και των υπηρεσιών στους πολίτες» 2. Τέλος η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει τον παρακάτω, ορισμό: «η χρήση των τεχνολογιών της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών στη δημόσια διοίκηση σε συνδυασμό με οργανωτικές αλλαγές και νέες δεξιότητες του προσωπικού, με σκοπό τη βελτίωση της εξυπηρέτησης του κοινού, την ενδυνάμωση της δημοκρατίας και την υποστήριξη των δημόσιων πολιτικών» 3.
Ασφαλώς το e-gov δεν είναι απλά η ανάρτηση στο διαδίκτυο κυβερνητικών εγγράφων. Το τελευταίο αποτελεί ένα κομμάτι του συνολικού παζλ της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Έτσι η ολοκλήρωση του e-gov, απαιτεί περισσότερα.
Συγκεκριμένα, για να επιτευχθεί ο πλήρης μετασχηματισμός της διοίκησης στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση, απαιτείται η ύπαρξη και ολοκλήρωση τεσσάρων σταδίων. Αρχικά η καταχώρηση μιας δημόσιας υπηρεσίας (είτε με διαδικτυακή παρουσία, είτε με καταλόγους ή λίστες). Ακολούθως απαιτείται το στάδιο της συναλλαγής (on line υπηρεσίες, βάσεις δεδομένων). Έπειτα η κάθετη ολοκλήρωση κρίνεται αναγκαία (όπου επέρχεται η αποκέντρωση, με τα περιφερειακά γραφεία να ενώνονται με τα κεντρικά) και τέλος η οριζόντια ολοκλήρωση (e-gov σε κάθε στάδιο της διοίκησης, υπηρεσίες μίας στάσης) 4.
Τέλος θα πρέπει να τονιστεί πως το e-gov δε στηρίζεται μόνο στο διαδίκτυο. Ασφαλώς το σημαντικότερο μέρος ερείδεται στο διαδίκτυο, όμως ρόλο παίζουν και άλλες τεχνολογίες, όπως η τηλεφωνική παροχή διοικητικών υπηρεσιών («γραμμή πολίτη»), τα κινητά τηλέφωνα (sms, mms), η χρήση τηλεματικής σε θέματα υγείας (η-ιατρική), διαχείρισης οδικής κυκλοφορίας, κάρτες αναγνώρισης (ταυτότητες-διαβατήρια) με βιομετρικά χαρακτηριστικά 5.
Τα τρία είδη του e-gov
Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση αφορά τόσο τους πολίτες και τις επιχειρήσεις όσο και το κράτος. Έτσι υπάρχει τριμερής υποδιαίρεση της έννοιας του e-gov.
Αφενός η σχέση παρόχου υπηρεσίας με λήπτη είναι μεταξύ κράτους και πολίτη 6,7 ( Government to Citizen). Απτά παραδείγματα αυτής της λειτουργίας είναι η επεξεργασία και έγκριση χορήγησης σύνταξης, ηλεκτρονική υποβολή φορολογικής δήλωσης.
Επόμενο είδος είναι η σχέση κράτους - κράτους (Government to Government). Αυτή αποτελεί τη σημαντικότερη λειτουργία του e-gov για τον περιορισμό της γραφειοκρατίας και την ευέλικτη λειτουργία του κράτους. Ουσιαστικά συνιστά την αλληλεπίδραση και τη συνεργασία μεταξύ των δημόσιων οργανισμών 8. Οι διακυβερνητικές ηλεκτρονικές υπηρεσίες δυστυχώς απέχουν πολύ από την υλοποίησή τους, καθώς δεν τίθενται περιορισμοί μόνο εξαιτίας τεχνολογικών ζητημάτων αλλά υπάρχει ένα γενικότερο θέμα κουλτούρας και πολιτικής (αλλαγή νοοτροπίας στο Δημόσιο). Λόγω ανάγκης αυτοτελούς σχολιασμού του θέματος, παύει η σχετική νύξη.
Τρίτο είδος αποτελεί η σχέση κράτους - επιχειρήσεων (Government to Business). Αυτές αφορούν συχνά τόσο τις συμβάσεις που συνάπτει το κράτος, π.χ. ανάθεση έργων, όσο και την εποπτεία, σε μεγάλο ή μικρό βαθμό, που ασκεί το κράτος στην οικονομική δραστηριότητα 9 π.χ. ανεξάρτητες αρχές.
Προτάθηκε, χωρίς να έχει γίνει αποδεκτή, η αυτόνομη παρουσία ενός τέταρτου είδους• αυτού της σχέσης κράτους - εργαζομένων (Government to Employees). Αποτελεί υποπερίπτωση, στην περίπτωση των δημοσίων υπαλλήλων του δεύτερου είδους, ενώ στην περίπτωση των ιδιωτικών υπαλλήλων και εργατών, αποτελεί υποπερίπτωση του τρίτου είδους. Ουσιαστικά με την αυτονόμηση της σχέσης κυβέρνησης-εργαζομένων, προωθούνται τα εργασιακά δικαιώματα και προστατεύονται καλύτερα οι εργαζόμενοι, ενώ υπάρχει η δυνατότητα αμεσότερης επικοινωνίας μεταξύ δημοσίου υπαλλήλου με κεντρική εξουσία, δίχως τη διαμεσολάβηση της προϊστάμενης υπηρεσίας του υπαλλήλου.
Τα τρία μέρη νοούνται τόσο ως ανεξάρτητα με σταθερά το κράτος όσο και μεταξύ τους αλληλένδετα. Έτσι στα πλαίσια του e-gov υπάρχει επίδραση επιχειρήσεων-πολιτών (π.χ. αναζήτηση εργασίας on line), πολιτών με πολίτες (προσωπικά σχόλια σε blogs), επιχειρήσεων με επιχειρήσεις (ανάθεση έργων από μια εταιρία σε άλλη).
Κίνδυνοι της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης
Υπάρχουν εκτιμήσεις για τις πιθανές επιπτώσεις της εφαρμογής και του σχεδιασμού της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης 10. Σε αυτές συμπεριλαμβάνεται η «αποδιαμεσολάβηση» του κράτους από τους πολίτες του (αποξένωση λόγω μη επαφών διοίκησης-διοικούμενου), αλλά και η ευπάθεια σε επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, και η αποδιοργάνωση του, βασισμένου στο διαδίκτυο, συστήματος 11. Χαρακτηριστική είναι έρευνα που έγινε στη Βραζιλία (Electronic Levathian) για το εγχώριο σύστημα e-gov και ο επηρεασμός του από τους κινδύνους του διαδικτύου 12.
Επιπλέον ζήτημα αποτελεί η αυξημένη εξάρτηση που θα δημιουργηθεί μεταξύ κράτους και πολιτών, αφού οι τελευταίοι θα έρχονται σε συχνότερες συναλλαγές με τη διοίκηση 13. Όμως με τον τρόπο αυτό θα καθιστούν όλα τα προσωπικά τους δεδομένα διαθέσιμα στο κράτος και έτσι τίθεται σε κίνδυνο η ιδιωτικότητα και η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Τέλος στα μειονεκτήματα του e-gov πρέπει να ενταχθεί το αυξημένο κόστος για τα κράτη αλλά και η αδυναμία συμμετοχής πολιτών δίχως πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες (ψηφιακό χάσμα) 14.
Πλεονεκτήματα
Η παράθεση των ωφελειών για τα κράτη, τους πολίτες και τις επιχειρήσεις από το e-gov που γίνεται παρακάτω είναι ενδεικτική, δεδομένων των μεγάλων συγκριτικών πλεονεκτημάτων που απολαμβάνουν τα κράτη που εκσυγχρονίζουν τους μηχανισμούς τους. Το e-gov συμβάλλει στην απλοποίηση των διαδικασιών και καθιστά την πρόσβαση σε κυβερνητικές πληροφορίες πιο εύκολη για οργανισμούς του δημόσιου τομέα και για τους πολίτες. Το κράτος και οι ιδιώτες κερδίζουν σε χρόνο, χρήμα, διαφάνεια.
Σημαντικότερα οφέλη θα αποκομίσουν τα εμπλεκόμενα μέλη μέσω της ηλεκτρονικής δημοκρατίας (e-democracy). Οι πολίτες θα έχουν άμεση γνώση σχετικά με το πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις και για το πώς τα αιρετά ή δοτά όργανα της διοίκησης λογοδοτούν για τις πράξεις τους. Ακόμα, οι πολίτες θα μπορούν να ασκούν μια άμεση και εμφανή επιρροή στο νομοθέτη μέσω προτάσεων που θα καταθέτουν 15. Κερδισμένοι δεν είναι στην e-democracy μόνο οι πολίτες, αλλά και οι επιχειρήσεις, γι’ αυτό και στηρίζουν αντίστοιχες πρωτοβουλίες 16,17 .
Σημαντική είναι και η ενίσχυση της ηλεκτρονικής συμμετοχής (e-participation) 18. Ως τέτοια ορίζεται η «η χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας για να διευρυνθεί και να εμβαθυνθεί η πολιτική συμμετοχή των πολιτών, επιτρέποντάς τους να συνδεθούν μεταξύ τους και με τους εκλεγμένους εκπροσώπους τους» 19. Οι πολίτες συμμετέχουν σε συζητήσεις on line επί των πολιτικών θεμάτων με αυξανόμενη συχνότητα. Ακόμα και οι νέοι, οι οποίοι παραδοσιακά δείχνουν ελάχιστο ενδιαφέρον στις κρατικές υποθέσεις, συμμετέχουν ενεργά μέσω ηλεκτρονικών σχολιασμών ή ψηφοφοριών.
Στην Ελλάδα
Στη χώρα μας, η συνολική ευθύνη για την εμβάθυνση του e-gov έχει το Υπουργείο Εσωτερικών και ειδικότερα η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Διοίκησης. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος των έργων της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης που απαιτούνται, χρηματοδοτούνται από το επιχειρησιακό πρόγραμμα Κοινωνία της Πληροφορίας. Υπάρχει, από το 2004, η Επιτροπή Πληροφορικής, η οποία ως αρμόδιο όργανο εκπόνησε επιχειρησιακό σχέδιο για τα έτη 2006-2013, ενταγμένο στο Γ’ ΚΠΣ. Ωστόσο πρέπει πολλά να γίνουν, αφού η Ελλάδα κατατάχθηκε από τον ΟΗΕ 44η σε σύνολο 50 κρατών στην κρατική ετοιμότητα για την ηλεκτρονική δημοκρατία 20.
Σημαντικά βήματα έως τώρα ήταν η δημιουργία των ΚΕΠ μέσω του προγράμματος «Αριάδνη», τα δυο μεγάλα έργα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης «Σύζευξις» και «Police Online», το «TAXISnet», το «ΙΚΑnet», η δημιουργία του επιχειρησιακού προγράμματος «Πολιτεία», η ΚτΠ ΑΕ, η εθνική πύλη δημόσιας διοίκησης «Ερμής» 21. Θετικό βήμα στον κλάδο της ηλεκτρονικής συμμετοχής και δημοκρατίας είναι η διαδικασία διαβούλευσης στο διαδίκτυο των νομοσχεδίων, που εγκαινιάστηκε στα τέλη του 2009.
Σε ΗΠΑ – Ευρώπη
Στις Ηνωμένες Πολιτείες αίσθηση σημείωσε η χρήση από τον υποψήφιο πρόεδρο Barack Obama των τεχνολογιών ηλεκτρονικής συμμετοχής και δημοκρατίας κατά την προεκλογική του εκστρατεία. Η τακτική αυτή εντάθηκε μετά την εκλογή του ως προέδρου των ΗΠΑ. Έτσι τον Ιανουάριο του 2009 ο Obama υπέγραψε ένα Μνημόνιο για τη Διαφάνεια και την Ανοικτή Διακυβέρνηση (Memorandum for the Heads of Executive Departments and Agencies on Transparency and Open Government) 22,23 . Με αυτό όρισε τις κατευθυντήριες γραμμές της ομοσπονδιακής πολιτικής στα θέματα της ηλεκτρονική διακυβέρνησης. Το μνημόνιο είναι εστιάζει έντονα στη χρήση των πλέον σύγχρονων τεχνολογιών πληροφορικής (Web 2.0) 24.
Στην ΕΕ το πρώτο βήμα έγινε με τη Διακήρυξη του Μάντσεστερ το 2005, όπου οι κυβερνήσεις από τα κράτη μέλη της ΕΕ δεσμεύθηκαν στη χρησιμοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας για να μετασχηματίσουν τις δημόσιες υπηρεσίες για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Το σχέδιο δράσης eGovernment 25 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (μέρος της πρωτοβουλίας i2010) καθορίζει τα επόμενα βήματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε να βοηθήσει τα κράτη μέλη για να πραγματοποιήσουν τους στόχους μέχρι το 2010. Οι υπουργοί των κρατών μελών επανέλαβαν την προσήλωση στην επίτευξη των στόχων τους το 2007, στη Διακήρυξη της Λισσαβώνας 26 και το 2009 στη Διακήρυξη του Μάλμε 27. Τελικός στόχος είναι μέχρι το 2010, να αναπτυχθούν συναλλαγές σε πραγματικό χρόνο (online) σε ολόκληρη την Ευρώπη με τη βοήθεια ενός πανευρωπαϊκού διαλειτουργικού συστήματος αναγνώρισης και αυθεντικοποίησης των συναλλαγών.
Συμπεράσματα
Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση μένει να αποδειχθεί ότι αποτελεί τη σανίδα σωτηρίας για τα κράτη, ώστε αυτά να ανταποκριθούν στο ρόλο τους σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία ιλιγγιωδών ταχυτήτων. Η αύξηση των συναλλαγών μεταξύ του τριγώνου κράτος-πολίτης-επιχείρηση απαιτεί προσαρμογή στις νέες τεχνολογίες και άμεση άντληση ωφελειών απ’ αυτές. Ίσως για την Ελλάδα η πρόκληση να είναι μεγαλύτερη, αφού το κράτος χρόνια τώρα είναι ένα αρτιοσκληρωμένο υδροκεφαλικό σύστημα που έχει πάψει να ανταποκρίνεται στο ρόλο του. Η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας και των πελατειακών σχέσεων μπορεί να βρίσκεται τελικά στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση.
1 Για πρακτικούς λόγους, ας επιτραπεί, η επιλογή στην παρούσα δημοσίευση της χρήσης –συντετμημένου- του όρου «e-gov».
2 Shailendra C. Jain Palvia and Sushil S. Sharma, E-Government and E-Governance: Definitions/Domain Framework and Status around the World, σε Ashok Agarwal και V. Venkata Ramana, Foundations of E-government, πρακτικά της 5ης διεθνούς συνδιάσκεψης για την η-διακυβέρνηση, 28-30.12.2007, Χιντεραμπάντ, Ινδία.
3 Όπως ορίστηκε τον Ιούνιο του 2002, όταν και υιοθετήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Σεβίλλης το Σχέδιο Δράσης eEurope 2005 και όπως επαναβεβαιώθηκε στην Υπουργική Διακήρυξη για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση στο Μάλμε της Σουηδίας, στις 18 Νοεμβρίου 2009.
4 Αφιέρωμα η-Επιχειρείν, Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, διαδικτυακή δημοσίευση σε http://www.go-online.gr.
5 http://www.knowledgerush.com/kr/encyclopedia/E-government/
6 Jay D White, Managing Information in the Public Sector. εκδ. M.E. Sharpe, New York, 2007
7 Υποστηρίζεται η αντικατάσταση του όρου πολίτης, με τον όρο πελάτης (Government to Customer), με το σκεπτικό ότι το κράτος αποτελεί μια οικονομική μονάδα και οι πολίτες είναι οι πελάτες αυτής, ο.π. White.
8 Ο.π. αφιέρωμα η-Επιχειρείν.
9 Mary Maureen Brown, Electronic Government, σε Jack Rabin. Encyclopedia of Public Administration and Public Policy, εκδ. Marcel Dekker, 2003, σελ. 427-432
10 Eric J. Sinrod, A look at the pros and cons of e-government, USA Today, 30.06.2004
11 Robert D Atkinson, Daniel Castro, Digital Quality of Life, The Information Technology and Innovation Foundation, 2008, σελ. 137–145
12 Fernanda Sobral, & Marcello C Barra, Academia vis-à-vis the Electronic Leviathan, σε Marcello C. Barra, O Leviatã Eletrônico: a trama política que colocou o estado na internet. Bauru, EDUSC, 2009.
13 Kettl, D. F. The Transformation of Governance, John Hopkins University Press, U.S.A. 2002, κεφ. V, VII
14 Άρθρο, The pros and cons of e-goverment, Economist, 14.02.2008
15 Paul G. Nixon, Rajash Rawal, Enabling Democracy? e-Government, Inclusion and Citizenship, The Hague University, σελ. 281–290
16 Έκθεση, Report to Congress on the Benefits of the President’s E-Government Initiatives, Business Gateway, USA, 2009, σελ. 50.
17 Directorate for Public Governance and Territorial Development, Imperative e-Government for Better Government, OECD Publishing, κεφ.4, 2005
18 Directorate for Public Governance and Territorial Development, The e-Government, OECD Publishing, κεφ. 2, 2003
19 A. Macintosh, eParticipation in policy-making: the research and the challenges. Exploiting the Knowledge Economy: Issues, Applications, Case Studies. Amsterdam: IOS Press, 2006
20 UN's 2008 e-Government Readiness Index
21 Ο.π. Αφιέρωμα η-Επιχειρείν
22 Δημοσιευμ. σε http://www.whitehouse.gov/the_press_office/Transparency_and_Open_Government/
23 Dean Giustini, The Audacity of Government 2.0 - The Obama Era Arrives. The University of British Columbia, Ιανουάριος 2009.
24 Daniel Lyons and Daniel Stone, President 2.0, Newsweek, Νοέμβριος 2008
25 http://ec.europa.eu/information_society/activities/egovernment/docs/highlights/comm_pdf_com_2006_0173_f_en_acte.pdf
26 http://ec.europa.eu/information_society/activities/egovernment/policy/action_plan/index_en.htm
27 http://ec.europa.eu/information_society/activities/egovernment/conferences/malmo_2009/press/ministerial-declaration-on-egovernment.pdf
Τους τελευταίους μήνες εισχώρησε στην καθημερινότητα των πολιτών ένας νέος όρος, η «ηλεκτρονική διακυβέρνηση» ή στα αγγλικά, «e-government» 1. Σε άλλα ευρωπαϊκά και αμερικανικά κράτη η διαδικασία μετασχηματισμού της κρατικής γραφειοκρατίας από στατική σε δυναμική, και από υδροκεφαλική σε αποκεντρωμένη, μέσω της χρήσης των νέων τεχνολογιών έχει ήδη ξεκινήσει, και τα πρώτα οφέλη και μειονεκτήματα μπορούν να εκτιμηθούν.
Η έννοια του e-gov
Η έννοια της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, είναι σε γενικές γραμμές αποσαφηνισμένη. Χαρακτηριστικά η Παγκόσμια Τράπεζα την ορίζει ως τη «χρήση από τους κρατικούς οργανισμούς της τεχνολογίας της πληροφορίας που έχει τη δυνατότητα να μετασχηματίσει τις σχέσεις με τους πολίτες, τις επιχειρήσεις, και άλλους κυβερνητικούς βραχίονες». Παρεμφερής είναι και ο ορισμός των Ηνωμένων Εθνών: «η η-κυβέρνηση ορίζεται ως η χρήση του Διαδικτύου για τη μεταφορά των κυβερνητικών πληροφοριών και των υπηρεσιών στους πολίτες» 2. Τέλος η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει τον παρακάτω, ορισμό: «η χρήση των τεχνολογιών της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών στη δημόσια διοίκηση σε συνδυασμό με οργανωτικές αλλαγές και νέες δεξιότητες του προσωπικού, με σκοπό τη βελτίωση της εξυπηρέτησης του κοινού, την ενδυνάμωση της δημοκρατίας και την υποστήριξη των δημόσιων πολιτικών» 3.
Ασφαλώς το e-gov δεν είναι απλά η ανάρτηση στο διαδίκτυο κυβερνητικών εγγράφων. Το τελευταίο αποτελεί ένα κομμάτι του συνολικού παζλ της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Έτσι η ολοκλήρωση του e-gov, απαιτεί περισσότερα.
Συγκεκριμένα, για να επιτευχθεί ο πλήρης μετασχηματισμός της διοίκησης στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση, απαιτείται η ύπαρξη και ολοκλήρωση τεσσάρων σταδίων. Αρχικά η καταχώρηση μιας δημόσιας υπηρεσίας (είτε με διαδικτυακή παρουσία, είτε με καταλόγους ή λίστες). Ακολούθως απαιτείται το στάδιο της συναλλαγής (on line υπηρεσίες, βάσεις δεδομένων). Έπειτα η κάθετη ολοκλήρωση κρίνεται αναγκαία (όπου επέρχεται η αποκέντρωση, με τα περιφερειακά γραφεία να ενώνονται με τα κεντρικά) και τέλος η οριζόντια ολοκλήρωση (e-gov σε κάθε στάδιο της διοίκησης, υπηρεσίες μίας στάσης) 4.
Τέλος θα πρέπει να τονιστεί πως το e-gov δε στηρίζεται μόνο στο διαδίκτυο. Ασφαλώς το σημαντικότερο μέρος ερείδεται στο διαδίκτυο, όμως ρόλο παίζουν και άλλες τεχνολογίες, όπως η τηλεφωνική παροχή διοικητικών υπηρεσιών («γραμμή πολίτη»), τα κινητά τηλέφωνα (sms, mms), η χρήση τηλεματικής σε θέματα υγείας (η-ιατρική), διαχείρισης οδικής κυκλοφορίας, κάρτες αναγνώρισης (ταυτότητες-διαβατήρια) με βιομετρικά χαρακτηριστικά 5.
Τα τρία είδη του e-gov
Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση αφορά τόσο τους πολίτες και τις επιχειρήσεις όσο και το κράτος. Έτσι υπάρχει τριμερής υποδιαίρεση της έννοιας του e-gov.
Αφενός η σχέση παρόχου υπηρεσίας με λήπτη είναι μεταξύ κράτους και πολίτη 6,7 ( Government to Citizen). Απτά παραδείγματα αυτής της λειτουργίας είναι η επεξεργασία και έγκριση χορήγησης σύνταξης, ηλεκτρονική υποβολή φορολογικής δήλωσης.
Επόμενο είδος είναι η σχέση κράτους - κράτους (Government to Government). Αυτή αποτελεί τη σημαντικότερη λειτουργία του e-gov για τον περιορισμό της γραφειοκρατίας και την ευέλικτη λειτουργία του κράτους. Ουσιαστικά συνιστά την αλληλεπίδραση και τη συνεργασία μεταξύ των δημόσιων οργανισμών 8. Οι διακυβερνητικές ηλεκτρονικές υπηρεσίες δυστυχώς απέχουν πολύ από την υλοποίησή τους, καθώς δεν τίθενται περιορισμοί μόνο εξαιτίας τεχνολογικών ζητημάτων αλλά υπάρχει ένα γενικότερο θέμα κουλτούρας και πολιτικής (αλλαγή νοοτροπίας στο Δημόσιο). Λόγω ανάγκης αυτοτελούς σχολιασμού του θέματος, παύει η σχετική νύξη.
Τρίτο είδος αποτελεί η σχέση κράτους - επιχειρήσεων (Government to Business). Αυτές αφορούν συχνά τόσο τις συμβάσεις που συνάπτει το κράτος, π.χ. ανάθεση έργων, όσο και την εποπτεία, σε μεγάλο ή μικρό βαθμό, που ασκεί το κράτος στην οικονομική δραστηριότητα 9 π.χ. ανεξάρτητες αρχές.
Προτάθηκε, χωρίς να έχει γίνει αποδεκτή, η αυτόνομη παρουσία ενός τέταρτου είδους• αυτού της σχέσης κράτους - εργαζομένων (Government to Employees). Αποτελεί υποπερίπτωση, στην περίπτωση των δημοσίων υπαλλήλων του δεύτερου είδους, ενώ στην περίπτωση των ιδιωτικών υπαλλήλων και εργατών, αποτελεί υποπερίπτωση του τρίτου είδους. Ουσιαστικά με την αυτονόμηση της σχέσης κυβέρνησης-εργαζομένων, προωθούνται τα εργασιακά δικαιώματα και προστατεύονται καλύτερα οι εργαζόμενοι, ενώ υπάρχει η δυνατότητα αμεσότερης επικοινωνίας μεταξύ δημοσίου υπαλλήλου με κεντρική εξουσία, δίχως τη διαμεσολάβηση της προϊστάμενης υπηρεσίας του υπαλλήλου.
Τα τρία μέρη νοούνται τόσο ως ανεξάρτητα με σταθερά το κράτος όσο και μεταξύ τους αλληλένδετα. Έτσι στα πλαίσια του e-gov υπάρχει επίδραση επιχειρήσεων-πολιτών (π.χ. αναζήτηση εργασίας on line), πολιτών με πολίτες (προσωπικά σχόλια σε blogs), επιχειρήσεων με επιχειρήσεις (ανάθεση έργων από μια εταιρία σε άλλη).
Κίνδυνοι της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης
Υπάρχουν εκτιμήσεις για τις πιθανές επιπτώσεις της εφαρμογής και του σχεδιασμού της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης 10. Σε αυτές συμπεριλαμβάνεται η «αποδιαμεσολάβηση» του κράτους από τους πολίτες του (αποξένωση λόγω μη επαφών διοίκησης-διοικούμενου), αλλά και η ευπάθεια σε επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, και η αποδιοργάνωση του, βασισμένου στο διαδίκτυο, συστήματος 11. Χαρακτηριστική είναι έρευνα που έγινε στη Βραζιλία (Electronic Levathian) για το εγχώριο σύστημα e-gov και ο επηρεασμός του από τους κινδύνους του διαδικτύου 12.
Επιπλέον ζήτημα αποτελεί η αυξημένη εξάρτηση που θα δημιουργηθεί μεταξύ κράτους και πολιτών, αφού οι τελευταίοι θα έρχονται σε συχνότερες συναλλαγές με τη διοίκηση 13. Όμως με τον τρόπο αυτό θα καθιστούν όλα τα προσωπικά τους δεδομένα διαθέσιμα στο κράτος και έτσι τίθεται σε κίνδυνο η ιδιωτικότητα και η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Τέλος στα μειονεκτήματα του e-gov πρέπει να ενταχθεί το αυξημένο κόστος για τα κράτη αλλά και η αδυναμία συμμετοχής πολιτών δίχως πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες (ψηφιακό χάσμα) 14.
Πλεονεκτήματα
Η παράθεση των ωφελειών για τα κράτη, τους πολίτες και τις επιχειρήσεις από το e-gov που γίνεται παρακάτω είναι ενδεικτική, δεδομένων των μεγάλων συγκριτικών πλεονεκτημάτων που απολαμβάνουν τα κράτη που εκσυγχρονίζουν τους μηχανισμούς τους. Το e-gov συμβάλλει στην απλοποίηση των διαδικασιών και καθιστά την πρόσβαση σε κυβερνητικές πληροφορίες πιο εύκολη για οργανισμούς του δημόσιου τομέα και για τους πολίτες. Το κράτος και οι ιδιώτες κερδίζουν σε χρόνο, χρήμα, διαφάνεια.
Σημαντικότερα οφέλη θα αποκομίσουν τα εμπλεκόμενα μέλη μέσω της ηλεκτρονικής δημοκρατίας (e-democracy). Οι πολίτες θα έχουν άμεση γνώση σχετικά με το πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις και για το πώς τα αιρετά ή δοτά όργανα της διοίκησης λογοδοτούν για τις πράξεις τους. Ακόμα, οι πολίτες θα μπορούν να ασκούν μια άμεση και εμφανή επιρροή στο νομοθέτη μέσω προτάσεων που θα καταθέτουν 15. Κερδισμένοι δεν είναι στην e-democracy μόνο οι πολίτες, αλλά και οι επιχειρήσεις, γι’ αυτό και στηρίζουν αντίστοιχες πρωτοβουλίες 16,17 .
Σημαντική είναι και η ενίσχυση της ηλεκτρονικής συμμετοχής (e-participation) 18. Ως τέτοια ορίζεται η «η χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας για να διευρυνθεί και να εμβαθυνθεί η πολιτική συμμετοχή των πολιτών, επιτρέποντάς τους να συνδεθούν μεταξύ τους και με τους εκλεγμένους εκπροσώπους τους» 19. Οι πολίτες συμμετέχουν σε συζητήσεις on line επί των πολιτικών θεμάτων με αυξανόμενη συχνότητα. Ακόμα και οι νέοι, οι οποίοι παραδοσιακά δείχνουν ελάχιστο ενδιαφέρον στις κρατικές υποθέσεις, συμμετέχουν ενεργά μέσω ηλεκτρονικών σχολιασμών ή ψηφοφοριών.
Στην Ελλάδα
Στη χώρα μας, η συνολική ευθύνη για την εμβάθυνση του e-gov έχει το Υπουργείο Εσωτερικών και ειδικότερα η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Διοίκησης. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος των έργων της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης που απαιτούνται, χρηματοδοτούνται από το επιχειρησιακό πρόγραμμα Κοινωνία της Πληροφορίας. Υπάρχει, από το 2004, η Επιτροπή Πληροφορικής, η οποία ως αρμόδιο όργανο εκπόνησε επιχειρησιακό σχέδιο για τα έτη 2006-2013, ενταγμένο στο Γ’ ΚΠΣ. Ωστόσο πρέπει πολλά να γίνουν, αφού η Ελλάδα κατατάχθηκε από τον ΟΗΕ 44η σε σύνολο 50 κρατών στην κρατική ετοιμότητα για την ηλεκτρονική δημοκρατία 20.
Σημαντικά βήματα έως τώρα ήταν η δημιουργία των ΚΕΠ μέσω του προγράμματος «Αριάδνη», τα δυο μεγάλα έργα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης «Σύζευξις» και «Police Online», το «TAXISnet», το «ΙΚΑnet», η δημιουργία του επιχειρησιακού προγράμματος «Πολιτεία», η ΚτΠ ΑΕ, η εθνική πύλη δημόσιας διοίκησης «Ερμής» 21. Θετικό βήμα στον κλάδο της ηλεκτρονικής συμμετοχής και δημοκρατίας είναι η διαδικασία διαβούλευσης στο διαδίκτυο των νομοσχεδίων, που εγκαινιάστηκε στα τέλη του 2009.
Σε ΗΠΑ – Ευρώπη
Στις Ηνωμένες Πολιτείες αίσθηση σημείωσε η χρήση από τον υποψήφιο πρόεδρο Barack Obama των τεχνολογιών ηλεκτρονικής συμμετοχής και δημοκρατίας κατά την προεκλογική του εκστρατεία. Η τακτική αυτή εντάθηκε μετά την εκλογή του ως προέδρου των ΗΠΑ. Έτσι τον Ιανουάριο του 2009 ο Obama υπέγραψε ένα Μνημόνιο για τη Διαφάνεια και την Ανοικτή Διακυβέρνηση (Memorandum for the Heads of Executive Departments and Agencies on Transparency and Open Government) 22,23 . Με αυτό όρισε τις κατευθυντήριες γραμμές της ομοσπονδιακής πολιτικής στα θέματα της ηλεκτρονική διακυβέρνησης. Το μνημόνιο είναι εστιάζει έντονα στη χρήση των πλέον σύγχρονων τεχνολογιών πληροφορικής (Web 2.0) 24.
Στην ΕΕ το πρώτο βήμα έγινε με τη Διακήρυξη του Μάντσεστερ το 2005, όπου οι κυβερνήσεις από τα κράτη μέλη της ΕΕ δεσμεύθηκαν στη χρησιμοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας για να μετασχηματίσουν τις δημόσιες υπηρεσίες για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Το σχέδιο δράσης eGovernment 25 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (μέρος της πρωτοβουλίας i2010) καθορίζει τα επόμενα βήματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε να βοηθήσει τα κράτη μέλη για να πραγματοποιήσουν τους στόχους μέχρι το 2010. Οι υπουργοί των κρατών μελών επανέλαβαν την προσήλωση στην επίτευξη των στόχων τους το 2007, στη Διακήρυξη της Λισσαβώνας 26 και το 2009 στη Διακήρυξη του Μάλμε 27. Τελικός στόχος είναι μέχρι το 2010, να αναπτυχθούν συναλλαγές σε πραγματικό χρόνο (online) σε ολόκληρη την Ευρώπη με τη βοήθεια ενός πανευρωπαϊκού διαλειτουργικού συστήματος αναγνώρισης και αυθεντικοποίησης των συναλλαγών.
Συμπεράσματα
Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση μένει να αποδειχθεί ότι αποτελεί τη σανίδα σωτηρίας για τα κράτη, ώστε αυτά να ανταποκριθούν στο ρόλο τους σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία ιλιγγιωδών ταχυτήτων. Η αύξηση των συναλλαγών μεταξύ του τριγώνου κράτος-πολίτης-επιχείρηση απαιτεί προσαρμογή στις νέες τεχνολογίες και άμεση άντληση ωφελειών απ’ αυτές. Ίσως για την Ελλάδα η πρόκληση να είναι μεγαλύτερη, αφού το κράτος χρόνια τώρα είναι ένα αρτιοσκληρωμένο υδροκεφαλικό σύστημα που έχει πάψει να ανταποκρίνεται στο ρόλο του. Η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας και των πελατειακών σχέσεων μπορεί να βρίσκεται τελικά στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση.
1 Για πρακτικούς λόγους, ας επιτραπεί, η επιλογή στην παρούσα δημοσίευση της χρήσης –συντετμημένου- του όρου «e-gov».
2 Shailendra C. Jain Palvia and Sushil S. Sharma, E-Government and E-Governance: Definitions/Domain Framework and Status around the World, σε Ashok Agarwal και V. Venkata Ramana, Foundations of E-government, πρακτικά της 5ης διεθνούς συνδιάσκεψης για την η-διακυβέρνηση, 28-30.12.2007, Χιντεραμπάντ, Ινδία.
3 Όπως ορίστηκε τον Ιούνιο του 2002, όταν και υιοθετήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Σεβίλλης το Σχέδιο Δράσης eEurope 2005 και όπως επαναβεβαιώθηκε στην Υπουργική Διακήρυξη για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση στο Μάλμε της Σουηδίας, στις 18 Νοεμβρίου 2009.
4 Αφιέρωμα η-Επιχειρείν, Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, διαδικτυακή δημοσίευση σε http://www.go-online.gr.
5 http://www.knowledgerush.com/kr/encyclopedia/E-government/
6 Jay D White, Managing Information in the Public Sector. εκδ. M.E. Sharpe, New York, 2007
7 Υποστηρίζεται η αντικατάσταση του όρου πολίτης, με τον όρο πελάτης (Government to Customer), με το σκεπτικό ότι το κράτος αποτελεί μια οικονομική μονάδα και οι πολίτες είναι οι πελάτες αυτής, ο.π. White.
8 Ο.π. αφιέρωμα η-Επιχειρείν.
9 Mary Maureen Brown, Electronic Government, σε Jack Rabin. Encyclopedia of Public Administration and Public Policy, εκδ. Marcel Dekker, 2003, σελ. 427-432
10 Eric J. Sinrod, A look at the pros and cons of e-government, USA Today, 30.06.2004
11 Robert D Atkinson, Daniel Castro, Digital Quality of Life, The Information Technology and Innovation Foundation, 2008, σελ. 137–145
12 Fernanda Sobral, & Marcello C Barra, Academia vis-à-vis the Electronic Leviathan, σε Marcello C. Barra, O Leviatã Eletrônico: a trama política que colocou o estado na internet. Bauru, EDUSC, 2009.
13 Kettl, D. F. The Transformation of Governance, John Hopkins University Press, U.S.A. 2002, κεφ. V, VII
14 Άρθρο, The pros and cons of e-goverment, Economist, 14.02.2008
15 Paul G. Nixon, Rajash Rawal, Enabling Democracy? e-Government, Inclusion and Citizenship, The Hague University, σελ. 281–290
16 Έκθεση, Report to Congress on the Benefits of the President’s E-Government Initiatives, Business Gateway, USA, 2009, σελ. 50.
17 Directorate for Public Governance and Territorial Development, Imperative e-Government for Better Government, OECD Publishing, κεφ.4, 2005
18 Directorate for Public Governance and Territorial Development, The e-Government, OECD Publishing, κεφ. 2, 2003
19 A. Macintosh, eParticipation in policy-making: the research and the challenges. Exploiting the Knowledge Economy: Issues, Applications, Case Studies. Amsterdam: IOS Press, 2006
20 UN's 2008 e-Government Readiness Index
21 Ο.π. Αφιέρωμα η-Επιχειρείν
22 Δημοσιευμ. σε http://www.whitehouse.gov/the_press_office/Transparency_and_Open_Government/
23 Dean Giustini, The Audacity of Government 2.0 - The Obama Era Arrives. The University of British Columbia, Ιανουάριος 2009.
24 Daniel Lyons and Daniel Stone, President 2.0, Newsweek, Νοέμβριος 2008
25 http://ec.europa.eu/information_society/activities/egovernment/docs/highlights/comm_pdf_com_2006_0173_f_en_acte.pdf
26 http://ec.europa.eu/information_society/activities/egovernment/policy/action_plan/index_en.htm
27 http://ec.europa.eu/information_society/activities/egovernment/conferences/malmo_2009/press/ministerial-declaration-on-egovernment.pdf
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
Piano & Band
J' accuse...
Κατηγορώ τον αντισυνταγματάρχη Πατύ ντε Κλαμ, γιατί υπήρξε ο σατανικός δράστης της δικαστικής πλάνης..
Κατηγορώ τον στρατηγό Μερσιέ γιατί, το λιγότερο από πνευματική ανεπάρκεια, έγινε συνένοχος του μεγαλύτερου ανομήματος του αιώνα.
Κατηγορώ τον στρατηγό Μπιγιό, γιατί είχε στα χέρια του αναμφισβήτητες αποδείξεις της αθωώτητας του Ντρέιφους και τις έπνιξε..
Κατηγορώ τον στρατηγό ντε Μπουαντέφρ και τον στρατηγό Γκονζ, γιατί υπήρξαν συνένοχοι του ίδιου εγκλήματος..
Κατηγορώ τον στρατηγό ντε Πελλιέ και τον ταγματάρχη Ραβαρί, γιατί έκαμαν μια εγκληματική προανάκριση, με την πιο τερατώδη μεροληψία..
Κατηγορώ τους τρεις γραφολόγους Μπελόμ, Βαρινιάρ και Γουάρ, γιατί συνετάξανε ψεύτικες εκθέσεις απατεώνων..
Κατηγορώ το υπουργείο Στρατιωτικών και το Επιτελείο, γιατί έκαμαν στις εφημερίδες ιδιαίτερα στην Αστραπή και στην Ηχώ των Παρισίων, μια βδελυρή και απαράδεκτη εκστρατεία για να παραπλανήσουν τη κοινή γνώμη..
Κατηγορώ, τέλος, το πρώτο Στρατοδικείο γιατί παραβίασε το δίκαιο..
Δικαιοσύνη
Εν δέ δικαιοσύνη συλλήβδην πάσ'αρετή εστί.
Ολες γενικά οι αρετές βρίσκονται μέσα στη δικαιοσύνη.
-Αριστοτέλης