ΔΙΚΗΓΟΡΙΚA ΓΡΑΦΕΙA

Δικαστηριακή - Συμβουλευτική Δικηγορία και Διαμεσολάβηση, DPO σε:
Θεσσαλονίκη, Aθήνα, Πέλλα (Αριδαία, Γιαννιτσά, Έδεσσα, Σκύδρα), Μακεδονία και σε όλη την Ελλάδα.




Τετάρτη 27 Φεβρουαρίου 2008

Άρθρο 16 Συντ. Ερμηνεία

Είναι του συρμού, θα τολμούσε να πει κανείς, η αναφορά και η επίκληση από πολλούς «περισπούδαστους», κυρίως τηλεοπτικής προέλευσης, αυτόκλητους υπερασπιστές της «ανόθευτης» ενημέρωσης, της σημασίας και της ζωτικότητας, για τα ΑΕΙ-ΤΕΙ, του άρθρου 16. Ένα άρθρο που έχει γίνει σημαία πολλών φοιτητών και συνδικαλιστών-καθηγητών πανεπιστημίου, οι οποίοι αντιτίθενται στην αναθεώρησή του. Στο παρόν κείμενο γίνεται μια προσπάθεια προσέγγισης και ερμηνείας του σημαντικού αυτού άρθρου, που υπό αυτή τη διατύπωση υφίσταται από το 2001 και τουλάχιστο μέχρι την επόμενη Βουλή, η οποία θα κληθεί να το αναθεωρήσει ή όχι.

Προτού αρχίσουμε την προσπάθεια ερμηνείας του εν λόγω άρθρου κρίνεται σκόπιμο να τονιστεί η άποψη αρκετών συνταγματολόγων (εν προκειμένω και του γράφοντος, ως φοιτητή στα μαθήματα συνταγματικού δικαίου και συνταγματικών ελευθεριών) ότι το Σύνταγμα, ως ο θεμελιώδης Νόμος της Ελληνικής Δημοκρατίας είναι σχετικά «άκαμπτο»-«αυστηρό» ως προς την αναθεώρησή του (ύπαρξη 2 Βουλών, αρμοδίων για την αναθεώρηση, αυξημένη πλειοψηφία 3/5=180, χρονικό όριο 5 ετών από την τελευταία αναθεώρηση). Ο πρωθυπουργός, Κ.Καραμανλής, προέβη σε μία πετυχημένη (κοινή διαπιστώσι) πολιτική κίνηση. Το παρόν άρθρο

(16) κακώς δεν αναθεωρήθηκε το 2001, και ύστερα από μόλις 5 χρόνια καθίσταται αναγκαία η νέα αναθεώρησή του. Όμως πόσο σώφρον είναι το Σύνταγμα να αναθεωρείτε τόσο τακτικά…; Πόσο σεβασμό επιδεικνύουμε απέναντι στο υπέρτατο γραπτό κείμενο της Δημοκρατίας…; Ενδεχομένως αυτή τη φορά, η αναθεώρηση θα πρέπει να τύχει της δέουσας προσοχής ώστε να μη χρειαστεί «επαναναθεώρηση».

Για λόγους οικονομίας χώρου θα παραθέσουμε μόνο τα σχόλια που αφορούν τα ζητήματα της πανεπιστημιακής Παιδείας στο άρθρο 16. Είναι πασιφανές ότι το εν λόγω άρθρο κατοχυρώνει την τέχνη (καλές τέχνες), την επιστήμη, την έρευνα, τον αθλητισμό, τους όρους πρόσληψης και τα δικαιώματα των καθηγητών πανεπιστημίου και την 9ετή υποχρεωτική εκπαίδευση. Ωστόσο έχουν παραμείνει στην σκιά της δημοσιότητας (κακώς) λόγω των γεγονότων που συμβαίνουν στα ελληνικά πανεπιστήμια το τελευταίο διάστημα.

Αρχικά το άρθρο 16 αναφέρεται στην Παιδεία, εννοώντας το σύνολο των πληροφοριών που διαμορφώνουν το άτομο και την οποία καθιστά βασική αποστολή του Κράτους. Εντούτοις η θεωρία (όχι όμως και ο Άρειος Πάγος) θεωρούν αποδέκτη της υποχρέωσης αποχής από ενέργειες που παρεμποδίζουν την ελευθερία της παιδείας πέραν του κράτους, και τους ιδιώτες.

Επιπρόσθετα η παράγραφος 4 του άρθρου 16 κατοχυρώνει την δωρεάν παιδεία, ως υποχρέωση του κράτους. Η υποχρέωση αυτή συνίσταται στην παροχή δωρεάν διαδακτικών μέσων (συγγραμάτων, CD-DVD, φορητοί υπολογιστές κτλ) και στην δωρεάν παρακολούθηση των μαθημάτων (πράγμα που θεωρείται απόλυτο κεκτημένο (πχ δεν μπορεί ποτέ το κράτος να επιβάλει δίδακτρα στα δημόσια σχολεία).

Ωστόσο η επόμενη παράγραφος, η 5η, είναι αυτή που αφορά τα πανεπιστήμια, και στην οποία γίνεται σαφές ότι τα πανεπιστήμια αποτελούν αποκλειστικά (δωρεάν και δημόσιος χαρακτήρας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης) Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) τα οποία αυτοδιοικούνται. Η αυτοδιοίκηση γίνεται κατανοητή ως διοικητική/δημοσιονομική αυτοτέλεια των ιδρυμάτων στη διαχείριση των υποθέσεών τους, με τα δικά τους όργανα, στο πλαίσιο πάντα των ρυθμίσεων των τυπικών νόμων, άρα δεν πρόκειται για πλήρη αυτονομία των ΑΕΙ-ΤΕΙ. Η αυτοδιοίκηση των πανεπιστημίων είναι τόσο ατομικό δικαίωμα (του κάθε φοιτητή, καθηγητή, πολίτη) όσο και θεσμική εγγύηση, δηλαδή μέσο προστασίας κάποιον θεσμών κρίσιμων για τη λειτουργία του κράτους. Στον όρο τέλος αυτοδιοίκηση εμπίπτουν περιπτώσεις επιλογής του διδακτικού-επιστημονικού προσωπικού των ΑΕΙ-ΤΕΙ, οικονομικού σχεδιασμού, κατάρτισης προγράμματος σπουδών και εκλογής των οργάνων διοίκησής τους. Από την άλλη το κράτος είναι αυτό που είναι υπεύθυνο για τον τρόπο εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, μέσω της επιλογής από τους υποψηφίους αυτών που έχουν τα εφόδια ενεργούς παρακολούθησης των πανεπιστημιακών μαθημάτων.

Ένα άλλο σημείο, άξιο λόγου, είναι το ότι κάθε φορά που στο Σύνταγμα κείται η φράση «όπως νόμος ορίζει», εννοεί τον εκτελεστικό νόμο. Ονομάζεται εκτελεστικός γιατί είναι αυτός που εκτελεί τις επιταγές του Συντάγματος όσον αφορά εν προκειμένω τα της πανεπιστημιακής Παιδείας. Στην περίπτωση μας ίσχυε από το 1982 ο νόμος-πλαίσιο 1268, και ο οποίος άλλαξε πρόσφατα με την κατάθεση και συζήτηση στη Βουλή του νέου νόμου. Και στον παλαιό και στον νέο γίνεται λόγος για το «Πανεπιστήμιο Ομάδων». Η έννοια αυτή γίνεται αντιληπτή ως την ισότιμη (;) συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων, διαμέσου των συλλογικών οργάνων, των μελών ΔΕΠ (διδακτικό-επιστημονικό προσωπικό), κυρίων και λοιπών, και των φοιτητών. Μεγάλης σημασίας για την κατοχύρωση της δράσης των φοιτητικών συλλόγων είναι τι εδάφιο δ’ της παραγράφου 5 του άρθρου 16. (Αλήθεια πόσο λειτουργούν τα θεσμικά όργανα των φοιτητών όταν η ΕΦΕΕ για μια δεκαετία είναι ανενεργή, επειδή σε κάποιον δεν αρέσει η βούληση των φοιτητών, όπως αυτή εκφράζεται στις φοιτητικές εκλογές; Πόσο νόμιμο είναι Γενικές Συνελεύσεις να λαμβάνουν χώρα χωρίς προηγούμενη έγκριση από το ΔΣ; Πόσο δημοκρατικό είναι μειοψηφίες, με τραμπουκισμό να προκαλούν μακροχρόνιες καταλήψεις εις βάρος των συμφερόντων αυτών-φοιτητών- για των οποίων το παρόν και μέλλον τάχα «αγωνιστικά» κόπτονται;)

Κλείνοντας και προκειμένου να επιτευχθεί η σύνδεση, της παρούσας ανάλυσης, με τα συμβάντα της επικαιρότητας, η «πέτρα του σκανδάλου» είναι το εδάφιο β’ της παραγράφου 8 του άρθρου 16 (16 παρ.2 εδ.β’ Σ): «H σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται». Ρητή και κατηγορηματική δήλωση του συντακτικού νομοθέτη, η οποία είναι σαφής και κατανοητή σε βαθμό που δεν επιδέχεται περεταίρω ανάλυσης. Η εν λόγω διάταξη εξαλείφεται σε περίπτωση αναθεώρησης του Συντάγματος, αν και το γεγονός αυτό, άτυπα (ελέω Ευρωπαϊκής Ένωσης, και υπεροχής του κοινοτικού δικαίου, έναντι του εθνικού) έχει ήδη τελεστή λόγω της αναγνώρισης και εξομοίωσης των διπλωμάτων των κολλεγίων (κέντρα ελευθέρων σπουδών), με τα πτυχία των ΑΕΙ-ΤΕΙ. Το να αρνείται κανείς την αναθεώρηση αυτού το εδαφίου, είναι, κυριολεκτικά, σα να κλείνει τα μάτια και τα αυτιά του στις εξελίξεις στον ευρωπαϊκό χώρο.

Τελικά, η βαρύτητα του άρθρου 16 έγινε, έστω και αργά-λόγω ΜΜΕ, αντιληπτή. Η σημασία αυτής της διάταξης είναι ο οδηγός, ο γνώμονας, η κατευθυντήριος γραμμή, η πυξίδα για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να πορευθεί το κράτος και οι πολίτες στα νευραλγικά ζητήματα της Παιδείας. Η αναθεώρηση του άρθρου 16, ας μας επιτραπεί η πρόβλεψη, είναι αρκετά πιθανή, δεδομένων των απόψεων των 2 μεγάλων κομμάτων εξουσίας. Ίσως τελικά να είναι αυτή η κίνηση η έναρξη μιας μακράς προσπάθειας για την βελτίωση του Εκπαιδευτικού συστήματος της Ελλάδας, που πλέον έχει ως άμεσους ανταγωνιστές τις κατά πολύ πιο προηγμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ευχή όλων η ευκαιρία αυτή να μην πάει χαμένη.

ΕΝΙΑΙΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ, ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

1.Τι είναι ο ενιαίος χώρος ελευθερίας - ασφάλειας -δικαιοσύνης;

1.1 Ο ενιαίος χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης περιλαμβάνει

ουσιαστικά τις πιο κάτω έννοιες οι οποίες κατοχυρώνονται στη Συνθήκη του Άμστερνταμ:

α) την ασφάλεια, τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική της διάσταση (τρομοκρατία, εγκληματικότητα, λαθρεμπόριο ναρκωτικών, εμπορία ανθρώπων, λαθρομετανάστευση)

β) τη δικαιοσύνη τόσο στον κλάδο του αστικού όσο και στον κλάδο του ποινικού δικαίου

γ) και την ελευθερία η οποία υλοποιείται με συγκεκριμένα μέτρα όπως αυτά που αφορούν την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων ή το άσυλο. Η ελευθερία αποτελεί επίσης θεμελιώδη αρχή η οποία διέπει όλες τις δραστηριότητες του τομέα, μέσω των δικαιωμάτων του Ανθρώπου τα οποία στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.

1.2 Τα θέματα που καλύπτει ο τομέας Δ.Ε.Υ. υπάγονται σήμερα σε δύο διαδικασίες:

α) στον κοινοτικό τομέα (Τίτλος IV της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, άρθρα 61 έως 69)

β) στον τομέα Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (ο επονομαζόμενος IIIος πυλώνας, ο οποίος περιέχεται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ΣΕΕ (Τίτλος VI της ΣΕΕ, άρθρα 29 έως 45) που αφορά την αστυνομική και δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις (A.Δ.Σ.Π.Υ) υπό την επιφύλαξη ότι η εν λόγω συνεργασία δεν εμπίπτει ήδη στις αρμοδιότητες της Κοινότητας.

2. Η ευρωπαϊκή πορεία του χώρου ελευθερία – ασφάλεια – δικαιοσύνη.

2.1 Στόχος της Ένωσης, όπως ορίζει το Άρθρο 2 της Συνθήκης για την ΕΕ, είναι να διατηρήσει και να αναπτύξει την ΕΕ ως χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, μέσα στον οποίο εξασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων σε συνδυασμό µε κατάλληλα μέτρα όσον αφορά τους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα, το άσυλο, τη μετανάστευση, την πρόληψη και καταστολή της εγκληµατικότητας.

2.2 Πράγματι οι Συνθήκες του Μάαστριχτ, του Άμστερνταμ και της Νίκαιας όρισαν σταδιακά ένα κοινό νομικό πλαίσιο για τη δικαιοσύνη και τις εσωτερικές υποθέσεις (το οποίο η απορριφθείσα Συνθήκη για τη θέσπιση Συντάγματος της Ευρώπης επιχειρούσε να παγιώσει, πράγμα το οποίο επαναλαμβάνει η Μεταρρυθμιστική Συνθήκη της Λισαβόνας)

2.3 Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Τάμπερε (Φινλανδία) του Οκτωβρίου 1999, συμφωνήθηκαν οι πολιτικοί προσανατολισμοί και οι προτεραιότητες μιας κοινής πολιτικής για την ανάπτυξη αυτού του χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, εγκαινιάζοντας ένα γενικό πρόγραμμα διάρκειας 5 ετών.

2.4 Στη Νίκαια, τα Κ-Μ αποφάσισαν ότι στη διευρυμένη Ένωση η αποτελεσματικότητα της λήψης των αποφάσεων θα προσδιορισθεί από την πρόβλεψη της ειδικής πλειοψηφίας και στον τομέα των θεωρήσεων εισόδου, ασύλου, μετανάστευσης και της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων,

2.5 Οι τρομοκρατικές ενέργειες της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις ΗΠΑ, επιτάχυναν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων στο πλαίσιο της Ένωσης στον τομέα της Δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων. Τα Κ-Μ ενέκριναν σχέδιο δράσης για την ενίσχυση της αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας σε θέματα καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Θα εγκριθεί αργότερα σχετικά μια σημαντική απόφαση-πλαίσιο της 13ης Ιουνίου 2002 ενώ μετά από τις επιθέσεις στη Μαδρίτη το Μάρτιο 2004, μια νέα δήλωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα προβλέψει τη ρήτρα αλληλεγγύης μεταξύ των Κ-Μ.

2.6 Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Σεβίλλης (21-22 Ιουνίου 2002) εκφράστηκε ικανοποίηση ως προς τα αποτελέσματα που επετεύχθησαν στο πλαίσιο του συνολικού σχεδίου δράσης για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης,

Η γενικότερη διαδικασία προς τη δημιουργία ενός Χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης προωθήθηκε και ενισχύθηκε περαιτέρω μέσω των συμπερασμάτων που υιοθετήθηκαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Θεσσαλονίκης

2.7 Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 4ης Νοεμβρίου 2004 ενέκρινε το νέο «Πρόγραμμα της Χάγης», προσδιορίζοντας τους στρατηγικούς άξονες της Ένωσης για την ενίσχυση του χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης για το διάστημα 2005-2010.

3. Νομικά πλαίσια

3.1 Ο τίτλος VI της Συνθήκης ΕΕ (Μάαστριχτ) προβλέπει τρία νομικά μέσα: την κοινή θέση, την κοινή δράση και τη σύμβαση. Περιορισμένος ήταν σε αυτή τη φάση μεν ο ρόλος των κοινοτικών οργάνων, περιορισμένος ήταν δε και ο έλεγχος που ασκεί το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών κοινοτήτων, αφού είναι αρμόδιο μόνο για την ερμηνεία των συμβάσεων και τη ρύθμιση των διαφορών μεταξύ των κρατών μελών, εφόσον αυτό προβλέπεται ρητά από ρήτρα του κειμένου

3.2 Με τη Συνθήκη του Άμστερνταμ θα θεσπισθεί ένας νέος τίτλος IV της συνθήκης ΕΚ. Οι τομείς αυτοί συνεπώς μεταφέρονται από τον τίτλο VI της Συνθήκης ΕΕ και «κοινοτικοποιούνται» υπαγόμενοι πλέον στον πρώτο πυλώνα με τα κοινοτικά νομικά μέσα (οδηγία, κανονισμός, απόφαση, σύσταση και γνώμη). Στον αναδιαρθρωμένο πλέον τρίτο πυλώνα θα παραμείνουν η αστυνομική και δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις ενώ θα προστεθούν η πρόληψη και η καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας,

3ος Πυλώνας:

Αστυνομική και δικαστική συνεργασία σε ποινικά θέματα (Α.Δ.Σ.Π.Υ)

Δικαστική συνεργασία σε ποινικά θέματα • Αστυνομική συνεργασία • Καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας • Καταπολέμηση του εμπορίου όπλων και ναρκωτικών • Καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος • Καταπολέμηση της τρομοκρατίας • Εγκλήματα εις βάρος παιδιών και δουλεμπόριο.

3.3 Με Πρωτόκολλο ενσωματώθηκε στη Συνθήκη του Άμστερνταμ το «κεκτημένο Σένγκεν» -το οποίο αποτελείται από τη Συμφωνία Σένγκεν και τη Σύμβαση εφαρμογής της, τους κανόνες που θεσπίστηκαν βάσει των κειμένων αυτών και τις συναφείς συμφωνίες. Η συνεργασία αυτή θα διεξάγεται πλέον ΕΝΤΟΣ του θεσμικού και νομικού πλαισίου της ΣΕ.

ΒΑΣΙΚΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΤΟΥ ΚΕΚΤΗΜΕΝΟΥ SCHENGEN

  • Κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα
  • Ελεύθερη κυκλοφορία υπηκόων τρίτων χωρών εντός της ζώνης Schengen
  • Έλεγχοι στα εξωτερικά σύνορα
  • Πολιτική θεωρήσεων
  • Αστυνομική/ δικαστική συνεργασία
  • Μέτρα κατά του λαθρεμπορίου ναρκωτικών/ όπλων και πυρομαχικών - Συνεργασία κατά του οργανωμένου εγκλήματος
  • Οργάνωση και λειτουργία του Συστήματος Πληροφοριών Schengen (SIS)

Σημειωτέον ότι, ο κύριος τομέας του κεκτημένου είναι η κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα καθόσον οι υπόλοιποι τομείς αποτελούν τα επονομαζόμενα "αντισταθμιστικά-(συμπληρωματικά) μέτρα" που εκπληρώνουν το στόχο του πρώτου.

4. Ο ρόλος του δικαστηρίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

4.1 Γενικά

Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (γνωστό και ως Ευρωπαϊκό Δικαστήριο) είναι το ανώτατο δικαιοδοτικό όργανο (όργανο της δικαστικής εξουσίας) στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η αρμοδιότητά του είναι να ελέγχει την εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Δικαίου από τα όργανα της Ένωσης και από τα κράτη-μέλη. Έχει καθαρά δικαστικές αρμοδιότητες και εξουσίες. Ρόλος του Δικαστηρίου είναι να παρέχει τις αναγκαίες δικαστικές εγγυήσεις που θα εξασφαλίζουν την τήρηση του Δικαίου κατά την ερμηνεία και την εφαρμογή των Συνθηκών και σε όλους τους τομείς δραστηριότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

4.2 Νομικό πλαίσιο ΔΕΚ

4.2.1 Όσον αφορά στο Δικαστήριο, το άρθρο 35 της Συνθήκης ΕΕ (ΑΜΣΤΕΡΝΤΑΜ) του απονέμει αρμοδιότητες ερμηνείας και ελέγχου του κύρους και της ερμηνείας των αποφάσεων-πλαίσιο μέσω προδικαστικών αποφάσεων, ελέγχου νομιμότητας και επίλυσης διαφορών.

4.2.2 Εντούτοις τα κενά που υπάρχουν είναι σημαντικά και δυσχεραίνουν του έργο του Δ.Ε.Κ. αλλά και τους σκοπούς της Ένωσης. Αυτά τα κενά προσπάθησε να καλύψει το Ευρωσύνταγμα. Σχετικά με τις αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων, η Συνταγματική Συνθήκη εξάλειφε τους περιορισμούς και τις παρεκκλίσεις των άρθρων 68 της Συνθήκης ΕΚ και 35 της Συνθήκης ΕΕ, επιτρέποντάς του να αποφαίνεται σχετικά με τις παραβιάσεις των Κ-Μ στο συγκεκριμένο τομέα, πράγμα το οποίο ισχύει και στη μεταρρυθμιστική συνθήκη.

4.3 Καινοτομίες Δ.Ε.Κ.

4.3.1 Οι Ευρωπαϊκές Κοινότητες στηρίζονται στο δίκαιο το ίδιο και η Ευρωπαϊκή Ένωση, που θεμελιώνεται σ’ αυτές. Η ίδια η ύπαρξη της προϋποθέτει ότι τα κράτη μέλη, τα κοινοτικά όργανα και οι ιδιώτες αναγνωρίζουν τον υποχρεωτικό χαρακτήρα των κανόνων της. Ο ερμηνευτής και υπηρέτης του κοινοτικού δικαίου με φειδώ μεν, επιβάλλει δε κυρώσεις σε Κ-Μ αν η παράβαση του κοινοτικού δικαίου από αυτά είναι σοβαρή, έχει διάρκεια και θίγονται δημόσια ή ιδιωτικά συμφέροντα (βλ. Κουρουπητό, Koebler). Το ύψος των χρηματικών ποινών που επιβάλλει το Δ.Ε.Κ. καθορίζονται από αυτό το ίδιο και είναι πρόσφορο για τις περιστάσεις, ανάλογο της παράβασης του κοινοτ. Δικαίου και της ικανότητας πληρωμής του Κ-Μ.

4.3.2 Επίσης το Δ.Ε.Κ. πρωτοπορεί σε ζητήματα ασφάλειας δικαίου καθώς ενδεικτικά νομολόγησε υπέρ της αποζημίωσης των ιδιωτών, με αφορμή παράβαση του κοινοτικού δικαίου από κρατικά όργανα (βλ. Frankovic) καθώς στα τελευταία συμπεριέλαβε KAI τις δικαστικές αρχές των Κ-Μ. (C-453/00). Επιπλέον το Δ.Ε.Κ. πρωτοστατεί στη μάχη για την προστασία του περιβάλλοντος (ακολουθώντας την γενικότερη πολιτική της Ένωσης στο ζήτημα αυτό). Έτσι στην απόφαση με αρ. C-176/03 δέχεται ότι η προστασία του περιβάλλοντος συνιστά έναν βασικό στόχο της Κοινότητας και ότι όταν αυτή προέχει (βάση των αρχών τηας αναγκαιότητας και αποτελεσματικότητας) ο κοινοτικός νομοθέτης λαμβάνει μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, ποινικής υφής. Τα παραπάνω ισχύουν όταν οι ποινικές εθνικές κυρώσεις συνιστούν απαραίτητο μέτρο – αποτελεσματικό, αναλογικό, αποτρεπτικό- για την προστασία του περιβάλλοντος και έτσι νομιμοποιείται η κοινοτική δράση.

4.4 Συνεισφορά στην κοινοτικοποίηση

4.4.1 Αν το κοινοτικό δίκαιο κατάφερε να ριζώσει τόσο βαθιά στη νομική πραγματικότητα των κρατών μελών, αυτό το οφείλει στο ότι οι πολίτες, οι διοικήσεις και τα δικαστήρια όλων των κρατών μελών το αντιλαμβάνονται, το ερμηνεύουν και το εφαρμόζουν ως ένα ομοιόμορφο σύνολο κανόνων, τους οποίους οι ιδιώτες μπορούν να επικαλούνται ενώπιον των δικαστηρίων της χώρας τους. Χάρη στις αποφάσεις του Δικαστηρίου, το κοινοτικό δίκαιο έχει γίνει πραγματικότητα για τους πολίτες της Ευρώπης, με σημαντικό συχνά αντίκτυπο στο συνταγματικό και το οικονομικό επίπεδο.

4.4.2 Ας συνυπολογιστεί ότι κατά αυτόν τον τρόπο το Δ.Ε.Κ λειτούργησε σαν ΠΡΟΠΟΜΠΟΣ του συνόλου της Ένωσης σε ζητήματα κοινοτικοποίησης. Πολύ συχνά το Δ.Ε.Κ. καταφεύγει στο άρθρο 308 Σ.Ε.Κ. (θεωρία σιωπηρών εξουσιών) για να δικαιολογήσει ενέργειες των οργάνων της Κοινότητας (βλ. Τα-306/01 ,Τ315/01). Επιπλέον το Δικαστήριο των Κοινοτήτων προβάλλει και τονίζει τη σημασία της αρχής της ευελιξίας (στενότερη συνεργασία) ώστε να επέλθει η ενοποίηση και η ολοκλήρωση (βλ. ενδεικτικά αποφ. C-137/05). Η τάση πρόωρης κοινοτικοποίησης οδήγησε στο Δ.Ε.Κ. σε αποφάσεις που στερούνταν νομικού ερείσματος. Έτσι λ.χ. στην απόφαση Pupino (C-105/03) το Δ.Ε.Κ. επέκτεινε, έμμεσα-παρά το αρθρ. 34 παρ. 2β ΣΕΕ, (ως βάση ερμηνείας του υπό την εκεί κρίση ζητήματος) το άμεσο αποτέλεσμα της οδηγίας στην απόφαση πλαίσιο (παραλληλίζοντας τα δύο «νομοπαραγωγικά» εργαλεία)

4.4.3 Με τολμηρές και ρηξικέλευθες έδινε τον τόνο για έναν ταχύτερο βηματισμό. Η συνθήκη της Λισαβόνας επιβράβευσε αυτή την προσπάθεια καθώς από το 2009 Ένωση αποκτά νομική προσωπικότητα με την συγχώνευση των τριών πυλώνων. Ο τομέας Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης κοινοτικοποιείται ενώ η συναπόφαση και η ειδική πλειοψηφία επεκτείνεται, συνοδευόμενη από «emergency brakes» που επιτρέπει στα κράτη/μέλη να αναφέρονται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όταν διακυβεύονται ζωτικής σημασίας συμφέροντα. Σε αυτές τις περιπτώσεις προχωράμε σε Ενισχυμένη Συνεργασία. Επίσης Η Χάρτα των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων είναι δεσμευτική (εκτός από την Πολωνία και το ΗΒ) παρόλο που δεν περιλαμβάνεται στις Συνθήκες.

*********************************

Πέμπτη 21 Φεβρουαρίου 2008

Μετά την ονομασία, τι

Από την αδιαφορία στην ανυπαρξία

Μετά από ένα σίριαλ δεκαπέντε ετών, σε ότι έχει να κάνει με την ονομασία του βόρειου γείτονα της Ελλάδας, όλα δείχνουν ότι οδηγούμαστε σε ένα τέλος. Αν θέλουμε να είμαστε εύστοχοι στις παρατηρήσεις μας και αποτελεσματικοί στις προτάσεις μας, θα πρέπει να καταλάβει κανείς ότι το πρόβλημα ξεκίνησε πολύ πιο πριν και να ορίσουμε σαν χρονική αρχή το 1945.

Τότε που η Ελλάδα σπαράσσονταν από έναν αδερφοκτώνο πόλεμο, ο Τίτο, περιβεβλημένος τον μανδύα του αντιστασιακού εθνικού ήρωα, δημιούργησε την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας. Το 6ο και νοτιότερο ομόσπονδο κρατίδιο, έως τότε επαρχία της Σερβίας με μεγαλύτερη πόλη τα Σκόπια, ονομάστηκε Μακεδονία. Οι τότε πολιτικές συνθήκες (προσέγγιση Τίτο στη Δύση, πολιτική σχέση Καραμανλή – Τίτο) αποτελούσαν τροχοπέδη για την αντίδραση της Ελλάδας, στη στάση των Γιουγκοσλάβων. Ταυτόχρονα υπήρξε μια έντονη προσπάθεια δημιουργίας εθνικής συνείδησης. Οι τέως βουλγαρίζοντες/σερβίζοντες Σλάβοι έγιναν Μακεδόνες, και απέκτησαν γλώσσα, πολιτισμό, ιστορία. Η προσπάθειά τους ήταν όντως αξιέπαινη. Σε διάστημα 50 χρόνων έκαναν τις απόψεις τους δόγμα, και μάλιστα αποδεκτό από τη διεθνή κοινότητα. Σε αυτό βοήθησε και η αδράνεια της Ελλάδας ή η μηδαμινή αντίδραση της Βουλγαρίας. Την ώρα που η διασπορά των σκοπιανών έκανε προπαγάνδα, στην Ελλάδα θεωρούσαμε με τους ομογενείς μας στην Αυστραλία, γραφικούς που υπερασπίζονταν την μακεδονική ιστορία. Άλλωστε για την Ελλάδα, δεν υπήρχε «Μακεδονικό»..

Στενόπνοη πολιτική

Οι σπασμωδικές κινήσεις της Ελλάδας, μετά το 1991 δεν έφεραν αποτέλεσμα. Ήταν πολύ δύσκολο να πείσεις την διεθνή κοινότητα για τις θέσεις σου, που τις θυμήθηκες ξαφνικά (!) μετά από μισό αιώνα. Έφτασε η Ελλάδα να είναι για όλους του άλλους, η αντιδραστική και να θεωρείται πεισματάρα σε ένα ασήμαντο για όλους τους άλλους ζήτημα. Και αντί να προσπαθήσει η χώρα μας, με κάθε δυνατό μέσο να αλλάξει το κλίμα παγκοσμίως, επαναπαύθηκε στην Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995, και στρουθοκαμήλιζε. Βαυκαλιζόταν πως κατακτούσε οικονομικά τα Σκόπια, και ότι είναι ο παράγων σταθερότητας και ευημερίας στην περιοχή, όπου όλοι θα την είχαν ανάγκη.

Δυστυχώς τα άλλα κράτη της περιοχής δεν χρειάζονταν μεσολαβητή για να έρθουν σε επαφή με τις «μεγάλες δυνάμεις» (ΗΠΑ, ΕΕ) αλλά έγιναν βασιλικότερες του βασιλέως και πλέον αυτές είναι (τουλάχιστον για τις ΗΠΑ) ο πιο πιστός σύμμαχος στην περιοχή. Οι ΗΠΑ, αλλά από κοντά και η ΕΕ, δεν δίστασαν να πάρουν το μέρος των Σκοπίων στη διαμάχη με το όνομα (αναγνωρίστηκαν από τις ΗΠΑ με το συνταγματικό τους όνομα, ενώ η Μέρκελ – ενώπιον του Καραμανλή- αποκαλούσε το κράτος ως «Μακεδονία».), καθώς επιθυμούν να εντάξουν τα Σκόπια στους Ευρωατλαντικούς θεσμούς. Ενόψει όλων αυτών, μοιάζει αυτονόητο, ότι η Ελλάδα δεν έχει άλλη λύση, από το να εκλιπαρεί για έναν συμβιβασμό, τον οποίον αρνείται η άλλη πλευρά.

Μη αντίδραση στη δράση

Ο υψηλός στόχος, που έθεσε το 1991 η Ελλάδα (όχι ονομασία με συστατικό το Μακεδονία) δε συνοδεύτηκε από ανάλογες κινήσεις. Αν ακολουθούσαμε, σαν κράτος, «επιθετική» (όχι βίαιη-ενοπλη) εξωτερική πολιτική τα δεδομένα θα ήταν αλλιώς. Με τον όρο επιθετική πολιτική, γίνεται νοητή η δράση ενός κράτους, και όχι η αντίδραση του. «Επίθεση» κάνεις με προβολή των ισχυρισμών σου σε όλα τα επίπεδα. Διέρχεσαι κάθε μέσο, για να πετύχεις τους στόχους σου. Η άποψη αυτή δεν είναι μακιαβελική, εν όλω, καθώς προασπίζεσαι τα δίκαιά σου αιτήματα (όσο υπάρχει αντικειμενικό δίκιο-αλήθεια στις διεθνείς σχέσεις).

Ό,τι δεν έκανε η Ελλάδα τα χρόνια που πέρασαν, είναι ευκαιρία να τα πράξει τώρα. Καλό θα είναι να επέλθει η όποια λύση. Είτε να γίνουν δεκτές οι απόψεις Νίμιτς, είτε να ασκηθεί το βέτο (ειδάλλως γίνεσαι ρεζίλι διεθνώς και στο εσωτερικό, καθώς έχεις διακηρύξει από καιρό την πρόθεσή σου για άσκηση του δικαιώματος αρνησικυρίας).

Νέα πολιτική, νέες προοπτικές

Μετά από αυτές τις κινήσεις, όποιες και αν είναι αυτές, θα πρέπει σαν κράτος, η Ελλάδα να αναθεωρήσει την πολιτική της. Να εκμεταλλευτεί πραγματικά, την υπεροχή της έναντι του βόρειου γείτονα. Να εξαπολύσει μια καμπάνια παγκοσμίως, όπου θα διατρανώνει τα επιχειρήματά της. Και σε επίπεδο διπλωματίας, αλλά και σε άλλους τομείς.

Αφού τα Σκόπια θέλουν να λέγονται Μακεδονία, προσπάθησε (σαν κράτος) να τους εντάξεις σε ό,τι εσύ εννοείς ως Μακεδονία. Μέσω πολιτιστικών επαφών, όπως καλλιτεχνικές δραστηριότητες, λαογραφία, ήθη και έθιμα. Θα γίνουν έτσι αντιληπτά από τους γείτονες, ότι τα κοινά σημεία με την Ελλάδα είναι πάρα πολλά. Θέλουν να θεωρούνται απόγονοι του Αλέξανδρου. Ας γίνει έτσι. Παράλληλα θα πρέπει να κατανοήσουν, ότι έτσι έρχονται σε επαφή με την ελληνική ιστορία και πολιτισμό. Ναι ο Αλέξανδρος ήταν Μακεδόνας. Ναι και εσείς και εμείς είμαστε Μακεδόνες. Είμαστε φορείς του κοινού αρχαιοελληνικού πνεύματος, που στα ελληνιστικά χρόνια κατέστη Οικουμενικό. Μας ενώνει η Ιστορία, δε μας διχάζει. Τα μοναστήρια στην Οχρίδα, είναι ίδια με αυτά της ελληνικής Μακεδονίας. Η θρησκεία είναι η ίδια. Η βυζαντινή κληρονομιά κοινή. Ο Οθωμανός ήταν δυνάστης για όλους του Βαλκάνιους. Δεινοπαθούσαν και οι Σλάβοι και οι Έλληνες της Μακεδονίας. Την ίδια Μακεδονική Μουσική ακούμε τους ίδιους χορούς χορεύουμε, κοινά έθιμα έχουμε. Στις ίδιες παραλίες παραθερίζουμε το καλοκαίρι. Στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης σπουδάζουμε αμφότεροι. Από τα ίδια εμπορικά κέντρα ψωνίζουμε.

Η επίθεση φιλίας, είναι το καλύτερο όπλο στην φαρέτρα των ελληνικών θέσεων. Φιλία όχι ρηχή και μονοσήμαντη. Προσέλκυσή τους στο κοινό μέλλον της περιοχής, ως ευρωπαϊκός χώρος. Προσπάθειες ώστε να νιώσουν οι γείτονες, ότι σαν Μακεδόνες, που θέλουν να λέγονται, είναι συμμέτοχοι της ελληνικής ιδέας. Ο Μακεδονισμός, σαν ιδεολογία τους, να λάβει το χαρακτήρα του Μακεδονισμού της Ελληνιστικής εποχής. Αφού δεν μπορείς πολιτικά να τους νικήσεις, κέρδισέ τους με τον πολιτισμό, τις συχνές αλληλοεπαφές, την προοπτική της ευημερίας. Ταυτόχρονα προέβαλλε στο εξωτερικό, σε ακαδημαϊκό και καθημερινό επίπεδο, την ορθή Ιστορία.

Οι παραπάνω δράσεις, αποτελούν τομές και ρήξεις με παγιωμένα στερεότυπα στην ελληνική κοινωνία, την πολιτική ελίτ, και την εξωτερική πολιτική. Οι ηττοπαθείς αντιλήψεις ας υποχωρήσουν, χάριν μιας καινοτόμας πολιτικής αντίληψης. Ας διατεθούν κονδύλια προς αυτό το σκοπό, που θα ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις μας με τα Σκόπια. Από την άλλη, πρέπει να εγκαταλειφθεί η τακτική του να έχεις υψηλές απαιτήσεις, αλλά να πράττεις ελάχιστα, ώστε να επιτύχεις. Το αρνητικό πρόσημο στο «Μακεδονικό» ζήτημα, ήρθε η ώρα να αλλάξει. Απαιτείται ριζοσπαστισμός, ρηξικέλευθες ιδέες και συνακόλουθα έργα.

Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΝΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ


Ο πλούτος της ελληνικής μουσικής παράδοσης είναι, αν και ανεξάντλητος, εν πολλοίς ελλειπώς γνωστός και μη προσιτός στην πλειονότητα των συμπολιτών μας, ειδικά των νεότερων. Τα αίτια είναι λίγο πολύ γνωστά αλλά δυσχερώς βελτιώσιμα. Αυτά συνίστανται στην ανορθολογικά παρεχόμενη από το κράτος παιδεία, στα πρότυπα που ατέχνως προβάλλουν τα ΜΜΕ, στην έλλειψη χρόνου, λόγω των αναγκών της σύγχρονης ζωής αλλά και στο χάσμα γενεών που αναπόφευκτα έχει τον αντίκτυπό της στο λάθος συλλογισμό ότι η παράδοση είναι για τους γηραιότερους, και άρα δεν είναι του συρμού.

Ευτύχημα αποτελεί βεβαίως ότι αυτές οι αντιλήψεις πλέον δε θα τολμούσε κανείς να τις χαρακτηρίσει ως καθεστυκίες. Αλλάζουν τα πράγματα προς το καλύτερο. Άξιες συγχαρητηρίων είναι οι προσπάθειες που γίνονται για την ελλαδογνωσία (ας μου επιτραπεί ο όρος), δηλαδή την κατανόηση του ελληνικού πολιτισμού, την γνώση της παράδοσης, τον επαναπροσανατολισμό στις αρχές του ανθρωπισμού και του πολιτισμού, την επιστροφή (ας θυμηθούμε το Μαρκόπουλο) στις ρίζες.

Μια μικρή προσπάθεια παράθεσης και περιγραφής αποτελεί και το παρόν άρθρο με σκοπό την όσο το δυνατόν πιο περιεκτική καταγραφή των χαρακτηριστικών της παραδοσιακής μουσικής της Ελλάδας.

Θράκη: Η μουσική της περιοχής διακρίνεται για τους έντονους ρυθμούς, τις όμορφες μελωδίες της Ανατολής, σε μια γλυκιά μείξη με βαλκάνιους ήχους. Χαρακτηριστικοί ρυθμοί ο ζωναράδικος ή η μπαϊτούσκα ή το «αραδιαστείτε στο χορό» (τρεμουλιαστή κίνηση ολοκλήρου του σώματος. Αρχική θέση είναι η προσοχή και μουσικό μέτρο τα 2/4). Επηρεασμένες σαφώς οι μελωδικές γραμμές από τις εκατέρωθεν των συνόρων επιρροές. Ανατολίτικο άρωμα στην Ανατολική, έντονο και πομπώδες ύφος μέσω των χάλκινων ελέω Βουλγαρίας στη Βόρεια, επιρροές από τον νοτιελαδίτικο χώρο στη Δυτική Θράκη. η Ανατολική Θράκη χρησιμοποιεί κανονάκι, ούτι, λύρα πολίτικη και κρουστά. Το βυζαντινό μέλος φυσικά πανταχού παρόν. Άλλωστε και τα όργανα στηρίζονται κατά βάση στα βυζαντινά. Η Βόρεια Θράκη χρησιμοποιεί: λύρα θρακιώτικη, γκάιντα, φλογέρα, καβάλ και η Δυτική: κλαρίνο, ούτι και γενικά ένα κράμα από τα όργανα της Ανατολικής και της Βόρεια. Θα πρέπει να τονιστεί και να επιδοκιμαστούν οι μουσικές ανταλλαγές με τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς, ακόμα και στις μέρες μας.

Μακεδονία: Δικαίως χαρακτηρίζεται το χωνευτίρι των Βαλκανίων. Λαμπερός ήχος, χαρούμενες μελωδίες, έντονα ηχοχρώματα συνθέτουν το μουσικό ύφος των τραγουδιών. Λογικό παρόλα αυτά, και λόγω της μεγάλης γεωγραφικής έκτασης να παρουσιάζονται κατά τόπους ορισμένες διαφοροποιήσεις, θεμιτές και αναζητητέες (λ.χ. η Χαλκιδική έχει επιρροές από τα νησιώτικα ακούσματα, οι ορεινές περιοχές των δυτικών ομοιάζουν με την Ηπερώτικη μουσική. Στα βόρεια τα κοινά σημεία με την (ευρεία έννοια) βαλκανική μουσική πλείστα όσα. Η Θεσσαλονίκη και τα άλλα αστικά κέντρα ήταν πιο επιρρεπή σε δυτικού τύπου ακούσματα. Οι χοροί κοινοί με αυτούς της υπόλοιπης Ελλάδας. Χρήζει ειδικής αναφοράς ο «Μακεδονικός Χορός»: Ο παραδοσιακός "Μακεδονικός Χορός", είναι ένα από τα ελληνικά παραδοσιακά άσματα που η ρίζα τους ξεκινάει από τους Ακρίτες υπερασπιστές του Βυζαντίου. Ο στίχος του είναι γραμμένος σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο, η μουσική του στηρίζεται στη Δωρική κλίμακα των Αρχαίων Ελληνικών τρόπων όπου και είναι γραμμένο, ο δε ρυθμός του είναι 2 τετάρτων και χορεύεται σε ρυθμό χασάπικο. Επίσης συναντώται χοροί όπως: συρτός, γερακίνα,, αντικριστός κ.α. Άλλα χαρακτηριστικά της μουσικής της Μακεδονίας, υπό μορφή εθίμων πλέον, τα «Ραγκούτσια», κάλαντα στις αρχές του χρόνου, οι Μπούλες της Νάουσας (ζουρνάς-νταούλι) κ.α.

Ήπειρος: Το ροκ της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η χρήση πεντατονικών κλιμάκων (και δη ανημίτονων) είναι χαρακτηριστική (οι ίδιες κλίμακες που από την αρχαιοελληνική, πέρασαν στην Τζαζ και Ροκ μουσική). Επιπλέον στις ηπειρώτικες μελωδίες συναντάμε τμήματα μουσικών τρόπων κατά το αρχαιοελληνικό σύστημα των τετραχόρδων και πενταχόρδων. Τα ακούσματα περήφανα και ίσως «βαριά» με την έννοια των αργών ρυθμών. Σημαίνοντα ρόλο παίζει το κλαρίνο, το οποίο μαγεύει κυρίως με τους αυτοσχεδιασμούς του ή τον κύριο ρόλο εντός της ορχήστρας. Πρόγονός του και αυτή χαρακτηριστική της ηπειρώτικες μουσικής η φλογέρα. Επίσης χρησιμοποιούνται βιολί, ντέφι, Λαούτο. Χαρακτηριστικοί χοροί ο Ρόβας, ο Μενούσης Στην Ήπειρο, η μουσική μοιάζει σα να συνοδεύει το τοπίο. Στα βουνά της Πίνδου όλοι οι ρυθμοί (από 2/4 έως 9/8) έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό το αργό tempo. Από τα χορευτικά έως τα τραγούδια της τάβλας ο ρυθμός είναι σχεδόν ράθυμος. Ενδιαφέροντες επίσης οι αυτοσχεδιασμοί των τραγουδιστών, όπου το βυζαντινό στοιχείο δένει αρμονικά με τον καημό ενός μοιρολογιού. Τέλος σε αντίθεση με τα υπόλοιπα είδη παραδοσιακής μουσικής στην πατρίδα μας, τα ηπειρώτικα διακρίνονται και για τα πολυφωνικά τους χαρακτηριστικά.

Θεσσαλία: Η Θεσσαλία αποτελείται από ένα "μωσαίκό" ανθρώπων και φυλών, που διατηρούν και συνεχίζουν μέχρι σήμερα τις παραδόσεις, τη μουσική και τους χορούς της. Στα βουνά της συναντάμε Βλάχους, Σαρακατσάνους και Χασιώτες, στον κάμπο της τους Καραγκούνηδες και στις παραθαλάσσιες περιοχές της κατοίκους με συνήθειες νησιωτών. Κάθε μια από αυτές τις ομάδες προσδίνουν στη Θεσσαλία το χαρακτηριστικό χρώμα της μουσικής τους και την ιδιαιτερότητα του ύφους τους. Κυριαρχούν τα αργά καθιστικό τραγούδια και τα κλέφτικα που περιγράφουν κατορθώματα των αγωνιστών του '21. Οι χοροί τους είναι λεβέντικα τσάμικα, συρτά καλαματιανά, συρτά στα δύο και στα τρία. Κατά κύριο λόγο ο ρυθμός είναι αργός. Ιδιαίτερα γνωστοί η Καραγκούνα, ο Πηλιορείτικος (σε αντίθεση με τον «κανόνα» είναι γρήγορος ρυθμός) και η Σβαρνιάρα. Το ύφος και το στήσιμο των χορευτών φανερώνει ένα μυσταγωγικό και ιεροτελεστικό χαρακτήρα που έχει τις ρίζες του από πολύ παλιά. Το κλαρίνο, το βιολί, το λαούτο, το ντέφι και καμιά φορά το σαντούρι αποτελεί τη βασική κομπανία της Θεσσαλίας. Επίσης η τζαμάρα (ένα είδος φλογέρας με μπάσους τόνους) ήταν παλιότερα ο αχώριστος σύντροφος των τσομπάνηδων.

Ρούμελη-Πελοπόννησος: Τα κοινά σημεία μεταξύ των δύο γεωγραφικών διαμερισμάτων (το ορεινό του χαρακτήρα, η κοινή ιστορική τους πορεία κατά την τουρκοκρατία, την επανάσταση και την ίδρυση του ελληνικού κράτος) επιτρέπουν την κοινή ταξινόμηση των μουσικών γνωρισμάτων. Στη νότια Ελλάδα το μουσικό χρώμα της παραδοσιακής μουσικής ποικίλει. Από αργά και βαριά τραγούδια (βλ. μοιρολόγια Το κλαρίνο αποτελεί μόνιμο μέλος των μουσικών συνόλων. Επιπρόσθετα απαντώνται το λαούτο, το βιολί, το σαντούρι (στα παράλια). Οι χοροί είναι ο συρτός, ο καλαματιανός αλλά και ο τσάμικος. Στην γεωγραφική αυτή ενότητα δημιουργήθηκε και άνθησε, κατά κύριο λόγο (άλλοι τόποι στους οποίους ακούγονταν τα κλέφτικα η Θεσσαλία, η Ήπειρος, η Δυτ. Μακεδονία) το τραγούδι των κλεφτών. και μιας ορισμένης περιοχής, της ηπειρωτικής Ελλάδας. Τα κλέφτικα τραγούδια δημιούργησαν ένα καινούργιο είδος δημοτικής ποίησης, που ήταν και το τελευταίο της προφορικής μας παράδοσης και λογοτεχνίας. Τα κλέφτικα τραγούδια αναφέρονται όχι τόσο στους κλέφτες όσο στους αρματολούς. Τα κλέφτικα τραγούδια είναι πολύ απλά στην τεχνική τους δομή. Τα διάφορα μοτίβα που χρησιμοποιούνται για την αρχή είναι περιορισμένα. Τα θέματα που συναντούμε σ' αυτού του είδους τα τραγούδια είναι ή η νικηφόρα μάχη ή ο ένδοξος θάνατος. Οι ήρωες που εξυμνούνται δεν έχουν υπερφυσικές ικανότητες. Είναι απλοί θνητοί με συνηθισμένα σπαθιά και ντουφέκια. Το κύριο χαρακτηριστικό των κλέφτικων τραγουδιών είναι η στάση των ανθρώπων που εξυμνούνται απέναντι στη ζωή. Οι ήρωές του δεν φοβούνται το θάνατο, μάλιστα τον προτιμούν από μια σκλαβωμένη και ατιμωτική ζωή. Η ελευθερία και η ελεύθερη ψυχή παρουσιάζεται ως το κυριότερο αγαθό. Γι' αυτήν αγωνίζονται, αρνούμενοι να τους εξουσιάζουν άλλοι.

Νησιώτικα: Το δροσερό και ανάλαφρο ύφος πολλών νησιώτικων τραγουδιών οφείλεται στην άμεση επαφή του ανθρώπου με το υγρό στοιχείο. Ο ήλιος και η θάλασσα, οι άνεμοι και το άγρια όμορφο τοπίο έχουν διαμορφώσει και προσδώσει αυτό το χαρούμενο ύφος σε πολλά νησιώτικα παραδοσιακά τραγούδια. Στα νησιά τα όργανα που χρησιμοποιούνται συχνά είναι το τουμπί και η λύρα (αργότερα το λαούτο και το βιολί). Συχνά επίσης συναντιέται το σαντούρι και το κανονάκι. Οι ρυθμοί είναι κυρίως δίσημοι (2/4) (αντίθετα στην ηπειρωτική χώρα συχνός τα 7/8). Επιπρόσθετα στη μελωδική τους κίνηση συναντάμε συχνά διαστήματα ημιτονίου (ακριβώς αντίθετα με το ηπειρώτικο και τις ανημίτονες –όχι διαστήματα ημιτονίου μεταξύ των φθόγγων- κλίμακες). Η νησιωτική μουσική απαντάται σε όλο το Αιγαίο (και τα παράλιά του), την Κύπρο, όπως επίσης και στην αντίπερα όχθη, τα μικρασιατικά παράλια. Τέλος ειδική κατηγορία αυτής της ενότητας αποτελούν τα Επτανησιακά τραγούδια. Στο Ιόνιο είναι σαφής η επιρροή από την Ευρώπη και δη την Ιταλία. Αυτό είναι και για ορισμένους κρίσιμο στοιχείο ώστε να υποστηριχτεί ότι τα Επτάνησα ακολούθησαν τη δική τους αυτόνομη καλλιτεχνική πορεία. Έτσι οι ιταλικές λέξεις είναι πλείστες όσες τα δε ηχοχρώματα, οι ρυθμοί, και τα θέματα θυμίζουν την άλλη πλευρά της Αδριατικής. Άλλωστε και τα όργανα που χρησιμοποιούνται είναι χαρακτηριστικά ιταλικά (λ.χ. μαντολίνα, κιθάρες).

Κρητικά: Το περήφανο νησί του Νότιου Αιγαίου. Η εναλλαγή των ορεινών όγκων με τα πεδινά παράλια. Με τις βυζαντινές βάσεις αλλά και τις ενετικές, όπως αργότερα τις τουρκικές επιρροές, έχει δημιουργηθεί μια ισχυρή μουσική παράδοση για όλο το νησί. Βέβαια το έντονο φυσικό ανάγλυφο της γης, που δυσκολεύει την επικοινωνία των κατά τόπους πληθυσμών, έχει δώσει στην κάθε περιοχή την δική της μουσική κληρονομιά. Ακόμα κι αν όλη η ηχητική κληρονομιά στηρίζεται σε κοινές βάσεις, οι τοπικές ιδιομορφίες είναι χαρακτηριστικές. Χαρακτηριστικά όργανα η λύρα: Αρχικά έκανε την εμφάνισή της σαν λύρα η αχλαδόσχημη και αυτή σε δύο τύπους: Το λυράκι με οξύ ήχο και η βροντόλυρα με έντονο μπάσο ήχο. Πολύ σημαντική είναι και η ύπαρξη πάνω στο δοξάρι της, των γερακοκούδουνων (κουδουνάκια που κρέμαγαν στα κυνηγετικά γεράκια στο Βυζάντιο). Οι λυράρηδες της εποχής χάρις σ αυτά κρατούσαν τον ρυθμό αφού δεν είχε εμφανιστεί ακόμα κάποιο όργανο σαν συνοδευτικό της λύρας με αυτό το ρόλο. Η επιρροή του βιολιού έδωσε αρκετά αργότερα (γύρω στο 1920) ένα άλλο είδος λύρας την βιολόλυρα, που χρησιμοποιήθηκε περισσότερο στην Δυτική και Ανατολική Κρήτη μέχρι την δεκαετία του 40. Η σημερινή λύρα είναι ένας ενδιάμεσος τύπος μεταξύ λυρακιού και βροντόλυρας. Πρωτοκατασκευάστηκε την δεκαετία του 40 από ένα παλιό λυράρη και οργανοποιό το Μανώλη Σταγάκη και επικράτησε στα μουσικά πράγματα του τόπου μετά το 1950. Συναντά επίσης κανείς ως κύριο συνοδευτικό όργανο το λαούτο. Σημαντικοί χοροί: Καστρινός (Ηρακλειώτικος ή Μαλεβυζιώτικος), ο Πεντοζάλης, Σούστα. Ειδικής μνείας χρήζουν τα ριζίτικα τραγούδια: Είναι μη χορευτικά τραγούδια των ορεινών περιοχών της δυτικής Κρήτης. Γεννήθηκαν και λειτούργησαν στα ορεινά του νομού Χανίων, αλλά τουλάχιστον από τις αρχές του 20ου αιώνα ή μάλλον ήδη από τον 19ο έχουν εισαχθεί και στις ρεθεμνιώτικες επαρχίες, όπου και γεννήθηκαν κάποια απ’ αυτά. Ο όρος "ριζίτικα" δεν χρησιμοποιούνταν από τους ίδιους τους τραγουδιστές τους, αλλά επινοήθηκε από ερευνητές, επειδή επρόκειτο για τραγούδια της ρίζας, δηλ. των πλαγιών των βουνών και κυρίως των Λευκών Ορέων (Μαδάρες). Η θεματολογία των ριζίτικων ποικίλλει. Έχουμε τραγούδια αναφερόμενα σε ιστορικά γεγονότα, τραγούδια του Χάρου και του θανάτου, τση τάβλας (με "παινέματα τση τάβλας και του νοικοκύρη") και τση παρέας, ηρωικά, ερωτικά και αναφερόμενα σε διάφορες καθημερινές περιστάσεις, στις συνθήκες διαβίωσης των βοσκών κ.λπ. Κλείνοντας θα πρέπει να γίνει και μια νύξη για τις περίφημες μαντινάδες: αυτοσχέδια ποιήματα, μικρής μορφής τα οποία «σκαρώνονται» και στη στιγμή, με αναφορές στο σύνολο των στιγμών του βίου του ανθρώπου.

Ποντιακά: Τα τραγούδια του Ακριτικού Πόντου, ίσως τα πιο ευρέως διατηρημένα και αναπαιγμένα από όλα τα νέα μουσικά στοιχεία που οι Πρόσφυγες το 1922 έφεραν στην Ελλάδα. Μπόλιασαν, αναμείχθηκαν, ανανέωσαν την ελληνική Μουσική. Η ποντιακή μουσική, διακρίνεται για τις μικρές σε μουσική έκταση μελωδίες της, τη χρήση του διαστήματος της 4ης (όπου είναι χορδισμένη και η λύρα). Κυρίαρχο όργανο η ποντιακή λύρα. Τη συνοδεύει το νταούλι (ένα είδος Γκραν Κάσα) ή το «αγγείο»= η πίπιζα. Θα παρατηρήσει ο ακροατής και την ύπαρξη ζουρνά. Οι ρυθμοί είναι συνήθως στα 5/8, τα 7/8 αλλά θα συναντήσουμε και τα 2/4, 4/4 κοκ. Οι χοροί, αρκετοί, με χαρακτηριστικότερους: τικ, κότσαρι, τριγώνα, ομάλ, και ο Πυρρίχιος, που έλκει την καταγωγή του από τον Αρχαίο Ελληνικό Κόσμο. Τα ποντιακά δημώδη άσματα είναι γραμμένα στο τοπικό ιδίωμα, τα Ποντιακά και τα θέματά τους είναι παρμένα από όλες τις εκφάνσεις της ζωής των ανθρώπων στα παράλια της Μαύρης θάλασσας. Δεσπόζει βέβαιο ο θρήνος, ο καημός και η λησμονιά για τον πατρογονικό τόπο.

Η παρούσα συνοπτική αναφορά στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Παραδοσιακής Μουσική, ανά την Ελλάδα είναι μια προσπάθεια επαναπροσέγγισης της Λαϊκής Τέχνης. Η αγωνία των μελετητών, των ερευνητών, των διδασκάλων και του λαού, η έγνοια όλων μας είναι η Παράδοση να συνδεθεί δημιουργικά με το σήμερα. Η εκμαίευση των θετικών στοιχείων και η δημιουργική τους ένταξη στον Πολιτισμό και την Κουλτούρα των Νεοελλήνων είναι επιτακτική ανάγκη. Οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους, όσοι μέσω των πολιτιστικών συλλόγων, τον χορευτικών, μουσικών, θεατρικών κ.τ.λ. συγκροτημάτων φυλάνε σαν κόρη οφθαλμού αυτό το πολιτιστικό αγαθό που λέγεται Παράδοση. Σε όλους αυτούς είναι αφιερωμένο και το ανωτέρω κείμενο.

Mακεδονική Μουσική


Γνωστό και πολλάκις αναλυμένο το «μακεδονικό» ζήτημα που ταλανίζει την εξωτερική πολιτική της Ελλάδας. Το όμορο κράτος που θέλει να ονομάζεται ‘Δημοκρατία της Μακεδονίας’ επιχειρεί εδώ και 60 χρόνια μια άνευ προηγουμένου προπαγάνδα, με σκοπό τη διαστρέβλωση της ιστορικής και πολιτισμικής αλήθειας. Οι γείτονες, βάσει της τελευταίας πρότασης Νίμιτς, θα κέρδιζαν το να αποκλείσουν κάθε άλλη χώρα, από το να χρησιμοποιεί τη λέξη Μακεδονία ή τα παράγωγά της. Συνεπώς και ο όρος μακεδονική μουσική θα ήταν αδόκιμος για να χαρακτηρίζει έναν ολόκληρο κλάδο της ελληνικής παράδοσης...

Η μακεδονική μουσική προέρχεται από τη βυζαντινή θρησκευτική και κοσμική μουσική. Χαρακτηρίζεται από στοιχεία, που απαντώνται σε όλη τα Βαλκάνια. Η χρήση των χάλκινων πνευστών αποτελεί σύνηθες φαινόμενο. Η τρομπέτα, η κορνέτα και το τρομπόνι αποτελούν το βασικό μέρος των μουσικών σχημάτων. Η μουσική αυτή είναι φαντασμαγορική, έντονη, πομπώδης, λαμπερή και δυναμική. Οι ρυθμοί είναι κυρίως γρήγοροι και τα μέτρα ποικίλουν από τα 4/4 έως τα 12/8, με συχνότερο μέτρο τα 7/8 (καλαματιανό). Το ρυθμό δίνει το νταούλι και, ιδίως στο βορειοελλαδικό χώρο, συμμετέχουν και άλλα όργανα όπως το κλαρίνο, η γκάιντα (αγγείο) και το ακκορντεόν. Τα οργανικά κομμάτια υπερτερούν ενώ στα τραγούδια ο στίχος είναι ελληνικός, σλαβικός ή βλάχικος. Ο σλαβικός στίχος προέρχεται από το σλαβικό ιδίωμα της βουλγαρικής, με πλήθος ελληνικών λέξεων. Οι συνθέτοντες τα τραγούδια αυτά είχαν ελληνική εθνική συνείδηση, εκτός των λαϊκών καλλιτεχνών που διέμεναν στο βόρειο μακεδονικό χώρο.

Όπως και σε άλλους τομείς του νεοελληνικού πολιτισμού, υπήρξε σαφής επιρροή από τη δυτική μουσική, κυρίως κατά τον 19ο αιώνα, μέσω της εισαγωγής δυτικών αρμονιών και κλιμάκων. Η μουσική όμως στο μακεδονικό χώρο, ακολούθησε πορεία διαφορετική από αυτή στη νότια Ελλάδα, όπου το κλαρίνο αποτελεί το κύριο όργανο και υπάρχουν περισσότεροι αργοί χοροί (λ.χ τσάμικος). Εν τούτοις οι δύο μεγάλες κατηγορίες χορών, ο ακριτικός και ο κλέφτικος χαρακτηρίζουν και τη δημοτική μουσική της Μακεδονίας. Πολλά δημοτικά τραγούδια του μακεδονικού χώρου έχουν ίδια θεματολογία, ύφος και ήχο με αυτά του νότου. Οι ρίζες είναι κοινές, οι κλίμακες, οι αρμονίες, οι ρυθμοί, οι χοροί (σαμαρίνια, μπαϊτούσκα, καλαματιανός, συρτός κ.α.) παρόμοιοι και το ηχόχρωμα έχει υποστεί, από τα προεπαναστατικά χρόνια, εκατέρωθεν αλληλεπιδράσεις (χρήση κλαρίνου, γκάιντας).

Στις μέρες μας η μακεδονική μουσική εξακολουθεί να ακούγεται και να ψυχαγωγεί. Μουσικά σχήματα αναπαράγουν, δημιουργούν, συνεχίζουν τη μουσική παράδοση. Η μακεδονική μουσική μελετάται και προβάλλεται ως ζώσα κληρονομιά του ελληνικού πολιτισμού (βλ. πανελλήνιο συνέδριο: ‘Το δημοτικό τραγούδι της Μακεδονίας’).

Δυστυχώς η προπαγάνδα των γειτόνων δεν έχει όρια, καθώς χαρακτηρίζουν ως εθνική τους μουσική ένα μέρος της ελληνικής παράδοσης. Στα Σκόπια διοργανώνονται πολλά φολκλορικά φεστιβάλ, όπως αυτό στο Valandovo ή το «Ohrid summer festival», η «Μακεδονική Φιλαρμονική Ορχήστρα» των Σκοπίων περιλαμβάνει στο πρόγραμμά της «μακεδονική» εθνική μουσική και το μουσικό σύνολο Tanec αυτοδιαφημίζεται ως ο γνήσιος εκφραστής της μακεδονικής μουσικής. Όσο παράξενο και ανακριβές θα ήταν να χαρακτηριστεί το ρεμπέτικο και τα σμυρνέικα ως τούρκικη μουσική ή τα ηπειρώτικα πεντατονικά ως αλβανική άλλο τόσο αναληθές είναι να προβάλλεται, από προπαγανδιστές των Σκοπίων, η μουσική παράδοση του βόρειου ελληνισμού ως σλαβική μουσική.

Η μουσική, ο πολιτισμός εν γένει, ενώνει και ο μακεδονικός χώρος είναι πλούσιος σε τέτοιους πολιτισμικούς θησαυρούς. Αυτούς τους θησαυρούς πρέπει να προστατέψουμε, να αναδείξουμε να εξελίξουμε. Στις μέρες μας, ο πολιτισμός ας γίνει η αιχμή του δόρατος στην κοινή προσπάθεια όλων μας για να αποδείξουμε το αυτονόητο: την ελληνικότητας της Μακεδονίας.

Ένα νέο Κράτος στη γειτονιά μας

Ένα νέο Κράτος στη γειτονιά μας

Μαύρη τρύπα στην Ευρώπη;

Τα Βαλκάνια έχουν χαρακτηριστεί ως η πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης ή η μαύρη τρύπα της. Χαρακτηρισμός για μια περιοχή, διόλου φιλοφρονητικός. Η ιστορική μνήμη μας υπενθυμίζει ότι η περιοχή υπήρξε θέρετρο μεγάλων γεωπολιτικών αλλαγών. Το ανατολικό ζήτημα είχε τις ρίζες του, κυρίως στις ευρωπαϊκές επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δηλαδή τα Βαλκάνια. Οι δύο ομώνυμοι πόλεμοι αποτέλεσαν την καμπή στην πορεία προς τη διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Στην περιοχή δολοφονήθηκε ο Φερδινάνδος της Αυστροουγγαρίας, και αυτό αποτέλεσε την αφορμή του Α’ Π.Π. Τα πάθη δεν καταλάγιασαν ούτε κατά το μεσοπόλεμο (παρά την υπογραφή του Βαλκανικού Συμφώνου), ούτε κατά τον Β’ Π.Π. όπου η Βουλγαρία στράφηκε κατά τον γειτόνων της, αλλά και Κοσοβάροι ή Κροάτες συνεργάστηκαν με τα S.S. Ο Ψυχρός Πόλεμος χώρισε τη χερσόνησο σε τρεις ζώνες: Την φιλοσοβιετική (Ρουμανία, Βουλγαρία), τη Δυτική (Ελλάδα, Τουρκία) και την «ανένταχτη» όπου η Γιουγκοσλαβία ήταν ένα κομμουνιστικό δυτικοστραφές κράτος, ενώ η Αλβανία του Χότζα, ένα σταλινικό καθεστώς.

Το «τέλος της ιστορίας» (έτσι ο Φουκογιάμα χαρακτήρισε την πτώση του Iron Curtain = σιδηρούν παραπέτασμα) έφερε στη χερσόνησο του Αίμου, οικονομικό μαρασμό, στα ανατολικά, και εμφύλιο πόλεμο στα δυτικά. Σλοβενία, Κροατία δεν έζησαν τόσο έντονες συγκρούσεις, όσο αυτές που βίωσε η Βοσνία – Ερζεγοβίνη, έως ότου η συμφωνία του Dayton (Οχάιο Η.Π.Α.) φέρει την ειρήνη. Δυστυχώς τα χειρότερα δεν είχαν περάσει και η διαμελισμένη Γιουγκοσλαβία έγινε θέρετρο βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ, καθώς στο Κόσοβο υπήρχαν έντονες συγκρούσεις Σέρβων και Αλβανοφώνων, και η Συμμαχία επενέβη υπέρ τον δεύτερων. Η σύγκρουση μεταφέρθηκε στο Τέτοβο, όπου και εκεί υπήρξε (προσωρινή;) εκεχειρία με τη Συμφωνία της Οχρίδας. Η Γιουγκοσλαβία έπαψε και σαν όνομα (Σερβία – Μαυροβούνιο) και σαν ομοσπονδία να υπάρχει, ενώ η ακρωτηριασμένη Σερβία, είδε πριν από λίγες μέρες ένα μέρος του εδάφους της να αυτοανακηρύσσεται ως ανεξάρτητο κράτος.

Κοσσυφοπέδιο

Το Κόσοβο, έχει έκταση 10.887 τετραγωνικά χιλιόμετρα, Ο πληθυσμός του μόλις ξεπερνά τα 2 εκατομμύρια των οποίων το 90% αποτελούν Αλβανόφωνοι, ενώ το υπόλοιπο 10% αποτελούν Σέρβοι. Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη στο Κοσσυφοπέδιο είναι η Πρίστινα.

Το Κοσσυφοπέδιο αποτελεί ιστορικά έναν ιδιαίτερο τόπο για τους Σέρβους, καθώς από το 1208 ο Στέφανος Νεμάνια επέβαλε την πλήρη σερβική κυριαρχία, αποσπώντας το από τους Βυζαντινούς. Στις 23 Ιουνίου 1389 έλαβε χώρα επική μάχη ανάμεσα στο Σέρβο πρίγκηπα Λάζαρο και στον Οθωμανό Σουλτάνο Μουράτ.

Και για τους Αλβανούς όμως η περιοχή αποτελεί σημαντικό ιστορικό τόπο καθώς ο εθνικός τους ήρωας Γεώεργιος Καστριώτης Σκεντέρμπεης, αναμετρήθηκε με τους Οθωμανούς, υπό τον Μπράνκοβιτς το 1448. Η ήττα του οδήγησε στην υποτέλεια του Κοσόβου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Επιπλέον η περιοχή βρίθει θρησκευτικών μνημείων από πλευράς ορθόδοξου χριστιανισμού, όπως μοναστήρια, εκκλησίες κ.α.

Η εθνικιστική σερβική πολιτική οδήγησε σε λάθος αποτελέσματα. Ο υψηλός βαθμός αυτονομίας που είχε εκχωρηθεί το 1974 στο Κοσσυφοπέδιο ανακλήθηκε το 1989 Κατέχοντας σχεδόν ίδια δικαιώματα με τις έξι Γιουγκοσλαβικές ομοσπονδιακές δημοκρατίες για περίπου 15 χρόνια, το Μάρτη του 1989 η επαρχία τέθηκε υπό τον άμεσο έλεγχο του Βελιγραδίου. Η στρατιωτική αυτονομιστική ομάδα πρωτοεμφανίστηκε το 1996, όταν ανέλαβε την ευθύνη για σειρά βομβιστικών και άλλων επιθέσεων στην επαρχία. Η στρατιωτική αυτονομιστική ομάδα των αλβανοφώνων (UCK) πρωτοεμφανίστηκε το 1996, όταν ανέλαβε την ευθύνη για σειρά βομβιστικών και άλλων επιθέσεων στην επαρχία.

Εξελίξεις μετά τη ΝΑΤΟϊκή επέμβαση

Μετά τη λήξη των βομβαρδισμών το Κοσσυφοπέδιο, κατέστη ουσιαστικά προτεκτοράτο του Ο.Η.Ε., καθώς στις 10 Ιουνίου 1999, το Συμβούλιο Ασφαλείας (Σ.Α.) του ΟΗΕ υιοθέτησε το Ψήφισμα 1244, θέτοντας το Κόσοβο υπό τη διοίκηση της UNMIK (Προσωρινή Αποστολή των Ηνωμένων Εθνών στο Κόσοβο). Στις 24 Οκτωβρίου 2005, το Σ.Α. υποστήριξε πρόταση του Γεν. Γραμματέα του ΟΗΕ, Κόφι Ανάν, για έναρξη πολιτικής διαδικασίας με σκοπό την επίλυση του ζητήματος. Ο Μάρτι Αχτισάαρι, ορίστηκε από τον ΟΗΕ ως ειδικός απεσταλμένος για να διευθύνει τις συζητήσεις για το τελικό καθεστώς, της σερβικής- κατά τα άλλα, βάσει ψηφίσματος 1244- επαρχίας. Οι συζητήσεις μεταξύ των μερών διενεργήθηκαν
το 2006 στη Βιέννη (σε αρκετούς γύρους), όπου όμως δεν κατέληξαν σε συμφωνία. Έτσι όλα έδειχναν ότι οδηγούμαστε σε μονομερή κήρυξη ανεξαρτησίας από τους Κοσοβάρους. Αυτό συνέβη στις αφού διενεργήθηκαν εκλογές στο Κοσσυφοπέδιο (17 Νοεμβρίου 2007) με νικητή τον Χαρσίμ Θάτσι και τη Σερβία (3 Φεβρουαρίου 2008) με νικητή τον Μπόρις Τάντιτς και αφού στις 10 Δεκεμβρίου 2007 είχε τερματιστεί η εντολή του Ο.Η.Ε. Η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου έγινε στις 17 Φεβρουαρίου, και αμέσως αναγνωρίστηκε από τις Η.Π.Α. και αρκετά κράτη μέλη της Ε.Ε.

Ανθρωπογεωγραφία – Οικονομία

Το Κοσσυφοπέδιο έχει έκταση 4.203 τ.μ. Οι Αλβανοί αποτελούν το 92% του πληθυσμού (των 2,2 εκ. και ακολουθούν οι Σέρβοι με 4%, οι Βόσνιοι και Μαυροβούνιοι με 2%, οι Τσιγγάνοι με 1% και οι Τούρκοι με 1%. Οι Αλβανοκοσοβάροι έχουν υψηλούς ρυθμούς γεννησιμότητας (οι υψηλότεροι της Ευρώπης) και αν αυτοί διατηρηθούν το 2050 θα φτάσουν τα 4.5 εκ. Επικρατούσα θρησκεία είναι ο Ισλαμισμός, ενώ οι 100.000 – 120.000 Σέρβοι πρεσβεύουν το ορθόδοξο δόγμα. Πρωτεύουσα είναι η Πρίστινα με 165,844 κατ., και μεγαλύτερες πόλεις το Πρίζρεν (107,614 κατ.), το Ουρόσεβατς (71,758), η Μιτρόβιτσα (68,929) κ.α. Η σερβική μειονότητα είναι συγκεντρωμένη κυρίως στις περιοχές βόρια της Μιτρόβιτσα, ενώ η τελευταία ουσιαστικά είναι μοιρασμένη στα δύο με το ποτάμι της να αποτελεί το σύνορο των δύο κοινοτήτων. Σημαντικό να τονιστεί ότι περίπου 200.000 Σερβοκοσοβάροι είναι πρόσφυγες, που έχουν καταφύγει στη Σερβία, εγκαταλείποντας τις εστίες τους. κατοίκων)

Το Κόσοβο είναι το λιγότερο ανεπτυγμένο κράτος της Ευρώπης με μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα τα 1,565 € (τιμές 2004). Η μέση σύνταξη ανέρχεται στο ποσό των 40 € μηνιαίως. Υπό τις συνθήκες ανέχειας, είναι λογικό να αναπτύσσονται φαινόμενα παραοικονομίας, εγκληματικών δραστηριοτήτων, μαφίας (ναρκωτικά, trafficking γυναικών, λαθρεμπόριο κλπ). Το νόμισμα που χρησιμοποιείται είναι το Ευρώ, ενώ όπου την πλειοψηφία αποτελούν οι Σέρβοι, συναντά κανείς το σερβικό Δηνάριο. Σημαντικότερος εμπορικός εταίρος η Π.Γ.Δ.Μακεδονίας (εξάγει στο Κόσοβο προϊόντα αξίας 220 εκ € και εισάγει από αυτό προϊόντα αξίας 9 εκ. €), η Σερβία (111 εκ € και 5 εκ. € αντίστοιχα), η Γερμανία, η Τουρκία κ.α.

Αντιδράσεις – Διεθνές δίκαιο

Το Κόσοβο, διαμηνύουν οι χώρες που το έχουν ήδη αναγνωρίσει, αποτελεί μοναδική περίπτωση (συνάμα δε και πρωτοτυπία-sic). Αυτό διότι η κήρυξη της ανεξαρτησίας του έρχεται σε προφανή αντίθεση με το διεθνές δίκαιο (Δ.Δ). Στοιχεία του κράτους, ως υποκείμενο του διεθνούς δικαίου, είναι η κυριαρχία (έδαφος, λαός, σύνορα). Όμως στο σύγχρονο Δ.Δ. το κράτος είναι κυρίαρχο επειδή υπάγεται στο Δ.Δ.. Πρέπει δηλαδή το κράτος, να αναγνωρίζεται ως τέτοιο από τη διεθνή κοινότητα και δη τον Ο.Η.Ε. Στο Κόσοβο, αυτό δεν μπορεί να ισχύσει καθώς ισχύει το ψήφισμα του Σ.Α. Ο.Η.Ε. που το αναγνωρίζει ως σερβική επικράτεια. Επίσης καμία μεταβολή στα σύνορα των κρατών δεν γίνεται πλέον δεκτή, όταν είναι προϊόν ένοπλης παράνομης βίας. Στο Κόσοβο έχουμε απόσπαση τμήματος επικράτειας ενός κράτους, μέλους του Ο.Η.Ε., με χρήση των όπλων, παράνομα, και δε συναίνεσε σε αυτήν ο Ο.Η.Ε., αφού επρόκειτο για μονομερή ενέργεια του ΝΑΤΟ (βομβαρδισμοί 1999). Το ζήτημα είναι ότι de facto το Κόσοβο υπάρχει ως κράτος, αφού έχει σύνορα, λαό, διοικητικές αρχές κ.α. Όμως νομικά (de jure) η ανεξαρτησία του είναι έωλη (βλ. επίσης Ταϊβάν, Κατεχόμενα Κύπρου, Αμπχαζία). Η θέση της Σερβίας, πάνω στο ζήτημα, από δικαιική άποψη είναι ισχυρή. Από την άλλη η άποψη των ΗΠΑ και της ΕΕ έχει ως εξής: Είναι μη δεσμευτικές οι αναφορές, στο κείμενο του ψηφίσματος 1244, στο Κοσσυφοπέδιο ως τμήμα της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας και στην "εδαφική ακεραιότητα" της Γιουγκοσλαβίας, αφού προέχει το πνεύμα του νόμου, και όχι η προσκόλληση στο γράμμα του (τυπολατρεία). Δυστυχώς όμως στις διεθνείς σχέσεις το δίκαιο εφαρμόζεται κατά το δοκούν, και αν το τα συμφέροντα του ισχυρότερου επιτάσσουν άλλα, ισχύει το δικό του «δίκαιο».

Ποιο το Μέλλον; Ποιες οι Επιπτώσεις;

Το Κοσσυφοπέδιο, είναι το πιο πρόσφατο κράτος της Ευρώπης. Παρόλα αυτά η αναιμική του οικονομία, οι ελλιπείς του πόροι, εθνικιστικός φανατισμός είναι παράμετροι που θα εμποδίσουν τη χώρα στο να αναπτυχθεί. Ταυτόχρονα το Κόσοβο αποτελεί κρατικό μόρφωμα, και υπό την έννοια της νομικά ανίσχυρης ανεξαρτοποίησής του, αλλά και από την δυσλειτουργία των θεσμών του. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι δικαστικές, διοικητικές και αστυνομικές αρχές του Κοσόβου θα επανδρωθούν από υπαλλήλους της Ε.Ε, αντικαθιστώντας αυτούς του Ο.Η.Ε. Έτσι οδηγούμαστε στο τυπικά προτεκτοράτο της Ευρώπης, ουσιαστικά όμως των Η.Π.Α. Οι Αμερικάνοι, αποκτούν έναν πιστό φίλο στην περιοχή. Ελέγχουν και πιέζουν την ήδη αδύναμη Σερβία. Αποκτούν πρόσβαση στα κοιτάσματα ουρανίου, λιγνίτη, νικελίου.

Το σημαντικότερο όλων, είναι όμως ότι υποθηκεύουν το μέλλον της Ευρώπης στην περιοχή. Η μαύρη τρύπα δύσκολα κλείνει. Η Ευρώπη αναλαμβάνει το βάρος να λειτουργήσει το κρατικό μόρφωμα του Κοσόβου. Προσφέρει την ονειρώδη για τα Δυτικά Βαλκάνια, ευρωπαϊκή ευημερία. Προσφέρει μια προοπτική, που οποτάν γίνει πράξη, υποσκάπτει τα θεμέλια της Ευρώπης. Η Ευρώπη των 27 είναι δυσλειτουργική και μένει να δούμε αν η Μεταρρυθμιστική Συνθήκη βελτιώσει την κατάσταση. Ποιος μπορεί να εγγυηθεί την πρόοδο της Ευρώπης, την ισχυροποίησή της, την ομοσπονδιοποίησή της, αν συνεχώς διευρύνεται, φτάνοντας να «ξεχειλώνει». Οι Η.Π.Α. προσφέρουν λίγα στο Κόσοβο και θα κερδίσουν πολλά, ενώ η Ευρώπη αναλαμβάνει βαρύ φορτίο, με αβέβαιο κέρδος. Ευχή όλων παραμένει η περιοχή να γνωρίσει την Ειρήνη και την πρόοδο.


συνδέσεις σε κοινωνικά δίκτυα

Piano & Band

J' accuse...

Κατηγορώ τον αντισυνταγματάρχη Πατύ ντε Κλαμ, γιατί υπήρξε ο σατανικός δράστης της δικαστικής πλάνης..
Κατηγορώ τον στρατηγό Μερσιέ γιατί, το λιγότερο από πνευματική ανεπάρκεια, έγινε συνένοχος του μεγαλύτερου ανομήματος του αιώνα.
Κατηγορώ τον στρατηγό Μπιγιό, γιατί είχε στα χέρια του αναμφισβήτητες αποδείξεις της αθωώτητας του Ντρέιφους και τις έπνιξε..
Κατηγορώ τον στρατηγό ντε Μπουαντέφρ και τον στρατηγό Γκονζ, γιατί υπήρξαν συνένοχοι του ίδιου εγκλήματος..
Κατηγορώ τον στρατηγό ντε Πελλιέ και τον ταγματάρχη Ραβαρί, γιατί έκαμαν μια εγκληματική προανάκριση, με την πιο τερατώδη μεροληψία..
Κατηγορώ τους τρεις γραφολόγους Μπελόμ, Βαρινιάρ και Γουάρ, γιατί συνετάξανε ψεύτικες εκθέσεις απατεώνων..
Κατηγορώ το υπουργείο Στρατιωτικών και το Επιτελείο, γιατί έκαμαν στις εφημερίδες ιδιαίτερα στην Αστραπή και στην Ηχώ των Παρισίων, μια βδελυρή και απαράδεκτη εκστρατεία για να παραπλανήσουν τη κοινή γνώμη..
Κατηγορώ, τέλος, το πρώτο Στρατοδικείο γιατί παραβίασε το δίκαιο..

Δικαιοσύνη

Εν δέ δικαιοσύνη συλλήβδην πάσ'αρετή εστί.

Ολες γενικά οι αρετές βρίσκονται μέσα στη δικαιοσύνη.
-Αριστοτέλης