ΔΙΚΗΓΟΡΙΚA ΓΡΑΦΕΙA

Δικαστηριακή - Συμβουλευτική Δικηγορία και Διαμεσολάβηση, DPO σε:
Θεσσαλονίκη, Aθήνα, Πέλλα (Αριδαία, Γιαννιτσά, Έδεσσα, Σκύδρα), Μακεδονία και σε όλη την Ελλάδα.




Δευτέρα 18 Αυγούστου 2008

Ο ΤΟΡΠΙΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΣ

Γενικά χαρακτηριστικά «Έλλης»

1. To εύδρομο[1] (ελαφρύ καταδρομικό) «Έλλη», ήταν ένα από τα 6 αναλόγου τύπου πλοία που διέθετε το Πολεμικό Ναυτικό. Είχε ναυπηγηθεί στην Αμερική, κατόπιν παραγγελίας της Κινεζικής Κυβέρνησης, κατά την περίοδο 1910-1913. Η Εθνικιστική Επανάσταση[2] που είχε ξεσπάσει την Κίνα ανάγκασε την κυβέρνηση να ακυρώσει την παραγγελία. Η ελληνική κυβέρνηση πήρε τη σκυτάλη και αγόρασε το πλοίο «Fei Hung» το 1914 και το μετονόμασε σε «Έλλη», σε ανάμνηση της ναυμαχίας της 3ης Δεκεμβρίου 1912, του Α’ Βαλκανικού Πολέμου. Κατά την περίοδο 1925-1929 ανακαινίστηκε και εκσυγχρονίστηκε στη Γαλλία[3]. Η ανακαίνιση, την οποία υπέστη το πλοίο, ήταν ριζική. Έτσι το «Έλλη» έφτασε να έχει ταχύτητα 26 κόμβους (το 1940 η ταχύτητά δεν έφτανε τους 18), είχε δε 3 έλικες (τριπλέλικο). Οι διαστάσεις του πλοίο ήταν 98 μέτρα μήκος, 12 μ. πλάτος και 4,3 μ. ύψος. Το εκτόπισμά του ανέρχονταν στους 2.115 τόνους. Τέλος όσον αφορά τον οπλισμό του έφερε 3 πυροβόλα των 152 χιλ., 2 πυροβόλα των 66 χιλ., 2 πυροβόλα των 40 χιλ., 2 Τ/Σ των 19 ιντσών ενώ είχε μεταφορική ικανότητα 100 ναρκών.

Ναυτική πορεία «Έλλης

2. Οι πολεμικές επιχειρήσεις στις οποίες έλαβε μέρος το «Έλλη» ήταν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας, όπου ο ελληνικός στόλος εκτελούσε στις ναυτικές επιχειρήσεις στο Αιγαίο, με ελαφρά πλοία στα οποία ανατέθηκαν πυκνές περιπολίες, συνοδείες νηοπομπών και άλλες πολεμικές αποστολές[4]. Έως τη βύθισή του το «Έλλη» δε συμμετείχε σε άλλη πολεμική επιχείρηση. Επιπλέον είχε μειωθεί η χρηματοδότηση του Βασιλικού, τότε, Ναυτικού (ΒΝ) λόγω της ειρηνόφιλης πολιτικής της τετραετίας 1928-1932 του Ελ. Βενιζέλου και μόνο μετά την επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά οι δαπάνες του ΒΝ αυξήθηκαν. Η βύθιση του «Έλλη» αποτέλεσε την αφορμή για να επιταγχυθούν οι διαδικασίες της πολεμικής κινητοποίησης.

Προκλήσεις Ιταλών πριν τον τορπιλισμό

3. Το «Έλλη» είχε διαταχθεί να παραστεί στους εορτασμούς της 15ης Αυγούστου 1940, λιμάνι της Τήνου, προς τιμή της Κοίμησης της Θεοτόκου. Ήταν σημαιοστολισμένο ενώ πλήθος κόσμου είχε συγκεντρωθεί για να παρακολουθήσει τις εορταστικές εκδηλώσεις. Ωστόσο η ηγεσία του ΒΝ (και δη υποναύαρχος Καββαδίας) φοβόταν ένα χτύπημα κατά του πλοίου και είχε προτείνει είτε να μη συμμετάσχει το «Έλλη» στους εορτασμούς είτε να συμμετάσχει αντ’ αυτό το αντιτορπιλικό «Αετός». Τα αίτια της καχυποψίας της ανάγονταν σε δηλώσεις του πρεσβευτή της Ιταλίας στην Αθήνα[5], σε λεκτικό πόλεμο από τον Τύπο της Ιταλίας (το Ιταλικό Πρακτορείο ΣΤΕΦΑΝΙ, σχεδόν καθημερινά, κυκλοφορούσε διάφορες ανυπόστατες πληροφορίες. Στις 11.8.1940 προέβη σ’ ένα εντυπωσιακό ανακοινωθέν, ότι ο Μέγας Αλβανός πατριώτης Νταούτ Χότζα, που έχει γεννηθεί στην αλύτρωτη περιοχή της Τσαμουριάς, δολοφονήθηκε εντός Αλβανικού εδάφους, πλησίον των Ελληνοαλβανικών συνόρων, από πράκτορες Έλληνες)[6] αλλά και από προηγούμενες ιταλικές επιθέσεις κατά ελληνικών στόχων. Την 12η Iουλίου τρία ιταλικά βομβαρδιστικά αεροπλάνα είχαν βάλει κατά του πλοίου του «Ωρίων» στην Kρήτη, ενώ βομβάρδισαν και το αντιτορπιλικό «Yδρα» που έσπευσε προς βοήθεια. Στις 30 Iουλίου πάλι ιταλικά βομβαρδιστικά χτύπησαν τα «Bασιλεύς Γεώργιος» και «Bασίλισσα Oλγα» στον Κορινθιακό, καθώς και δύο υποβρύχια στο λιμάνι της Nαυπάκτου. Στις 2 Aυγούστου 1940 ιταλικό αεροπλάνο έπληξε με έξι βόμβες πλοιάριο της Oικονομικής Aστυνομίας που έπλεε ανάμεσα στην Αίγινα και τη Σαλαμίνα., ενώ στις 30 Ιουνίου 1940 είχαν σημειωθεί και παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου από ιταλικά αεροπλάνα, στην Κρήτη και την Ήπειρο[7].

3.1 Τα παραπάνω γεγονότα δεν στάθηκαν αρκετά ώστε να ματαιωθεί η παρουσία του «Έλλη» στην Τήνο, καθώς αυτό το γεγονός θα έδειχνε φόβο από την πλευρά της Ελλάδας και δε θα βοηθούσε στην τόνωση του ηθικού του ελληνικού λαού. Επιπλέον, εκ των υστέρω αποδείχτηκε ότι ευτυχώς που δεν εστάλη στην Τήνο το «Αετός», καθώς ήταν πάνοπλο, σε αντίθεση με το «Έλλη» που έφερε λίγο οπλισμό. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς τις απώλειες αμάχων στην ακτή, σε περίπτωση προσβολής ενός πλοίου γεμάτο με πυρομαχικά. Όμως το γεγονός ότι δεν στάλθηκε το «Αετός» δε φαίνεται να δικαιολογεί, στρατιωτικά, την παραμονή για πάρα πολύ ώρα, σε έναν ανοικτό όρμο που δεν παρείχε ασφάλεια, ενός πλοίου, που τότε δε διέθετε σύστημα εντοπισμού υποβρυχίων, λαμβανομένου υπόψη και των προκλητικών ιταλικών κινήσεων[8]. Τέλος, σημαντικό να τονιστεί είναι το ότι, ακόμα την τελευταία στιγμή, πριν την επίθεση κατά του «Έλλη», στις 6.45’, φάνηκε στα ανατολικά της Τήνου ένα αεροπλάνο, τα διακριτικά του οποίου δε φαίνονταν καλά, καθώς βρίσκονταν σε ύψος 1.200 μέτρων. Το ιταλικό αεροπλάνο πέταξε στιγμιαία πάνω από το λιμάνι και έπειτα απομακρύνθηκε. Ο κόσμος που είχε συγκεντρωθεί δεν ανησύχησε γιατί θεώρησε ότι πρόκειται για ελληνικό αεροπλάνο που παρευρίσκονταν στο νησί, στα πλαίσια των εορτασμών[9].

3.2 Έτσι τα ξημερώματα της 15ης Αυγούστου 1940 το «Έλλη» κατέπλευσε στο λιμάνι της Τήνου, από τη Μήλο όπου βρίσκονταν μαζί με το «Αετός». Αγκυροβόλησε 800 μέτρα περίπου από το λιμενοβραχίονα και ετοιμάζονταν να αποβιβαστεί το Άγημα για την Εικόνα. Το πλοίο ήταν σημαιοστολισμένο, οι αξιωματικοί ήταν ενδεδυμένοι με τη μεγάλη στολή. Πλήθος κόσμου βρίσκονταν στην προκυμαία προκειμένου να παρακολουθήσει το Άγημα, προτού κατευθυνθεί προς την εκκλησία. Όλα έμοιαζαν να κυλούν ήρεμα μέχρι τις 3 εκρήξεις που σημειώθηκαν στις 8.30’ στο λιμάνι.

Ο τορπιλισμός

4. Η μία τορπίλη είχε βρει το στόχο της. Το «Έλλη» βλήθηκε στα δεξιά του, ανάμεσα στις δύο καπνοδόχους του. Τη στιγμή της έκρηξης λειτουργούσε ο λέβητας, και καθώς το λεβητοστάσιο βρίσκονταν στο σημείο που εξερράγη η τορπίλη, υπήρξε διάρρηξή του με αποτέλεσμα να πάρει φωτιά το πετρέλαιο. Το γεγονός αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την αδυναμία προς πρόωση του «Έλλη». Έτσι προκειμένου να σωθεί το πλοίο, και αφού δεν ήταν δυνατό να μετακινηθεί από μόνο του, έσπευσε να το ρυμουλκήσει ένα εμπορικό πλοίο, που βρίσκονταν στο λιμάνι, το «Έσπερος». Δυστυχώς όμως, δύο φορές τα ρυμουλκά έσπασαν. Εντωμεταξύ η πυρκαγιά που είχε ξεσπάσει στο «Έλλη» ανάγκασε το πλήρωμά του να το εγκαταλείψει. Τελευταίοι το εγκατέλειψαν οι αξιωματικοί και ο κυβερνήτης Χατζόπουλος. Στις 9.45’ το «Έλλη» βυθίστηκε σε βάθος 30 μέτρων. Νεκρός από το πλήρωμα ήταν ο κελευστής Παπανικολάου και τραυματίες άλλοι 29, τέσσερις ήταν τέλος οι αγνοούμενοι[10].

4.1 Άλλες δύο τορπίλες εκτοξεύτηκαν κατά τον πολιτικών πλοίων «Έσπερος» και «Έλση». Ευτυχώς δεν βρήκαν στόχο διότι τότε τα θύματα θα ήταν πολύ περισσότερα. Και οι δύο τορπίλες χτύπησαν στο κρηπίδωμα του λιμανιού, δημι0ουργώντας ένα μεγάλο, σε ύψος, πίδακα νερού στη θάλασσα. Το γεγονός της προσπάθειας του «άγνωστου» υποβρυχίου να πλήξει και μη πολεμικά πλοία δείχνει ότι οι επιτιθέμενοι επιθυμούσαν να προκαλέσουν μεγάλο αριθμό θυμάτων με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί πανικός στον ελληνικό λαό. Ακόμα και στο μυστικό ανακοινωθέν όμως η ελληνική κυβέρνηση απέκρυψε το γεγονός ότι οι άλλες δύο τορπίλες δεν είχαν σα στόχο το «Έλλη», αλλά τα άλλα πλοία[11].

4.2 Τα προηγούμενα του τορπιλισμού γεγονότα της ιταλικής προκλητικότητας έδειχναν το δράστη της επίθεσης. Η ανεύρεση από έναν δύτη κομματιών από τις τορπίλες που αστόχησαν του στόχου τους απλώς επιβεβαίωσε τις υποψίες για το δράστη. Η μία ήταν 45 εκατοστών και προκάλεσε το ρήγμα στον λιμενοβραχίονα της Τήνου ενώ η δεύτερη 53 εκατοστών, τύπου Ουάιτχεντ, που εξερράγη τρίτη. Διακρίνονται με ευκολία οι ιταλικές αναγραφές UNIONE ΤΙΜ VERT και οι αριθμοί μητρώου κατασκευής, ενώ στο πόρισμα της 21ης Αυγούστου 1940 αναφέρει ότι στα τεμάχια των τορπίλων φαίνονται καθαρά τα γράμματα RM (Regia Marina)[12]. Δράστης της επίθεσης ήταν το ιταλικό υποβρύχιο DΕLFΙΝΟ (με κυβερνήτης τον G.Aicardi). Το DELFINO είχε αποπλεύσει από την ιταλοκρατούμενη Λέρο με εντολή του Ιταλού κυβερνήτη της Ιταλικής Διοικήσεως των Νήσων του Αιγαίου, και εχθρικού προς τον δωδεκανησιακό λαό, Ντε Βέκι.

Εξωτερική πολιτική Μεταξά-Διαχείριση του ζητήματος ταυτότητας του υποβρυχίου

5. Η τακτική της κυβέρνησης του Μεταξά ήταν αυτή του κατευνασμού. Δεν επιθυμούσε να οξύνει το κλίμα μεταξύ της Ελλάδας και της Ιταλίας, γιατί δεν επιθυμούσε να δώσει την αφορμή στη δεύτερη να ξεκινήσει πολεμικές επιχειρήσεις εις βάρος της Ελλάδας[13]. Η πολιτική της ουδετερότητας που ακολουθούσε έως τότε η ελληνική κυβέρνηση συσχετίζεται με την πολιτική κατευνασμού που ακολούθησαν οι Μεγάλες Δυνάμεις έναντι της ναζιστικής Γερμανίας. Η προσπάθεια για ουδετερότητα και σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας, που εξέφραζε ο Μεταξάς, κορυφώθηκε στις 10 Ιουνίου 1940 όταν η Ιταλία εξήλθε στον πόλεμο[14]. Τα γεγονότα της Τήνου από την άλλη αποτέλεσαν το έναυσμα για την πολεμική κινητοποίηση της χώρας. Ήδη από το 1938 ο Μεταξάς επιζητούσε τη σύναψη συμμαχίας με τη Μ.Βρετανία[15]. Ενώ σε ιδιόχειρο σημείωμά του τόνιζε ότι η Ελλάδα έχει λάβει: «…Απόφασις αμύνης της Ελλάδος μέρχις εσχάτων και θυσίας της παρά να υποκύψη… εις τας ιταλικάς αξιώσεις»[16].

5.1 Με βάση τα παραπάνω είναι λογικό το ανακοινωθέν του Υπουργείου Ναυτικών της 16ης Αυγούστου να κάνει λόγο ότι το «Έλλη»: «…σημαιοστόλιστον εβλήθη δια τορπιλλών αγνώστου εθνικότητος υποβρυχίου». Παράλληλα ο Μεταξάς με την υπ. αρ. 407 απόρρητη διαταγή του, στις 16 Αυγούστου διατάσσει τη σύσταση επιτροπής, η οποία καταλήγει στο πόρισμα της 21ης Αυγούστου. Όμως η ανακοίνωση του πορίσματος στο λαό γίνεται στις 30 Οκτωβρίου 1940, όταν πλέον είχε ξεσπάσει ο ελληνοϊταλικός πόλεμος και δεν υπήρχε ανάγκη διατήρησης του απόρρητου χαρακτήρα του πορίσματος[17]. Την επομένη του Δεκαπενταύγουστου όμως και ενώ ο λαός υποψιάζεται[18] και οι δημοσιογράφοι γνωρίζουν, ο Μεταξάς συγκεντρώνει τους αρχισυντάκτες των εφημερίδων στο ξενοδοχείο Μ.Βρετάνια και τους ανακοινώνει ότι η εθνικότητα του υποβρυχίου ήταν ιταλική, αλλά για λόγους πολιτικούς δεν θα έπρεπε αυτό να δημοσιευτεί. Χαρακτηριστικό είναι το δημοσίευμα της εφημερίδας «Ασύρματος» της 16.08.1940: «ετορπιλλίσθη χθες το καταδρομικόν Έλλη υπό αγνώστου υποβρυχίου»[19].

5.2 Στις 18 Αυγούστου 1940 αξιωματούχος της ιταλικής πρεσβείας υποβάλλει συλλυπητήρια στην ελληνική κυβέρνηση και διαβεβαιώνει ότι η Ιταλία δεν έχει σχέση με το συμβάν. Αντίθετα κατηγόρησε τη Μ.Βρετανία για προβοκάτσια, προκειμένου να δημιουργηθεί ένταση στα Βαλκάνια. Μετά τον πόλεμο ο Γκράτσι αποκάλυψε τα πραγματικά αίτια του τορπιλισμού. Σε αυτά ήταν αφενός η εξεύρεση μιας αφορμής για να αρχίσει ο πόλεμος μεταξύ Ελλάδας-Ιταλίας αφετέρου η επιθυμία τγς φασιστικής κυβέρνησης του Μουσολίνι να προβεί σε επίδειξη δύναμης. Στις 13 Αυγούστου 1940 ο Μεταξάς είχε δηλώσει στο Γερμανό πρέσβη ότι η Ελλάδα δε μπορεί να ταχθεί κατά των Άγγλων διότι αυτοί κυριαρχούν ναυτικά στην Αν.Μεσόγειο. Όταν το πληροφορήθηκε ο Μουσολίνι, οργίστηκε και διέταξε τον τορπιλισμό προκειμένου να αποδειχτεί στην πράξη ότι η Ιταλία είναι η κυρίαρχη ναυτική δύναμη στην περιοχή[20]. Όπως όμως ο Γράτσι παραδέχεται, ο τορπιλισμός της Έλλης δημιούργησε κλίμα εθνικής ενότητας ταυτόχρονα με το συναίσθημα της οργής και αγανάκτησης κατά του Μουσολίνι. Έτσι προετοιμάστηκε καλύτερα το έδαφος, ώστε ο ελληνικός λαός να διακατέχεται από ομοθυμία και θέληση για αγώνα κατά των εισβολέων της Πίνδου.

«Έλλη ΙΙ», «Έλλη ΙΙΙ»

6. Μετά τη λήξη του Β’ Π.Π. η Ιταλία, στα πλαίσια των αποζημιώσεων προς την Ελλάδα, παραχώρησε, το 1950, το καταδρομικό "EUGENIO Di SAVOIA". Το οποίο μετονομάστηκε "ΕΛΛΗ" τον Ιούνιο του 1951. Ωστόσο το πλοίο που παραχωρήθηκε βρίσκονταν σε άσχημη κατάσταση και χρειάζονταν μετατροπές, επισκευές και ανανέωση στον οπλισμό του, όπως και τα άλλα πλοία που έλαβε σαν αποζημίωση η Ελλάδα[21]. Το 1959 μεθόρμισε στον όρμο της Σούδας όπου χρησιμοποιήθηκε για έδρα του Ναυάρχου Αρχηγού Κρητικού Πελάγους (ΑΚΙΠ). Το τρίτο «Έλλη» ναυπηγήθηκε στα ναυπηγεία Koninklijka Maatschappij de Schelde στο Vlissingen της Ολλανδίας, μετά από παραγγελία του ΓΕΝ. Η παραλαβή του πλοίου έγινε στις 10 Οκτωβρίου 1981. Η Φρεγάτα «Έλλη» είναι τύπου Standard. Η σημερινή «Ελλη» συμμετείχε στον πόλεμο του Κόλπου, εφαρμόζοντας τις αποφάσεις του ΟΗΕ εναντίον του Ιράκ (1990-91), στην περιοχή της Ερυθράς θάλασσας[22].



[1] Ο όρος Εύδρομον (Ε/Δ) αφορούσε πλοία με ελαφρά θωράκιση, μεγάλη ταχύτητα και ελαφρύ πυροβολικό. Παρουσιάζει ομοιότητες με το καταδρομικό. Μετά το Β’Βαλκανικό και τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο ως τέτοια χαρακτηρίζονταν τα επίτακτα εμπορικά πλοία, ταχύπλοα ή και μεγαλύτερα. Η Έλλη, όπως και το Ακτιον ΙΙ και Βασίλισσα Σοφία ήταν τα μόνα εύδρομα που δεν ήταν ταυτόχρονα και επίτακτα πλοία. Για τον αντίστοιχο τύπο πλοίου, «light cruiser», κατά τον Α’Π.Π. βλ. σε http://www.worldwar1.co.uk/lightcru.htm

[2] Dr Sun & 1911 Revolutionμ, «Wuchang UprisingThe Success of the Xinhai Revolution», όπου και στοιχεία για την Επανάσταση των Ξινχάι (1911) όταν και εκδιώχθηκε η δυναστεία των Τζίνγκ (ή αλλιώς Μαντσού).

[3] Στα ναυπηγεία Forges et Chantiers de la Mediteranee της La Seyne, στην Τουλόν

[4] Αικ. Φακάλου, «Ιστορία Πολεμικού Ναυτικού, από το 1831 έως σήμερα», www.hellenicnavy.gr/history.asp

[5] Φ.Τομαή, «Η έκρηξη που συγκλόνισε την Ελλάδα», εφημ. Το Βήμα, 12.08.2007

Άλλωστε ο Τσιάνο είχε απηύθυνε πρόσκληση, τρεις φορές μέσα σε έναν μήνα, προς τον Έλληνα πρεσβευτή Ι. Πολίτη να μεταβεί στο ιταλικό ΥΠΕΞ προκειμένου να παραλάβει διαβήματα διαμαρτυρίας σχετικά με την ελληνική στάση στην Ηπειρο και τη δολοφονία του διαβόητου Νταούτ Χότζα

[6] Δ.Παπαδάκης σε συλλογικό τόμο, «Μνήμες και μαρτυρίες από το ’40 και την κατοχή», εκδ. Επικοινωνιακής και Μορφωτικής Υπηρεσίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήνα, 2000, σελ. 40

Το Ιταλικό Πρακτορείο ΣΤΕΦΑΝΙ που σχεδόν καθημερινά, κυκλοφορούσε διάφορες ανυπόστατες πληροφορίες. Στις 11.8.1940 προέβη σ’ ένα εντυπωσιακό ανακοινωθέν, ότι ο Μέγας Αλβανός πατριώτης Νταούτ ΧΟΤΖΑ, που έχει γεννηθεί στην αλύτρωτη περιοχή της Τσαμουριάς, δολοφονήθηκε εντός Αλβανικού εδάφους, πλησίον των Ελληνοαλβανικών συνόρων, από πράκτορες Έλληνες.

[7] Γ.Μαλούχος, «Πώς φτάσαμε στον τορπιλισμό της Έλλης», εφημ. Καθημερινή, 14.08.2007

[8] Γ. Μεζεβίρη, «Τέσσαρες δεκαετίες εις την Υπηρεσίαν του Β. Ναυτικού», Αθήνα, 1971, κεφ. Γ3

[9] Σπ. Μελάς, «Φλεγόμενες Θάλασσες», εκδ. Εμπρός, Αθήνα, 1940

[10]Έγγραφο αρ. 120, σ. 95 της επίσημης εκδόσεως του Βασιλικού Υπουργείου Εξωτερικών «Διπλωματικά έγγραφα. Η ιταλική επίθεσις κατά της Ελλάδος. Αθήναι 1940»

[11]Βλ. οπ.π. υποσ. αρ. 10

[12] Πρωτόκολλον αρ. εγγράφου 129, όπ.π., σ. 99

[13] Κ.Σβολόπουλος. «Η ελληνική εξωτερική πολιτική 1900-1945», εκδ. Βιβλ. της Εστίας, Αθήνα, 2002 σελ. 275

[14] Ι. Μεταξάς, «Λόγοι και Σκέψεις, 1936-1941», τομ. Β’, Αθήνα 1969, σελ. 330.

[15] Ι.Κολιόπουλος, «Η εξωτερική πολιτική του Μεταξά», Ε Ιστορικά-«ΟΧΙ», η Ελλάδα στο Β΄ΠΠ, Αθήνα 2008, σελ. 35

[16] ΥΠΕΞ, Ιστορικό Αρχείο (ΑΥΕ), ιδιόχειρη σημείωση επί της έκθεσης του Α. Ραγκάβη (Βερολίνο), 02.09.1940

[17] Πρωτόκολλον αρ. εγγράφου 129, οπ.π., σ. 104 - 105

[18] Buell, Hal. World War II Album & Chronicle σελ. 54

[19] Γ.Αναστασιάδης, σε συλλογικό Παπαρηγόπουλου, Καρολίδη, Αναστασιάδη, «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», εκδ. Αγγελάκη, Αθήνα, 1994, σελ. 83

[20] Em.Grazzi, εφημ. Giornale del Mattino. 21.07.1945-21.08.1945. Τα άρθρα στη συνέχεια συμπεριελήφθησαν στο βιβλίο του Grazzi, «Il principio della fine (limpresa di Grecia)», εκδ. Faro, Ρώμη, 1945

[21] βλ. οπ.π, υποσ. αρ. 4

[22] Ιστοσελίδα Πολεμικού Ναυτικού, Αρχική σελίδα> Πλοία>Φρεγάτες. http://www.hellenicnavy.gr/elli_f450.asp

Τρίτη 12 Αυγούστου 2008

Ο οσετιανός πόλεμος του 2008. Αντιπαράθεση Δύσης-Ρωσίας

Εισαγωγή

1. Όποιος σπέρνει θύελλες θερίζει ανέμους, αναφέρει η λαϊκή ρήση. Οι πολεμικές επιχειρήσεις στη Ν.Οσετία ήταν απλώς θέμα χρόνου για το πότε θα συμβούν. Η περίπτωσή της θυμίζει αρκετά αυτήν του Κοσσυφοπεδίου σε ό,τι έχει να κάνει με τα ζητήματα ανακήρυξης ανεξαρτησίας και αναγνώρισής της από τη διεθνή κοινότητα. Οι συγκρούσεις στην περιοχή άρχισαν στις 8 Αυγούστου, την ίδια ημέρα που ξεκινούσαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες στο Πεκίνο και έτσι ακυρώθηκε στα έργα, η στα λόγια διατυπωμένη, «ολυμπιακή εκεχειρία». H σύγκρουση μεταξύ Γεωργίας και Ρωσίας πρέπει να αντιμετωπιστεί ως μια άτυπη διένεξη μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ-ΗΠΑ. Είναι έτσι μια ευκαιρία για τις μεγάλες αυτές δυνάμεις να κάνουν επίδειξη της ισχύος τους, προκειμένου να αποτρέψουν, η μία την άλλη, από το να επεκτείνουν τα συμφέροντά τους εις βάρος του άλλου.


Γενικά χαρακτηριστικά της Ν.Οσετίας

2. Η Οσετία, γεωγραφικά ανήκει στην περιοχή του Νότιου Καυκάσου. Το έδαφός της είναι ορεινό (συνολική έκταση 3.900 τ.χλμ.) και οι κάτοικοί στη Ν.Οσετία, της Γεωργίας, είναι περίπου 70.000. Οι Οσετιανοί[1] προέρχονται από τους αρχαίους Άλανες, και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή το Μεσαίωνα οπότε και εκχριστιανήστηκαν[2]. Σήμερα το 61% των Οσετιανών είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι, ενώ υπάρχει και μειονότητα μουσουλμάνων σουνιτών. Ομιλούν τα οσετιανά, μια ινδοευρωπαϊκή γλώσσα, του ιρανικού κλάδου. Στη Ρωσία (Β.Οσετία) ζούν 515.000 Οσετιανοί, και στην Τουρκία περίπου 100.000[3]. Πολιτικά το βόρειο τμήμα της περιοχής ανήκει στη Ρωσική Ομοσπονδία, ενώ το Νότιο στη Γεωργία. Η Ν. Οσετία έχει ανακηρύξει μονομερώς την ανεξαρτησία της από την Γεωργία, στις αρχές του ‘90 Στην περιοχή διαμένει μεγάλος αριθμός πολιτών, στους οποίος η Μόσχα έχει χορηγήσει ρωσικό διαβατήριο, αν και δεν είναι ανήκουν φυλετικά στο ρωσικό έθνος, (πόσο δε μάλλον στο γεωργιανό). Τα συμφέροντα της Ρωσίας είναι δεδομένο ότι υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή του Καυκάσου και της Κασπίας. Τα τελευταία χρόνια (από το Νοέμβριο του 2003, οπότε έλαβε χώρα η επανάσταση των ρόδων[4]) η Γεωργία έχει ενταχθεί στις χώρες συμμάχους των ΗΠΑ. Έτσι η σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας πρέπει να ειδωθεί μέσα από το πρίσμα των αμερικανορωσικών σχέσεων ανταγωνισμού στην ευαίσθητη περιοχή του Καυκάσου.

Ο πρώτος Εμφύλιος το 1991-1992

3. Το 1988 δημιουργείται το δημοφιλές οσετιανό κόμμα «Ademon Nykhas» και στις 10.11.1989 το τοπικό νοτιοσετιανό συμβούλιο καλεί τη σοβιετική διοίκηση της Γεωργίας να αναβαθμίσει την περιοχή σε «αυτόνομη δημοκρατία». Η άρνηση της Σοβιετικής Δημοκρατίας της Γεωργίας οδήγησε τους Νοτιοσετιανούς να αυτοανακηρυχθούν σε Σοβιετική Δημοκρατία, πλήρως κυρίαρχη εντός της ΕΣΣΔ (20.09.1990). Στις εκλογές του Δεκεμβρίου 1990 δε συμμετείχαν οι Οσετιανοί, οι οποίοι διενήργησαν ξεχωριστές εκλογές στη Ν.Οσετία. Η αντίδραση της Γεωργίας ήταν να παύσει το καθεστώς αυτονομίας της περιοχής στις 11.12.1990. Το 1991 στη Ν.Οσετία σημειώθηκαν συγκρούσεις μεταξύ των Οσετιανών και των Γεωργιανών. Το αποτέλεσμα ήταν περίπου 1.000 νεκροί, 100.000 Οσετιανοί πρόσφυγες στη Β. Οσετία, και 23.000 Γεωργιανοί πρόσφυγες στη Γεωργία[5].

3.1 Με τη διάλυση της ΕΣΣΔ, οι ΗΠΑ αναγνώρισαν σαν νόμιμα σύνορα, αυτά που ίσχυαν πριν το 1933 (προτού η ΕΣΣΔ υπογράψει με τους Ναζί το Σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπ) και ως εκ τούτου τη Ν.Οσετία τη θεωρούσαν σαν τμήμα της Γεωργίας και όχι ως ανεξάρτητο κράτος[6]. Η ΕΕ, Ο ΟΑΣΕ και ο ΟΗΕ δεν αναγνώρισαν νομικά (de jure) την ανεξαρτησία της περιοχής. Έτσι θεωρούν τη Ν.Οσετία έδαφος της Γεωργίας.

3.2 Το 1992, προκειμένου να αποφευχθεί μεγάλη σύγκρουση Ρωσίας – Γεωργίας υπογράφηκε συμφωνία κατάπαυσης πυρός μεταξύ οσετιανών και γεωργιανών δυνάμεων. Στις 6 Νοεμβρίου 1992 ο ΟΑΣΕ εγκατέστησε αποστολή στη Γεωργία για να παρακολουθεί τις επιχειρήσεις διατήρησης της ειρήνης. Υπό την αιγίδα του ΟΑΣΕ και της Ρωσίας ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις στις 30.10.1995. Το Μάιο του 1996 κατέληξαν στην υπογραφή Μνημονίου για «μέτρα προώθησης της ασφάλειας και εμβάθυνσης εμπιστοσύνης», όπου καταδικάζονταν επίσης η χρήση βίας από τους Οσετιανούς και Γεωργιανούς. Στια διαπραγματεύσεις συμμετείχαν ο γεωργιανός πρόεδρος Σεβαρνάτζε και ο de facto οσετιανός πρόεδρος Τσιμπίροφ. Έως το καλοκαίρι του 2004 η κατάσταση στην περιοχή θα μπορούσε λεχθεί ότι ήταν γενικά ειρηνική.

Το υπόβαθρο του οσετιανού πολέμου του 2008

4. Οι εξελίξεις προς τη σύγκρουση επιταχύνθηκαν από τη συρροή δύο γεγονότων. Αφενός μεν η επανάσταση των ρόδων στη Γεωργία, όπου ο ρωσόφιλος Σεβαρνάτζε αντικαταστάθηκε από το Σαακασβίλι, που έστρεψε την εξωτερική πολιτική της χώρας προς τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Αφετέρου δε η κήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου, όπου οι συγκρίσεις με τη Ν.Οσετία (αλλά και την Αμπχαζία) είναι αναπόφευκτες.

Η επανάσταση των Ρόδων

4.1 Από την ανεξαρτησία της Γεωργίας έως το 2003, τη χώρα κυβερνούσε ο Έντουαρτ Σεβαρνάτζε. Η πολιτική του οδήγησε τη χώρα σε οικονομικό μαρασμό (το στενό του περιβάλλον έλεγχε το 70% του ΑΕΠ της χώρας), εγκληματικότητα, ενώ οι περιοχές της Αμπχαζίας, Ν.Οσετίας και Ατζάρας ήταν εκτός του ελέγχου της κεντρικής κυβέρνησης. Παρόλο που ήταν ΥπΕξ της ΕΣΣΔ επί Γκορμπατσώφ, συγκρούστηκε με το Γέλτσιν, γιατί παρείχε καταφύγιο στους Τσετσένους, δέχονταν οικονομική και στρατιωτική βοήθεια από τις ΗΠΑ, αλλά δεν έφτασε στο σημείο να οδηγηθεί σε αλλαγή πλεύσης της φιλορωσικής πολιτικής[7]. Τις βουλευτικές εκλογές της 2ης Νοεμβρίου 2003 κέρδισε το κόμμα του, αλλά ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Μίκαελ Σαακασβίλι θώρησε τις εκλογές προϊόν νοθείας. Έτσι στα μέσα Νοεμβρίου έλαβαν χώρα μεγάλες διαδηλώσεις στην Τιφλίδα (πρωτοστατούσε η νεολαιίστικη οργάνωση Kmara= αρκετά) και άλλες ΜΚΟ). Η αποκορύφωση των διαδηλώσεων έγινε στις 22 Νοεμβρίου όπου και αναγκάστηκε ο Σεβαρνάτζε να παραιτηθεί. Στις 4 Ιανουαρίου 2004 ο Σαακασβίλι εξελέγη πρόεδρος και στις 28 Μαρτίου διενεργήθηκαν νέες βουλευτικές εκλογές. Το Μάιο της ίδιας χρονιάς εκδιώχθηκε από την αποσχισθείσα περιοχή της Ατζαρίας ο ηγέτης της Ασλάν Αμπασίτζε και η κεντρική κυβέρνηση της Γεωργίας ανέκτησε τον έλεγχο της περιοχής (τα γεγονότα της Ατζαρίας χαρακτηρίστηκαν ως η δεύτερη επανάσταση των ρόδων)[8].

4.2 Ο Σαακασβίλι είναι ένας αμερικανοτραφής πολιτικός, Από το 1995, σε ηλικία 28 ετών, εξελέγη βουλευτής, ενώ διατέλεσε το 2000 αντιπρόεδρος στη Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης. Την ίδια χρονιά ορκίστηκε έγινε υπουργός δικαιοσύνης στην κυβέρνηση του Σεβαρνάτζε και παραιτήθηκε το 2001 κατηγορώντας την κυβέρνηση ως ανήθικη. Μετά την επανάσταση των ρόδων, στις 4 Ιανουαρίου 2004 εξελέγη πρόεδρος με ποσοστό ψήφων 96%. Αμέσως άλλαξε τη σημαία της χώρας, αποκηρύσσοντας το παρελθόν της διακυβέρνησης Σεβαρνάτζε.

Στροφή προς τα δυτικά για την εξωτερική πολιτική της Γεωργίας

4.3 Στην εξωτερική πολιτική, επιδίωξε προσέγγιση με τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, αλλά δεν οδηγήθηκε σε σύγκρουση με τη Ρωσία. Η οικονομική πολιτική του είχε αποτελέσματα και τούτο αναγνωρίστηκε και από την Παγκόσμια Τράπεζα[9]. Στις σχέσεις της διακυβέρνησής του με αυτή του Μπους στις ΗΠΑ σημειώθηκε έντονη κινητικότητα. Ο Σαακασβίλι επιδίωξε την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την αυξημένη συνεργασία με την ΕΕ. Έτσι συμμετείχαν γεωργιανά στρατεύματα στη «συμμαχία προθύμων», στο Αφγανιστάν και το Ιράκ[10]. Επίσης βελτίωσε τις σχέσεις της χώρας με χώρες της ανατολικής Ευρώπης και το Ισραήλ. Η προθυμία του για στενή συνεργασία με τις ΗΠΑ ενόχλησαν τη Ρωσία που έβλεπε την αντίπαλη υπερδύναμη να αποκτά ένα στενό σύμμαχο ακριβώς στα σύνορά της[11]. Τις ανησυχίες της Ρωσίας για την επέκταση του ΝΑΤΟ στη Γεωργία, συμμερίστηκαν και τα άλλα νατοϊκά κράτη και έτσι, παρόλο που η Γεωργία συμμετέχει από τις 14 Φεβρουαρίου 2005 στο νατοϊκό πρόγραμμα Συνεργασία για την Ειρήνη (PfP), δεν κατάφερε να λάβει στη Σύνοδο του Βουκουρεστίου καθεστώς υποψήφιας για ένταξη χώρας (Membership Action Plan)[12].

4.4 Όσον αφορά τις σχέσεις της Γεωργίας με την ΕΕ, από την 1η Ιουλίου 1999 έχει τεθεί σε εφαρμογή η Συμφωνία Υποψηφιότητας και Συνεργασίας (Partnership and Cooperation Agreement-PCA) ενώ υπάρχει συνεργασία και στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας (European Neighbourhood Policy-ΕΝΡ)[13]. Το αντίστοιχο σχέδιο δράσης εγκρίθηκε στο Συμβούλιο Συνεργασίας ΕΕ-Γεωργίας στις 14.11.2006. Αξίζει να σημειωθεί ότι για το χρονικό διάστημα 2007-2010 η ΕΕ θα χρηματοδοτήσει τη Γεωργία με 210 εκ. € (στα πλαίσια του Εθνικού Ενδεικτικού Προγράμματος-National Indicative Programme/NIP).

4.5 Οι ρωσογεωργιανές σχέσεις μετά την επανάσταση των ρόδων διήλθαν κρίση. Αφορμή ήταν οι ειρηνευτικές δυνάμεις της Κοινοπολιτείας (ουσιαστικά ρωσικές) στην Αμπχαζία και τη Ν.Οσετία. Η Γεωργία κατηγορούσε τη Μόσχα ότι τα στρατεύματα δεν ήταν ουδέτερα αλλά εξυπηρετούσαν ρωσικά συμφέροντα. Το 2006 χαρακτηρίστηκε από κατηγορίες εκατέρωθεν για κατασκοπία και μομφές από τη Γεωργία (και άλλες δυτικές ΜΚΟ) για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Γεωργιανών που απελαύνονταν από τη Ρωσία[14]. Το 2007 συνέβησαν 2 στρατιωτικά ατυχήματα (;) με ελικόπτερο αφενός και ρίψη πυραύλου λίγο έξω από την Τιφλίδα αφετέρου[15]. Λάδι στη φωτιά έριξαν και δηλώσεις Ρώσου διπλωμάτη στην Τιφλίδα περί αφομοίωσης των Γεωργιανών από τους Ρώσους[16]. Στις 7 Νοεμβρίου ο Σαακασβίλι βρέθηκε αντιμέτωπος με διαδηλώσεις της αντιπολίτευσης ενάντια στην πολιτική του, που ευνοούσε τη διαπλοκή και τη διαφθορά. Χρησιμοποίησε βία για να τις καταστείλει και προκήρυξε ταυτόχρονα πρόωρες προεδρικές εκλογές για τις 8 Ιανουαρίου 2008, τις οποίες και κέρδισε με ποσοστό 52.5% και τον ΟΑΣΕ να καταγγέλει παρατυπίες στις διαδικασίες. Ο Σαακασβίλι κατηγόρησε τη Ρωσία ότι ενθαρρύνει τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Στις αρχές του 2008 οι γεωργιανορωσικές σχέσεις παρουσίαζαν βελτίωση. Στις 22 Φεβρουαρίου 2008 μάλιστα συναντήθηκε ο Σαακασβίλι με τον Πούτιν και συζητήθηκε η άρση του οικονομικού εμπάργκο που είχε επιβάλλει η Ρωσία. Παρόλα αυτά διατηρούνταν η ένταση στην Αμπχαζία, καθώς τον Απρίλιο του 2008 σημειώθηκαν πτώσεις ρωσικών αεροπλάνων στην περιοχή. Η Γεωργία κατηγορούσε τη Ρωσία για παραβίαση των συνόρων της και παράλληλα ότι ενισχύει τη στρατιωτική παρουσία της (μέσω της ειρηνευτικής δύναμης της Κοινοπολιτείας) στην Αμπχαζία. Η Γεωργία απειλούσε τη Ρωσία με βέτο στις προσπάθειες της τελευταίας για ένταξη στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και κατηγορούσε τη Ρωσία ότι παρεμποδίζει την ένταξή της ΝΑΤΟ[17].

Τα αίτια του πολέμο. Αγωγοί-επέκταση ΝΑΤΟ

5. Η έναρξη των συγκρούσεων τον Αύγουστο του 2008 στη Ν.Οσετία είναι ένα γεγονός αναπόφευκτο μα όχι και αναμενόμενο. Η εστία της έντασης μετατοπίστηκε από την Αμπχαζία, ανατολικότερα, στην Οσετία. Ζήτημα αποτελεί η στάση των Αμπχαζίων στη σύγκρουση της Οσετίας. Η δημιουργία θερμών γεγονότων στην Αμπχαζία ίσως αποτελέσει δέλεαρ για τους αυτονομιστές που θα δουν μια ευκαιρία διευθέτησης των προβλημάτων και σε Οσετία και σε Αμπχαζία[18]. Οι συγκρούσεις άρχισαν στις 7 Αυγούστου, όταν γεωργιανά στρατεύματα βομβάρδισαν την πρωτεύουσα της Ν.Οσετίας, Τσχινβάλι.. Ο ρωσικός στρατός εισέβαλε στην περιοχή ενώ ο Ρώσος πρόεδρος Μεντβέντεφ επικαλέστηκε την προστασία των Ρώσων πολιτών[19]. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν έχει κηρύξει η Ρωσία τον πόλεμο στη Γεωργία, ενώ η Γεωργία θεωρεί ότι βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση με τη Ρωσία[20].

5.1 Τα γεγονότα στη Ν.Οσετία είναι ενδεικτικά του κλίματος που επικρατεί στην περιοχή[21]. Η Ρωσία νιώθει ότι απειλείται από τη διαρκή επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα σύνορά της. Η Γεωργία συνιστά ενδεικτική περίπτωση της έντασης μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας. Η χώρα ανήκει στο κλαμπ των ακραία αμερικανόφιλων χωρών. Παρόλη την αποτυχία της διακυβέρνησης Μπους να ενταχθεί η Γεωργία στο ΝΑΤΟ, δεν παύει η τελευταία να αποτελεί ένα γεωστρατηγικό σύμμαχο των ΗΠΑ στην περιοχή. Η Γεωργία έχει αποστείλει 2.000 στρατιώτες στο Ιράκ ενώ ο στρατός της είναι εξοπλισμένος, από το 2002, με αμερικανικό υλικό και εκπαιδευμένος από αξιωματικούς των ΗΠΑ. Επιπλέον αξίζει να τονιστεί ότι η Γεωργία έχει προβεί σε επενδύσεις σε πολεμικό υλικό ύψους 0,99 δισ. $ (4,5% του ΑΕΠ της)[22]. Εύλογα εξάγεται το συμπέρασμα ότι οι συγκρούσεις στη Ν.Οσετία σχετίζονται με τις επιδιώξεις του ΝΑΤΟ σε βάρος της Ρωσίας (αρκεί να συνδυαστεί με την αντιπυραυλική ασπίδα στην Αν.Ευρώπη, την ενίσχυση των Βαλτικών χωρών και την προσέγγιση ΝΑΤΟ-Ουκρανίας) και την αντίδραση της Ρωσίας.

5.2 Επιπλέον σημαντική παράμετρος είναι το γεγονός ότι από τη Γεωργία διέρχεται ο μοναδικό αγωγός πετρελαίου της Κασπίας (Μπακού-Τιφλίδα-Τσεϊχάν) που δεν διέρχεται από τη Ρωσία και το ότι ο σχεδιαζόμενος αγωγός ΝΑBUCCO[23] (Μπακού-Τιφλίδα-Άγκυρα-Κων/πολη) θα διέρχεται από τη Γεωργία. Η σημασία έτσι της Γεωργίας είναι πολύ σημαντική και γι’ αυτό οι ΗΠΑ στηρίζουν έντονα την πολιτική της. Από την άλλη υπάρχει η προσέγγιση ότι η Γεωργία δεν επιθυμεί ειλικρινά έναν πόλεμο στην περιοχή, αφού θα βγει κερδισμένη η Ρωσία, τόσο στρατιωτικά όσο και πολιτικά καθώς θα κινδυνέψει η ηγεσία του Σαακασβίλι από τις αντιδράσεις του λαού αλλά και θα διακοπούν οι διαπραγματεύσεις για το ζήτημα της Αμπχαζίας[24]. Τούτο διαφάνηκε από το γεγονός ότι η Γεωργία ξεκίνησε τις εχθροπραξίες, στηριζόμενη στο γεγονός ότι θα επέρχονταν άμεση κατάπαυση, υπό την εποπτεία της Δύσης και ότι θα έφερνε τους Ρώσους ενόψει τετελεσμένων γεγονότων (δυστυχώς για τη Γεωργία και τους νεκρούς αμάχους η σύρραξη γενικεύτηκε και μόνο θερμό επεισόδιο δεν παρέμεινε) Ίσως ούτε οι ΗΠΑ να θέλουν μια έντονη σύγκρουση με τη Ρωσία όσο είναι ανοικτό το θέμα του Ιράν και απαιτείται η ομοφωνία στο Σ.Α. του ΟΗΕ.

Νομικά εμπόδια. Δυο μέτρα, δυο σταθμά

6. Η περίπτωση της Οσετίας αναδεικνύει όλα εκείνα τα νομικά κενά που παραμένουν στο ζήτημα της ανεξαρτητοποίησης του Κοσόβου[25]. Η Ρωσία επιτέθηκε σε μια κυρίαρχη χώρα, παραβιάζοντας τα σύνορά της (παραβίαση του αρθρ. 2 παρ.4 Χάρτη ΟΗΕ). Τούτο το έκανε προκειμένου να προστατεύσει τα ανθρώπινα δικαιώματα των πολιτών της (ανθρωπιστική επέμβαση[26]) από τα πυρά των γεωργιανών στρατευμάτων. Από την άλλη τούτο συνέβη δίχως έγκριση από το Σ.Α. του ΟΗΕ (κεφ. VII Χάρτη ΟΗΕ), οπότε δεν μπορεί να γίνει δεκτή η εξαίρεση του άρθρ. 2. Επίσης και να γίνει δεκτό το επιχείρημα ότι οι ρωσικές δυνάμεις αποτελούν ουσιαστικά την ειρηνευτική δύναμη της συμφωνίας του 1995 (ενώ ο Σαακασβίλι τις χαρακτήρισε εισβολείς) λείπει η έγκριση από το Σ.Α. του ΟΗΕ[27]. Αλλά ούτε δικαίωμα αυτοάμυνας υπήρχε διότι η Γεωργία δεν επιτέθηκε στη Ρωσία. Δε θα μπορούσε να γίνει δεκτό ότι υπάρχει ανεξάρτητο κράτος (η Ν.Οσετία) η οποία ζήτησε τη βοήθεια της Ρωσίας για άμυνα, καθώς νομικά η πρώτη δεν υφίσταται. Άρα νομικά η επέμβαση της Ρωσίας είναι παράνομη. Βέβαια θα μπορούσε να επικαλεστεί και διεθνές έθιμο (την περίπτωση του Κοσσυφοπεδίου), που όμως όπως τονίζουν άλλα κράτη, το Κόσοβο είναι μοναδική περίπτωση[28], αλλά ανακύπτει το ερώτημα πόσο το εθιμικό δίκαιο δημιουργείται παραβιάζοντας το θετό διεθνές. Έτσι η περίπτωση της Ν.Οσετίας δείχνει τα δυο μέτρα και σταθμά που ακολουθούν τα κράτη στις διεθνείς σχέσεις. Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό, ότι έχει μεγάλη σημασία και ο πόλεμος της προπαγάνδας[29]. Και οι δύο πλευρές αντιμαχόμενες πλευρές επιδιώκουν να παρουσιάσουν εαυτούς ως θύματα εγκλημάτων κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (εθνοκάθαρση, γενοκτονία κ.α.) προκειμένου να δικαιολογήσουν τις πολεμικές ενέργειες, ως χρήση βίας για ανθρωπιστικούς λόγους. Τέλος ερωτήματα θα εγείρει η ρωσική προέλαση στο γεωργιανό έδαφος (πόλη Γκόρι) ή ο ναυτικός αποκλεισμό της Γεωργίας από τη Μαύρη Θάλλασα. Αν υποθέσουμε ότι η Ρωσία θεωρεί ως ανεξάρτητο κράτος τη Ν.Οσετία, μπορεί (;) ως ένα βαθμό να υποστηρίξει ότι η Ν.Οσετία της ζήτησε να αμυνθεί υπέρ αυτής εις βάρος γεωργιανής επίθεσης. Η προέλαση όμως στο γεωργιανό έδαφος, σαφώς, υπερβαίνει τα αναγκαία μέτρα άμυνας (κεφ. VII ΧΟΗΕ) και δύσκολα θα θεωρηθεί αμυντική ενέργεια, αφού πλέον έχει χαρακτήρα επίθεσης.

Συμπεράσματα

7. Όλα τα παραπάνω ίσως να είναι περιττά, όταν αντιληφθεί κανείς το δράμα των προσφύγων, των αμάχων, των νεκρών πολιτών και των στρατιωτικών απωλειών, εκατέρωθεν[30]. Στην διαδικασία ειρήνευσης θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα για την αποκατάσταση των καταστροφών, σε μια ήδη οικονομικά προβληματική περιοχή. Θα πρέπει να κατασκευαστούν εκ νέου υποδομές, κατοικίες, μονάδες παραγωγής αλλά και να ενισχυθούν όλοι όσοι βίωσαν σαν πολίτες τις συγκρούσεις. Το μεγάλο ζήτημα είναι όμως το κατά πόσο η ειρήνη θα διαρκέσει στον Καύκασο.


[1] Georgiy I. Mirsky, «On Ruins of Empire: Ethnicity and Nationalism in the Former Soviet Union», σελ. 28

[2] David Marshall Lang, «The Georgians», New York, σελ. 239

[3] Ρωσική απογραφή 2002, και σε UNHCR, WriteNet reports, «The north caucasian diaspora in Turkey»

[5] Human Rights Watch/Helsinki, «Russia. The ingush-ossetian conflict in the prigorofnyi», Μάιος 1996

[6] TIME Magazine, «America Abroad», 10 Ιουνίου 1991

[7] M.Goodman, C.M. Eudahl, «Wars of Eduard Shevardnadze», σελ. 257-285

[8]Tinatin Khidasheli, «The Rose Revolution has wilted», International Herald Tribune, Paris, 08.12.2004

[10] Αρθρ. BBC, «Georgia to double troops in Iraq»., 09.05.2007

[11] Βλ. χαρακτηριστικά σε άρθρ. της Ρravda, «Another Georgia to appear on the US map»., 17.06.2005

[12] Αξίζει να αναφερθεί ότι παράλληλα με τις προεδρικές εκλογές, στις 5 Ιανουαρίου 2008 διεξήχθη και δημοψήφισμα για την ένταξη της Γεωργίας στο ΝΑΤΟ, με 77% των ψήφων υπέρ της ένταξης.

[13] Country Report Georgia{COM(2005) 72 final,, SEC(2005) 288/3 καθώς και σε EU/GEORGIA ACTION PLAN

[14] The Human Rights Watch «Russia Targets Georgians for Expulsion», 01.10.2007

[15] The Guardian, «Georgia accuses Russia of bombing village», 10.08.2007

[16] Civil Georgia, «Row over Russian Envoy's 'Dying-Out Nation' Remarks», 24.09.2007

[17] The Wall Street Journal, »Russia-Georgia Tensions Flare Up», 30.04.2008

[18] BBC, «rebels in Abkhazia say they have begun an operation against Georgian forces», 12.08.2008

[19] BBC, «Russian tanks enter South Ossetia», 08.08.2008

[20] CNN, «Georgia declares state of war with Russia», 09.08.2008

[21] James Nixey, «Georgia and Russia, feeling the heat», The World Today, Vol. 62, nο.12

[22] Ιστολόγιο: blog.wired.com/defense/2008/08/the-new-war-in.html

[23] Μ.Εμμανουηλίδη, «Ενεργειακό οικονομικό διεθνές περιβάλλον, η στάση της Ελλάδας, ο ρόλος του αγωγού Μπουργκάς- Αλεξ/πολη», σελ. 38-41

[24] Economist, «Georgia’s war worries», 08.08.2008 και «The Caucasus. Bang bang, who’s dead» 07.08.2008

[25] D.H. Joyner, «The Kosovo Intervention: Legal Analysis and a More Persuasive Paradigm», EJIL (2002), Vol. 13 No. 3, σελ. 597-619

[26] J.L.Holzgrefe και Robert O. Keohane «Humanitarian intervention. Ethical, Legal, and Political Dilemmas», εκδ. Cambridge, 2003 σελ. 18 και 130 και σε Εμ. Ρούκουνα, «Διεθνής προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» εκδ. Βιβλιοπωλείο της ΕΣΤΙΑΣ, 1995, σελ.39 επ.

[27] Τimesonline.co.uk, «Russian President Dmitry Medvedev says Georgia must pull out of South Ossetia», 09.05.2008

[28] D.Bilefskty, «Kosovo declares independenceΙ», International Herald Tribune Europe, 17.02.2008

[29] B. H. Bagdikian, Y.R. Kamalipour, N. Snow, «War, Media and Propaganda: A Global Perspective» σελ. 219 επ.

[30] UNHCR Briefing Notes, «Georgia: Thousands reported on the move in South Ossetia», 08.08.2008

συνδέσεις σε κοινωνικά δίκτυα

Piano & Band

J' accuse...

Κατηγορώ τον αντισυνταγματάρχη Πατύ ντε Κλαμ, γιατί υπήρξε ο σατανικός δράστης της δικαστικής πλάνης..
Κατηγορώ τον στρατηγό Μερσιέ γιατί, το λιγότερο από πνευματική ανεπάρκεια, έγινε συνένοχος του μεγαλύτερου ανομήματος του αιώνα.
Κατηγορώ τον στρατηγό Μπιγιό, γιατί είχε στα χέρια του αναμφισβήτητες αποδείξεις της αθωώτητας του Ντρέιφους και τις έπνιξε..
Κατηγορώ τον στρατηγό ντε Μπουαντέφρ και τον στρατηγό Γκονζ, γιατί υπήρξαν συνένοχοι του ίδιου εγκλήματος..
Κατηγορώ τον στρατηγό ντε Πελλιέ και τον ταγματάρχη Ραβαρί, γιατί έκαμαν μια εγκληματική προανάκριση, με την πιο τερατώδη μεροληψία..
Κατηγορώ τους τρεις γραφολόγους Μπελόμ, Βαρινιάρ και Γουάρ, γιατί συνετάξανε ψεύτικες εκθέσεις απατεώνων..
Κατηγορώ το υπουργείο Στρατιωτικών και το Επιτελείο, γιατί έκαμαν στις εφημερίδες ιδιαίτερα στην Αστραπή και στην Ηχώ των Παρισίων, μια βδελυρή και απαράδεκτη εκστρατεία για να παραπλανήσουν τη κοινή γνώμη..
Κατηγορώ, τέλος, το πρώτο Στρατοδικείο γιατί παραβίασε το δίκαιο..

Δικαιοσύνη

Εν δέ δικαιοσύνη συλλήβδην πάσ'αρετή εστί.

Ολες γενικά οι αρετές βρίσκονται μέσα στη δικαιοσύνη.
-Αριστοτέλης