Παραθέτω το κείμενο της με αρ. 946/2010 απόφασης, στην οποία είχα την τιμή να παρασταθώ ως συνήγορος υπεράσπισης. Με την απόφαση αυτή αθωώθηκε ο πρόεδρος του Συλλόγου Αρίων αφού κρίθηκε πως δεν μπορεί τα παραδοσιακά τραγούδια -ακόμα και διασκευασμένα- να εκπροσωπούνται από την ΑΕΠΙ.
Αρ. απόφασης 946/2010 Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Έδεσσας. Δημόσια συνεδρίαση της 13ης Οκτωβρίου 2010
Συγκροτήθηκε από τους: Δέσποινα Βεζυρίδου Προεδρεύουσα Πλημ/κης (επειδή κωλύεται η Πρόεδρος Πρωτοδικών), Δέσποινα Ρασιδάκη Πλημμελειοδίκης, Ανθούλα Καπνιστή Ειρηνοδίκης (που ορίστηκε με την 162/2010 πράξη της Προέδρου Πρωτοδικών Έδεσσας επειδή κωλύονται οι τακτικοί δικαστές, Νικόλαος Ποιμενίδης Εισαγγελέας, Λίντα Αναστασίου Γραμματέας.
Κατηγορούμενος ............................, κάτοικος Αριδαίας.
Πράξη παράβαση άρθρου 66 παρ. 1 Ν. 2121/1993.
ΕΚΘΕΣΗ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ
Στη σημερινή δημόσια συνεδρίαση του Δικαστηρίου αυτού, η Προεδρεύουσα Πληµµελειοδίκης εκφώνησε το όνοµα του κατηγορουµένου, ο οποίος εµφανίστηκε και όταν ρωτήθηκε για την ταυτότητά του, είπε ότι ονοµάζεται όπως αναφέρεται παραπάνω και δήλωσε ότι διορίζει συνήγορό του για να τον υπερασπισθεί τον παριστάµενο δικηγόρο, Εµµανουήλ Εµµανουηλίδη, δικηγόρο του ΔΣ Έδεσσας.
δικαιώματά του και του είπε ότι πρέπει να προσέξει την κατηγορία που θα του απαγγείλει ο Εισαγγελέας, ότι μπορεί να προβάλει κατά της κατηγορίας αυτής όλους τους ισχυρισμούς του, να κάνει παρατηρήσεις και ερωτήσεις μετά την εξέταση κάθε μάρτυρα ή την έρευνα κάθε αποδεικτικού μέσου και ότι θα απολογηθεί μετά το τέλος της αποδεικτικής διαδικασίας.
Στη συνέχεια παρουσιάσθηκε ο ..................................., ο οποίος ανέφερε ότι εκπροσωπεί νομίμως την υπό την επωνυμία «ΑΕΠΙ-ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΝ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ Α.Ε.» ανώνυμη εταιρεία δυνάμει του από 11-12-2009 Πρακτικού Συνεδριάσεως του Διοικητικού Συμβουλίου της, απόσπασμα του οποίου ενεχείρισε στην Προεδρεύουσα Πλημμελειοδίκη και αναγνώσθηκε και µε την ιδιότητά του αυτή δηλώνει, για λογαριασμό της εντολέως του, παράσταση πολιτικής αγωγής για την ηθική βλάβη που αυτή υπέστη, λόγω μειώσεως του κύρους και της αξιοπιστίας της, από το σε βάρος της αδίκημα του κατηγορουμένου, αιτούμενος όπως υποχρεωθεί ο τελευταίος να της καταβάλει, για την χρηματική της ικανοποίηση, το ποσόν των σαράντα τεσσάρων (44) ευρώ, µε τη ρητή επιφύλαξή της επιδιώξεως υπερτέρου, εκ της αιτίας ταύτης, ποσού στα πολιτικά Δικαστήρια, διόρισε δε πληρεξούσιό της, τον παρόντα δικηγόρο Σταύρο Τσάµη, του Δ.Σ. Θεσσαλονίκης.
Κατά της παραστάσεως αυτής δεν προβλήθηκε καμία αντίρρηση.
Ο Εισαγγελέας πήρε το λόγο και απήγγειλε µε συνοπτική ακρίβεια την κατηγορία, σύμφωνα µε το κλητήριο θέσπισμα που κοινοποιήθηκε στον κατηγορούμενο, και είπε ότι για την υποστήριξή της κάλεσε τον μάρτυρα που αναφέρεται κάτω από το κατηγορητήριο.
Η Προεδρεύουσα Πλημμελειοδίκης φώναξε το όνομα του μάρτυρα κατηγορίας και βρέθηκε αυτός παρών.
Η Προεδρεύουσα Πλημμελειοδίκης ρώτησε τον κατηγορούμενο και τον συνήγορό του αν κλήτευσαν μάρτυρες υπεράσπισης και απάντησαν καταφατικά, τον .........................., το όνομα του οποίου εκφώνησε η Προεδρεύουσα Πλημμελειοδίκης και βρέθηκε αυτός παρών.
Ρώτησε επίσης τον συνήγορο της πολιτικής αγωγής αν κλήτευσε μάρτυρες και απάντησε αρνητικά.
Κατόπιν διέταξε να αρχίσει η αποδεικτική διαδικασία και να αποχωρήσουν οι μάρτυρες στα προορισμένα γι' αυτούς δωμάτια.
Παρουσιάστηκε ο μάρτυρας, ο οποίος, όταν ρωτήθηκε από την Προεδρεύουσα Πλημμελειοδίκη για την ταυτότητά του απάντησε ότι ονομάζεται ...................., γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη, το έτος 1964, κατοικεί στην Θεσσαλονίκη, είναι Έλληνας και Χριστιανός Ορθόδοξος, γνωρίζει απλά τον κατηγορούμενο και δεν συγγενεύει µε αυτόν. Επομένως, κατέθεσε ανωμοτί ως νόμιμος εκπρόσωπος της πολιτικώς ενάγουσας, σύμφωνα µε το άρθρο 221 του Κ.Π.Δ. και είπε τα εξής
«Έγινε µία συναυλία στην Αριδαία, στις 9-4-2006. Διοργανωτής ήταν ο σύλλογος ΑΡΙΩΝ. Δεν είχε άδεια για τα τραγούδια. Είναι παραδοσιακά τραγούδια, αλλά εκπροσωπούνται. Το ήξερε και ο ίδιος ότι ήθελε άδεια. Δεν έδειξαν ενδιαφέρον μέχρι σήμερα. Ανήκαν τα τραγούδια στο προστατευόμενο μουσικό ρεπερτόριο της ΑΕΠΙ και δεν έχουν άδεια από την ΑΕΠΙ. Ο ΑΡΙΩΝ κάνει οργανώσεις, δεν ξέρω αν έχουν σκοπό το κέρδος.»
Στο σημείο αυτό διαβάστηκαν τα εξής έγγραφα:
1. Το κωδικοποιημένο καταστατικό της ανωνύμου εταιρίας µε την επωνυμία ΑΕΠΙ
2.Το υπ' αριθµ. 8615/25-7-2007 ΦΕΚ (τεύχος ανωνύμων εταιριών και εταιριών περιορισμένης ευθύνης)
3.Απόσπασµα πρακτικού συνεδριάσεως του διοικητικού συμβουλίου της ανωνύμου εταιρίας ΑΕΠΙ.
Επίσης διαβάστηκαν τα ακόλουθα έγγραφα που προσκόμισαν οι συνήγοροι:
1. Έγγραφο µε τίτλο «Συνθέσεις του Παν. Τούντα»
2. Οι στίχοι του τραγουδιού «καροτσέρη τράβα»
3. Έγγραφο µε τίτλο «τα τραγούδια του cd της Εστουδιαντίνας «Σμύρνη»
4. Στίχοι του τραγουδιού «Από τα πολλά που µου 'χεις καμωμένα» (Μικρά
Ασία - Σμύρνη)
5.Φωτοτυπηµένο απόκομμα εισιτηρίου
6. τα µε αριθμούς 051184 και 051185/09-4-2006 τιμολόγια παροχής υπηρεσιών σε φωτοαντίγραφα
7.Το µε αριθμό πρωτοκόλλου 18091/18-3- 2008 έγγραφο της «ΑΕΠΙ Α.Ε.»
8. Το µε αριθμό πρωτ. 17388/16-11-2007 έγγραφο της ΑΕΠΙ Α.Ε. προς τον σύλλογο φίλων μουσικής Αλμωπίας
9. Η µε αριθμό πρωτ. 15081/5-3-2007 Ειδοποίηση - Γνωστοποίηση - Πρόσκληση της ΑΕΠΙ Α.Ε. προς τον σύλλογο φίλων μουσικής Αλμωπίας.
Παρουσιάστηκε ο μάρτυρας υπεράσπισης, ο οποίος, όταν ρωτήθηκε από την Προεδρεύουσα Πλημμελειοδίκη για την ταυτότητά του, απάντησε ότι ονομάζεται .................., γεννήθηκε στην Αριδαία, το έτος 1956, κατοικεί στον Εξαπλάτανο και το επάγγελμά του είναι μουσικός, είναι Έλληνας και Χριστιανός Ορθόδοξος, γνωρίζει απλά τον κατηγορούμενο και δεν συγγενεύει µε αυτόν. Επομένως, ορκίσθηκε στο ιερό ευαγγέλιο: «Συνεργαζόμαστε στα πλαίσια του ωδείου. Είμαι καθηγητής φωνητικής. Τα κομμάτια αυτά είναι παραδοσιακά. Το ένα το είχε εκτελέσει ο πατέρας µου, ούτε εγώ δεν τα κατοχύρωσα, ενώ μπορούσα, γιατί θεωρώ ότι είναι κομμάτια του ελληνικού λαού, περιουσία του. Τα παραδοσιακά τραγούδια, δεν έχουν συνθέτη, ούτε στιχουργό. Ο κατ/νος ήξερε ότι τα κομμάτια είναι παραδοσιακά. Για την ΑΕΠΙ, έχω την χειρότερη άποψη, προσωπικά. Κάποιοι είναι µέλη της ΑΕΠΙ, χωρίς να το ξέρουν. Η μελωδία, η ενορχήστρωση, η στιχουργία είναι τα χαρακτηριστικά που καθιστούν πρωτότυπο ένα κομμάτι. Τα κομμάτια είναι τα ίδια που παίζονται εδώ και πόσα χρόνια. Ένα ή δύο όργανα κάνουν τη διαφορά. Η διασκευή δεν μεταβάλλει τα κομμάτια. Ευτυχώς που υπάρχει ο Αρίων και βοηθά στα μουσικά δρώμενα.»
Σημειώνεται ότι οι παραπάνω μάρτυρες, οι οποίοι κλήθηκαν ένας - ένας και εξετάστηκαν προφορικά, μετά την εξέτασή τους παρέμειναν στο ακροατήριο και ότι σε κάθε μάρτυρα η Προεδρεύουσα Πλημμελειοδίκης έδινε το λόγο στον Εισαγγελέα, στους Δικαστές, στον πληρεξούσιο δικηγόρο του πολιτικώς ενάγοντος, στο συνήγορο του κατηγορουμένου, καθώς και στον ίδιο τον κατηγορούμενο, για να απευθύνουν, αν είχαν ερωτήσεις, προς τους μάρτυρες, οι ανωτέρω δε ρωτούσαν και οι μάρτυρες απαντούσαν σχετικά µε τις ερωτήσεις, όπως αναφέρεται ειδικότερα στην κατάθεση του κάθε μάρτυρα.
Η Προεδρεύουσα Πλημμελειοδίκης ρώτησε τον Εισαγγελέα και τους διαδίκους αν θέλουν να προβούν σε δηλώσεις, εξηγήσεις και παρατηρήσεις σχετικά µε τις καταθέσεις των μαρτύρων και των εγγράφων που διαβάστηκαν το ακροατήριο και αυτοί απάντησαν αρνητικά.
Στη συνέχεια η Προεδρεύουσα Πλημμελειοδίκης κάλεσε σε απολογία τον κατηγορούμενο, ο οποίος είπε τα εξής
«Είμαι Πρόεδρος του Αρίωνος. Κάναμε εκδήλωση χωρίς κερδοσκοπικό σκοπό, βάλαμε και επιπλέον χρήματα για να καλύψουμε τα έξοδα. Δεν µου είπαν τίποτα από πριν, ούτε προφορικά. Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι ζητάνε δικαιώματα, γιατί εκπροσωπούνται τα τραγούδια.»
Μετά το τέλος της απολογίας του κατηγορουμένου η Προεδρεύουσα Πλημμελειοδίκης απηύθυνε προς τον κατηγορούμενοι ερωτήσεις μετά έδωσε την άδεια στον Εισαγγελέα και στους Δικαστές για να απευθύνουν και αυτοί αν είχαν ερωτήσεις, αυτοί απηύθυναν σχετικές προς τον κατηγορούμενο ερωτήσεις, στις οποίες ο κατηγορούμενος απάντησε όπως αναφέρεται στην απολογία του.
Η ο στον πολιτικώς ενάγοντα για να απευθύνει δια της ιδίας αν είχε ερωτήσεις προς τον κατηγορούμενο, αυτός απηύθυνε ερωτήσεις µε τον πληρεξούσιο Δικηγόρο του και δόθηκαν απαντήσεις, όπως αναφέρεται στην απολογία του κατηγορουμένου.
Η Προεδρεύουσα Πλημμελειοδίκης ρώτησε τον Εισαγγελέα και τους διαδίκους αν έχουν ανάγκη από συμπληρωματική εξέταση ή διασάφηση και, αφού αυτοί απάντησαν αρνητικά, κήρυξε το τέλος της ακροαματικής διαδικασίας.
Κατόπιν ο Εισαγγελέας πήρε και πάλι το λόγο και αφού ανέπτυξε την κατηγορία πρότεινε να κηρυχθεί αθώος ο κατηγορούμενος.
Ο πληρεξούσιος του πολιτικώς ενάγοντος ζήτησε να κηρυχθεί ένοχος ο κατηγορούμενος.
Ο συνήγορος του κατηγορουμένου, αφού ανέπτυξε την υπεράσπισή του, ζήτησε να κηρυχθεί αθώος ο εντολέας του.
Η Προεδρεύουσα Πλημμελειοδίκης ρώτησε τον κατηγορούμενο αν έχει να προσθέσει τίποτα για την υπεράσπισή του και αυτός απάντησε αρνητικά.
Κατόπιν η Προεδρεύουσα Πλημμελειοδίκης κήρυξε περαιωμένη τη συζήτηση.
Μετά από αυτά το Δικαστήριο, σε μυστική διάσκεψη που έγινε στην έδρα µε την παρουσία της Γραμματέως, κατάρτισε και αμέσως µε την Προεδρεύουσα Πλημμελειοδίκη του, µε παρόντες τους λοιπούς παράγοντες της δίκης, δημοσίευσε την µε αριθμό 946/2010 απόφασή του, η οποία έχει ως εξής
ΣΚΕΠΤΙΚΟ
Κατά την παράγραφο 1 του άρθρου 66 του Ν. 2121/1993, όποιος χωρίς δικαίωμα και κατά παράβαση των διατάξεων του παρόντος νόμου ή διατάξεων των κυρωμένων µε νόμο πολυμερών διεθνών συμβάσεων για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας εγγράφει έργα ή αντίτυπα, αναπαράγει αυτά άμεσα ή έμμεσα, προσωρινά ή μόνιμα, µε οποιαδήποτε μορφή, εν όλω ή εν μέρει, μεταφράζει, διασκευάζει, προσαρμόζει ή μετατρέπει αυτά, προβαίνει σε διανομή αυτών στο κοινό µε πώληση ή µε άλλους τρόπους ή κατέχει µε σκοπό διανομής, εκμισθώνει, εκτελεί δημόσια, μεταδίδει ραδιοτηλεοπτικά κατά οποιονδήποτε τρόπο, παρουσιάζει στο κοινό έργα ή αντίτυπα µε οποιονδήποτε τρόπο, εισάγει αντίτυπα του έργου που παρήχθησαν παράνομα στο εξωτερικό χωρίς τη συναίνεση του δημιουργού και γενικά εκμεταλλεύεται έργα, αντίγραφα ή αντίτυπα που είναι αντικείμενο πνευματικής ιδιοκτησίας ή προσβάλλει το ηθικό δικαίωμα του πνευματικού δημιουργού να αποφασίζει για τη δημοσίευση του έργου στο κοινό, καθώς και να παρουσιάζει αυτό αναλλοίωτο χωρίς προσθήκες ή περικοπές (άρθρο 8 παρ. 1 Οδηγίας 2001/29) τιμωρείται µε φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή 2.900 15.000 ευρώ.
Στην προκειμένη περίπτωση, από την κύρια αποδεικτική διαδικασία γενικά, τα έγγραφα που διαβάστηκαν στο ακροατήριο, την χωρίς όρκο κατάθεση του νομίμου εκπροσώπου της πολιτικώς ενάγουσας και τη μαρτυρία του μάρτυρα υπερασπίσεως που εξετάσθηκε ένορκα στο ακροατήριο, σε συνδυασμό και με την απολογία του κατηγορούμενου, αποδείχθηκε και το Δικαστήριο πείσθηκε ότι στην Αριδαία Ν.Πέλλας την 9-4-2006 μεταξύ των ωρών21:30 έως 23:15 ο κατηγορούμενος, όντας νόμιμος εκπρόσωπος του συλλόγου φίλων μουσικής Αλμωπίας µε την επωνυμία «ο Αρίων», διοργάνωσε μουσική εκδήλωση- συναυλία στο Ξενιτίδειο Πνευματικό Κέντρο Αριδαίας µε την συμμετοχή των Σ. Παπάζογλου - Εστουδιαντίνα και άλλων ερμηνευτών, οι οποίοι εκτέλεσαν δημόσια τα παρακάτω τραγούδια, παρουσιάζοντάς τα έτσι στο κοινό, ήτοι τα τραγούδια «Καρσιλαµάς Καλλίπολης», «Καροτσέρης», «Από τα πολλά», «Η γκαρσόνα» και «Εμβατήριο φλόγα», χωρίς προηγουμένως να εφοδιαστεί µε έγγραφη άδεια της πολιτικώς ενάγουσας «ΑΕΠΙ ΑΕ». Τούτο έπραξε ο κατηγορούμενος επειδή πίστευε ότι τα ως άνω τραγούδια ως παραδοσιακά δεν εκπροσωπούνται από την ΑΕΠΙ ΑΕ και συνεπώς δεν χρειαζόταν να εφοδιαστεί µε σχετική άδεια. Κατόπιν τούτου πρέπει να κηρυχθεί αθώος της πράξης για την οποία κατηγορείται ελλείψει δόλου.
Επειδή από την ίδια παραπάνω αποδεικτική διαδικασία το Δικαστήριο δεν πείσθηκε ότι η μηνύτρια από δόλο ή βαρειά αμέλεια κατάγγειλε τον κατηγορούμενο και κατά συνέπεια πρέπει να απαλλαγεί από τα δικαστικά έξοδα και τέλη, τα οποία βαρύνουν το Δημόσιο.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Δικάζει µε παρόντα τον κατηγορούμενο, ................... .
Κηρύσσει τον κατηγορούμενο αθώο του ότι:
Στην Αριδαία Πέλλας την 9-4-2006 μεταξύ των ωρών 21:30 έως 23:15 χωρίς δικαίωμα και κατά παράβαση των διατάξεων του νόμου 2121/1993 εκτελούσε δημόσια και παρουσίαζε στο κοινό έργα τα οποία είναι αντικείμενο πνευματικής ιδιοκτησίας. Συγκεκριμένα όντας νόμιμος εκπρόσωπος του συλλόγου φίλων μουσικής Αλμωπίας µε την επωνυμία «ο Αρίων», χωρίς την έγγραφη άδεια της ΑΕΠΙ, στην οποία οι παρακάτω δημιουργοί έχουν αναθέσει την προστασία των πάσης φύσεως δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων επί όλων των μουσικών έργων, των οποίων είναι δημιουργοί, παραγωγοί και/ή δικαιούχοι του αποκλειστικού κατά το δίκαιο περί πνευματικής ιδιοκτησίας δικαιώματος εκμεταλλεύσεώς τους µε οποιονδήποτε τρόπο στην Ελλάδα, διοργάνωσε μουσική εκδήλωση-συναυλία στο Ξενιτίδειο Πνευματικό Κέντρο Αριδαίας µε την συμμετοχή των Σ.Παπάζογλου - Εστουδιαντίνα και άλλων ερμηνευτών, οι οποίοι εκτέλεσαν δημόσια τα παραπάνω τραγούδια, παρουσιάζοντας τα έτσι στο κοινό:
1) «Καρσιλαμάς Καλλίπολης» του δημιουργού Κατσιγιάννη Ανδρέα,
2) «Καροτσέρης» του δημιουργού Κατσιγιάννη Ανδρέα,
3) «Από τα πολλά» του δημιουργού Κατσιγιάννη Ανδρέα,
4) «Η γκαρσόνα» του δημιουργού Παναγιώτη Τούντα,
5) «Εμβατήριο φλόγα» του δημιουργού Κατσιγιάννη Ανδρέα, τα οποία
είναι αντικείμενο πνευματικής ιδιοκτησίας.
Κρίθηκε, αποφασίστηκε και δημοσιεύθηκε αμέσως στο ακροατήριο σε δημόσια συνεδρίαση.
ΔΙΚΗΓΟΡΙΚA ΓΡΑΦΕΙA
Δικαστηριακή - Συμβουλευτική Δικηγορία και Διαμεσολάβηση, DPO σε:
Θεσσαλονίκη, Aθήνα, Πέλλα (Αριδαία, Γιαννιτσά, Έδεσσα, Σκύδρα), Μακεδονία και σε όλη την Ελλάδα.
Παρασκευή 3 Ιανουαρίου 2014
Πέμπτη 2 Ιανουαρίου 2014
Εισήγηση ειρηνοδίκη Φαρσάλων κ. Αθ.Μπλάντα για δάνεια σε ελβετικό φράγκο: «Ο έλεγχος από τον Δικαστή του πραγματικού ύψους της απαίτησης, ειδικά στη περίπτωση των οφειλών σε ξένο νόμισμα»
Ο έλεγχος από τον Δικαστή του πραγματικού ύψους της απαίτησης, ειδικά στη περίπτωση των οφειλών σε ξένο νόμισμα»
Πολύς λόγος γίνεται το τελευταίο χρονικό διάστημα για την υποχρέωση των πιστωτικών ιδρυμάτων να προβαίνουν στον λεγόμενο «…υπεύθυνο δανεισμό…», ο οποίος έχει πλέον θεσμοθετηθεί και νομοθετικά με το άρθρο 8 της ΚΥΑ Ζ1-699/ΦΕΚ Β΄ 917/2010 «Προσαρμογή της Ελληνικής νομοθεσίας προς την οδηγία 2008/48/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Απριλίου 2008 για τις συμβάσεις καταναλωτικής πίστης και την Κατάργηση της οδηγίας 87/102/ΕΟΚ του Συμβουλίου που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα των ΕΚ, αριθμ. L 133 της 22.5.2008» των Υπουργών Οικονομικών - Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που ενσωμάτωσε την Οδηγία 2008/48/ΕΚ στο εσωτερικό δίκαιο ( βλ. σχετικά Λειβαδά Το νέο ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο για την καταναλωτική πίστη 2008, Περάκη Η αρχή του υπεύθυνου δανεισμού και η πρόσφατη κοινοτική Οδηγία για την καταναλωτική πίστη σε ΧρηΔικ 2009.352επ., Τασίκα Εκφάνσεις της αρχής του υπεύθυνου δανεισμού στην καταναλωτική πίστη, η παροχή επαρκών εξηγήσεων στον καταναλωτή και η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας σε ΕπισκΕΔ 2011.337επ., Ανθή Πελλένη – Παπαγεωργίου Η νέα Οδηγία 2008/48/ΕΚ για τις καταναλωτικές συμβάσεις σε ΝοΒ 2010.275επ. )
Με τις διατάξεις της ανωτέρω ΚΥΑ επομένως και κατά κοινοτική πλέον επιταγή, τα πιστωτικά ιδρύματα έχουν την υποχρέωση να προβαίνουν σε υπεύθυνο δανεισμό των οφειλετών τους και ως εκ τούτου υποχρεώνονται να εξετάζουν την πιστοληπτική ικανότητα του κάθε υποψήφιου οφειλέτη να ανταπεξέλθει στις συμβατικές του υποχρεώσεις εξυπηρετώντας τις πληρωμές του.
Αν επομένως δεν το πράξουν αυτό, τότε, όχι μόνο δεν δύνανται να αρνηθούν την υπαγωγή του ανωτέρω οφειλέτη τους στην εφαρμογή του ν. 3869/2010 ( όπως δηλαδή νομικά αβάσιμα συνήθως ισχυρίζονται προβάλλοντας συνήθως την περί δολιότητας του οφειλέτη ένσταση ), αλλά αντίθετα, σύμφωνα με τις διατάξεις της ανωτέρω ΚΥΑ, ο τελευταίος ( οφειλέτης ) απαλλάσσεται από το κόστος της χορηγηθείσας πίστωσης περιλαμβανομένων των τόκων και έχει την υποχρέωση να καταβάλει μόνο το ποσό του κεφαλαίου σύμφωνα με τις προβλεπόμενες στη σύμβαση πίστωσης δόσεις.
Συνεπώς, σε τέτοιες περιπτώσεις και όταν πρόκειται για τραπεζικά ιδρύματα, τείνει να αναγνωριστεί πλέον ένα είδος συνευθύνης και συνυπαιτιότητας των δανειστών ( βλ. σχετικά ΕιρΛαρ 78/2013 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, ΕιρΠειρ 76 – 77/2012, ΕιρΘεσ 5193/2012, ΕιρΠεριστ 30/2012 ΤΝΠ Δ.Σ.Α., ΕιρΚαλυμν 1/2012, ΕιρΠτολεμ 175/2012, ΕιρΚαλαυρ 22/2012 ΤΝΠ Δ.Σ.Α., ΕιρΣερρ 12/2012 ) καθόσον δεν νοείται δολιότητα του δανειολήπτη με μόνη την ανάληψη δανειακής υποχρέωσης της οποίας η εξυπηρέτηση είναι επισφαλής αλλά απαιτείται και η από τον δανειολήπτη πρόκληση άγνοιας της επισφάλειας στους πιστωτές.
«Δολιότητα», επομένως, θα μπορούσε να νοηθεί μόνο αν ο δανειολήπτης εξαπάτησε τους υπαλλήλους του πιστωτικού ιδρύματος προσκομίζοντας πλαστά στοιχεία ή αποκρύπτοντας υποχρεώσεις του που δεν έχουν καταχωρηθεί στις βάσεις δεδομένων που αξιοποιούν τράπεζες για την οικονομική συμπεριφορά των πελατών τους ( βλ. σχετικά Αθ. Κρητικού Ρύθμιση των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων έκδοση 2012 σελ.57 και ενδεικτικά και μόνο τις ΕιρΚαλυμν 1/2012 ΝοΒ 2012.563, ΕιρΜουδ 2/2012 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, ΕιρΑλμωπ 60/2012 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, ΕιρΝ.Ιωνίας 4/2011 ΝΟΜΟΣ ).
Υποστηρίζεται βέβαια νομολογιακά και η αντίθετη άποψη, ότι δηλαδή «…η τελική απόφαση για την κατάρτιση της σύμβασης πίστωσης, είτε δοθούν επαρκείς εξηγήσεις από τον πιστωτικό φορέα είτε όχι, βαρύνει αποκλειστικά τον πιστολήπτη και, ως εκ τούτου, επ’ ουδενί δεν πρέπει να θεωρείται ότι ο τελευταίος καταναλωτής απαλλάσσεται από την υποχρέωσή του να επιδείξει επιμέλεια και πρόνοια για την επιλογή της κατάλληλης πίστωσης κατά την κατάρτιση της σύμβασης…» ( βλ. σχετική άποψη που διατυπώνεται στην ΕιρΤυρν 15/2012 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, ΕιρΦλωρ 1/2012 ΝοΒ 2012.1191 ), άποψη όμως που δεν βρίσκει επαρκές έρεισμα στο νόμο, αντιτιθέμενη επιπρόσθετα πλήρως στην ανωτέρω αναφερόμενη ΚΥΑ, σύμφωνα με τις διατάξεις της οποίας και όπως ανωτέρω αναφέρθηκε, τα πιστωτικά ιδρύματα έχουν την υποχρέωση να προβαίνουν σε υπεύθυνη δανεισμό των οφειλετών τους και, ως εκ τούτου, υποχρεώνονται να εξετάζουν την πιστοληπτική ικανότητα του κάθε υποψήφιου οφειλέτη να ανταπεξέλθει στις συμβατικές του υποχρεώσεις εξυπηρετώντας τις πληρωμές του, αν δε διαπιστώσουν ότι αυτό δεν συμβαίνει, θα πρέπει να απέχουν από το δανεισμό ακόμη και σε βάρος των οικονομικών τους συμφερόντων ( να μην καταρτίσουν τη σύμβαση ) εφόσον αυτό προβλέπεται πλέον από το νόμο και η συμπεριφορά αυτή συμβάλει στην παγίωση της ασφάλειας στις συναλλαγές ( μη επισφάλεια των χορηγούμενων πιστώσεων ) και στην προστασία των οικονομικά ασθενέστερων πολιτών που προσφεύγουν στον συνεχή τραπεζικό δανεισμό προφανώς για να αντιμετωπίσουν επείγουσες και ανεπίδεκτες αναβολής οικονομικές τους ανάγκες χωρίς την απαραίτητη προς τούτο προηγούμενη και νηφάλια ώριμη σκέψη ως προς τις μελλοντικές αρνητικές επιπτώσεις, ήτοι σε πλήρη αντίθεση με τα αντισυμβαλλόμενα αυτών πιστωτικά ιδρύματα.
Και τούτο διότι, ακόμη και ο οφειλόμενος σε κακό υπολογισμό των οικονομικών δυνατοτήτων του πιστούχου υπερβολικός τραπεζικός δανεισμός, δεν μπορεί να αποτελεί στοιχείο δόλου, δεδομένου του ότι αυτός ( δανεισμός ) είναι από τις κύριες αιτίες της θεσμοθέτησης του ν. 3869/2010 ( βλ. σχετικά ΕιρΝικ 39/2012 ΝοΒ 2012.1444 ).
Η ανωτέρω όμως τυχόν συνευθύνη των πιστωτικών ιδρυμάτων, καθίσταται εμφανέστερη στην ειδικότερη περίπτωση των μακροπρόθεσμων δανείων στεγαστικής πίστης που χορηγήθηκαν σε πολλούς δανειολήπτες και ήταν συνδεδεμένα με την ισοτιμία του Ευρώ με ξένο νόμισμα και κυρίως με το ελβετικό φράγκο ( CHF ) κατά το χρονικό διάστημα κυρίως πριν την εκδήλωση της κρίσης χρέους της Ελλάδας, ήτοι από το τέλος του έτους 2006 μέχρι και το έτος 2009 ( κατά την οποία όμως και ο ανταγωνισμός των τραπεζικών ιδρυμάτων για προσέλκυση πελατών ήταν στο κατακόρυφο ), περίοδος δηλαδή υψηλής συναλλαγματικής ισοτιμίας Ευρώ / ελβετικού φράγκου, με δέλεαρ κυρίως τη χαμηλή δόση ( λόγω του επιτοκίου LIBOR – LondonInterbankOfferedRate ).
Κατά τη σύναψη όμως των ανωτέρω δανείων σε ελβετικό φράγκο, τα οποία ουδεμία ομοιότητα έχουν με τα παραδοσιακά προϊόντα δανείων στεγαστικής πίστης ( σε Ευρώ ) και δεν είναι απλά δάνεια αλλά αποτελούν στη ουσία ριψοκίνδυνα προϊόντα επενδυτικού χαρτοφυλακίου υψηλού ρίσκου που συνδέονται δηλαδή ευθέως με την αγορά συναλλάγματος, δεν χορηγήθηκε στους δανειολήπτες πληροφοριακό υλικό για τη γνώση και επίγνωση των οικονομικών δεδομένων, ούτε ενημερώθηκαν επαρκώς οι τελευταίοι με ποιους τρόπους θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τον όποιο κίνδυνο έναντι της μελλοντικής σοβαρής μεταβολής της ισοτιμίας και τον τρόπο που αυτό θα μπορούσε να επιδράσει στην αποπληρωμή του δανείου, ούτε παρασχέθηκε βοήθεια για τα ανωτέρω επενδυτικά προϊόντα στους δανειολήπτες μέσω ειδικών συμβούλων των τραπεζικών ιδρυμάτων, εξειδικευμένου στην παροχή επενδυτικών συμβουλών σε ξένο νόμισμα.
Η πληροφόρηση αυτή, θα έπρεπε να είναι επαρκής και εξειδικευμένη, προκειμένου οι ( μη έχοντες ειδικές γνώσεις ) δανειολήπτες να είναι σε θέση να λαμβάνουν εμπεριστατωμένες και συνετές αποφάσεις, έπρεπε δε να περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστο τις επιπτώσεις που θα είχε στις δόσεις και το κεφάλαιο του δανείου, μια σοβαρή υποτίμηση του Ευρώ και τυχόν αύξηση του επιτοκίου του ελβετικού φράγκου.
Ούτε άλλωστε, κατά την συνήθη πρακτική αυτών σε συνδυασμό με την ( δικαιολογημένη μεν αλλά πρόχειρη ) αναζήτηση από τον ίδιο τον δανειολήπτη του προϊόντος που θα είχε γι’ αυτόν την καλύτερη απόδοση, παρείχαν στον τελευταίο την ελάχιστη απαιτούμενη, μέσω του ανωτέρω ειδικού συμβούλου, πληροφόρηση αναφορικά με την αντιστάθμιση του συναλλαγματικού κινδύνου, με στόχο τον μεγαλύτερο μετριασμό του δανείου του. Η παραπάνω δε ειδική πληροφόρηση και κυρίως οι τρόποι αντιστάθμισης του συναλλαγματικού κινδύνου, που μπορεί να λαμβάνουν διαφορετικές μορφές, θα είχε ως αποτέλεσμα την επίγνωση του κινδύνου υπερχρέωσης που θα ωθούσε τους δανειολήπτες σε αντιστάθμιση του συναλλαγματικού κινδύνου, δηλαδή σε προστασία έναντι της μεταβλητότητας του ξένου νομίσματος.
Ως αποτέλεσμα δε των ανωτέρω, μεγάλος αριθμός ανυποψίαστων ή μη επαρκώς ενημερωμένων δανειοληπτών, επαφιέμενος αφελώς στις διαβεβαιώσεις των τραπεζικών ιδρυμάτων, οδηγήθηκε τελικά σε μεγάλες απώλειες, λαμβανομένου ιδιαίτερα υπόψη ότι, ενώ κατά τον χρόνο υπογραφής των σχετικών συμβάσεων άλλως κατά τον χρόνο εκταμίευσης των σχετικών δανείων η ισοτιμία Ευρώ/CHF ανέρχονταν σε ποσοστό περίπου 1,60, στη συνέχεια και με την αλλαγή της ισοτιμίας Ευρώ προς ελβετικό φράγκο ( πάνω από 35% ), οι ανωτέρω δανειολήπτες καλούνται να πληρώσουν πλέον και μία πολύ αυξημένη μηνιαία δόση αλλά ( και κυρίως ) να αποπληρώσουν συνολικό ποσό δανείων κατά πολύ μεγαλύτερο από αυτό που πράγματι δανείστηκαν (εκταμιεύτηκε), δεδομένου ότι η σημερινή συνολική απαίτηση των τραπεζικών ιδρυμάτων κατ’ αυτών σε CHF με χρέωση του αντίστοιχου λογαριασμού με το ισότιμό τους σε Ευρώ θα πρέπει να υπολογισθεί με την τιμή πώλησης των ελβετικών φράγκων που ισχύει κατά την ημερομηνία καταβολής της σχετικής οφειλής σύμφωνα με το ημερήσιο δελτίο συναλλάγματος της ΤτΕ, η σχετική ισοτιμία του οποίου ανέρχεται σήμερα περίπου στο 1,20.
Ποιες ήταν αυτές οι διαβεβαιώσεις :
α) Ότι η τότε υφιστάμενη ισοτιμία Ευρώ / CHF ( περίπου 1,60 ) θα εξακολουθεί να κυμαίνεται σε σταθερά υψηλά επίπεδα,
β) ότι η τυχόν ζημία που θα είχε ο δανειολήπτης στο μέλλον από μια πιθανή αλλαγή της συναλλαγματικής ισοτιμίας σε βάρος του Ευρώ θα ήταν μικρότερη από το όφελος που ο ίδιος θα απεκόμιζε από το όφελος του χαμηλού επιτοκίου δανεισμού και, τέλος,
γ) η σταθερότητα του CHF καθώς και το διεθνές νομισματικό κύρος του Ευρώ.
Το ανωτέρω δε πρόβλημα έχει λάβει προφανώς μορφή ευρύτερου κοινωνικού προβλήματος, καθόσον, από αναφορές στον ημερήσιο τύπο αλλά και στο διαδίκτυο, φαίνεται ότι απασχολεί χιλιάδες ελληνικές οικογένειες ( υπολογίζονται πρόχειρα περίπου στις 60.000 ), δεδομένου ότι, στο περιβάλλον της τρέχουσας εξαιρετικά δυσμενούς οικονομικής κρίσης, όπου δηλαδή η αδυναμία πληρωμής των δόσεων είναι καταρχήν αναμενόμενη, ο δανειολήπτης σε ελβετικό φράγκο ( CHF ) απειλείται πολλαπλώς σε σχέση με τον δανειολήπτη σε Ευρώ διότι α) κατά τα τελευταία τρία ( 3 ) μόνο έτη είδε τη μηνιαία δόση του να ανέρχεται σε ποσοστό περίπου 35%, β) διαπιστώνει ότι το άληκτο κεφάλαιο του δανείου έχει εκτοξευθεί σε ποσά ανώτερα από αυτά που ο ίδιος δανείστηκε, γ) απειλείται όχι απλά με τον κίνδυνο απώλειας της κύριας κατοικίας του αλλά και όλης της ακίνητης περιουσίας του καθόσον το ( συνήθως ) προσημειωμένο ακίνητο δεν πρόκειται να καλύψει την εξαιρετικά διογκωμένη οφειλή του και, τέλος, ( και κυρίως ), δ) παραμένει «…διπλά εγκλωβισμένος…» διότι οποιαδήποτε προσπάθεια ρύθμισης της οφειλής του ( ακόμη και με την υπαγωγή αυτής στις διατάξεις του ν. 3869/2010 ), θα σημαίνει και την αναγνώριση του χρέους ενός υπέρογκου ποσού, όπως αυτό έχει ήδη διαμορφωθεί από την τρέχουσα συναλλαγματική ισοτιμία.
Τίθεται λοιπόν εύλογα καταρχήν το εύλογο ερώτημα αν οι παρέχουσες τα παραπάνω δάνεια τράπεζες γνώριζαν την πορεία του Ευρώ έναντι του ελβετικού φράγκου και του συναλλαγματικού κινδύνου από την εξέλιξη αυτή.
Από την οικονομική έκθεση χρήσης του έτους 2007 της ΕΤΕ προκύπτουν τα εξής αληθή:
α) η ΕΤΕ για τον έλεγχο και τη διαχείριση των αναλαμβανομένων κινδύνων είχε ήδη από το 2007 καθορίσει πλαίσιο ορίων ΜΔΖ ( Μέγιστη Δυνατή Ζημία ), το οποίο κάλυπτε τόσο τον συναλλαγματικό κίνδυνο, όσο και το συνολικό κίνδυνο αγοράς.
β) η έγκαιρη εφαρμογή του συστήματος αντιμετώπισης του ως άνω κινδύνου που αποδεικνύεται από τον αριθμό υπερβάσεων της υπολογιζόμενης ΜΔΖ σε τρεις ( 3 ) μόνον ημέρες , δηλαδή σε ποσοστό μόλις 1,25%.
γ) ότι μεταξύ των σημαντικότερων κινδύνων (επιτοκιακός, μετοχικός, συναλλαγματικός) που ανέλαβε η ΕΤΕ το 2007, τη μεγαλύτερη συνεισφορά στη διαμόρφωση της ΜΔΖ την είχε ο επιτοκιακός και ο μετοχικός κίνδυνος, γεγονός που αποδεικνύει περίτρανα ότι τρίτος κίνδυνος ( δηλαδή ο συναλλαγματικός κίνδυνος ) στον οποίο η ΕΤΕ είχε εκτεθεί, ήταν αποτελεσματικά αντισταθμισμένος.
δ) ότι στην εκτίμηση της ζημίας, αναφορικά με τους τρεις ως άνω κινδύνους, που ενδέχεται να υποστεί η τράπεζα σε ακραίες καταστάσεις, έλαβε υπόψη της τις υποδείξεις του ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ που τότε υποδείχθηκε από αυτό η ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΗ ΥΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΚΑΤΑ 30%.
Από τα ανωτέρω αληθή προκύπτει δηλαδή σαφέστατα ότι οι τράπεζες, έχοντας και λαμβάνοντας υπόψη τους τα διεθνώς γνωστά οικονομικά δεδομένα, είχαν ήδη αντισταθμίσει αποτελεσματικά τον συναλλαγματικό κίνδυνο τον οποίο διεθνώς και εγχωρίως οι ίδιες είχαν αναλάβει.
Όμως την ως άνω τεχνογνωσία τους ΔΕΝ την μετέδωσαν στους δανειολήπτες, ώστε και αυτοί να μπορέσουν αποτελεσματικά να αντισταθμίσουν τον συναλλαγματικό κίνδυνο και τον εγκατέλειψαν στη δίνη της κερδοσκοπίας του κεφαλαίου.
Κάποια μέτρα που πάρθηκαν από τις τράπεζες, όπως η συνεισφορά στο κίνδυνο μεταβολής της μηνιαίας δόσης και του άληκτου κεφαλαίου της τάξης από 0,9 έως 3,7% ή το «…+ - 5 προστασία δόσης…» και μόνο για τα πρώτα 3 - 4 χρόνια με πρόσθετη επιβάρυνση στο spread της τάξης του 0,20%, ήταν εμφανώς ανεπαρκή στο χαώδες πεδίο της αντιστάθμισης, δεδομένου ότι τα στεγαστικά αυτά δάνεια συνήθως έχουν χρονική διάρκεια 20 – 30 ετών.
Συνεπώς οι τράπεζες έχουν δανείσει στους δανειολήπτες είτε ποσότητες ξένου νομίσματος που είχαν στη διάθεσή τους (συναλλαγματικά αποθέματα) είτε ξένο νόμισμα που δανείστηκαν οι ίδιες από την διατραπεζική αγορά, χωρίς την παραμικρή προστασία από το συναλλαγματικό κίνδυνο και κυρίως χωρίς να φροντίσουν να τους ενημερώσουν για το κίνδυνο αυτό και την επερχόμενη καταστροφή.
Τα ανωτέρω σχετικά με την ακολουθούμενη πρακτική των τραπεζικών ιδρυμάτων, έρχονται επομένως, κατά την κρίση πάντα του ομιλούντα, σε αντίθεση, εκτός δηλαδή από την ανωτέρω εκτιθέμενη αρχή του «…υπεύθυνου δανεισμού…», με το σύνολο του περιεχομένου των διατάξεων αφενός του άρθρου 4 του ν. 2251/1994 «Περί προστασίας των καταναλωτών», αφετέρου δε με τη διάταξη του άρθρου 49 παρ. 1 του ν. 3371/2005 «Θέματα Κεφαλαιαγοράς και άλλες διατάξεις» ( ΦΕΚ Α΄ 178/14.07.2005 ), η πρώτη των οποίων ( διατάξεων ) αναφέρει ότι οι όροι που έχουν διατυπωθεί εκ των προτέρων για μελλοντικές συμβάσεις ( Γ.Ο.Σ. ) δεν δεσμεύουν τον καταναλωτή εάν κατά την κατάρτιση της σύμβασης τους αγνοούσε ανυπαιτίως, όπως, ιδίως, όταν ο προμηθευτής δεν του υπέδειξε την ύπαρξη τους ή του στέρησε τη δυνατότητα να λάβει πραγματική γνώση του περιεχομένου τους, σύμφωνα δε με τη δεύτερη αυτών, τονίζεται η υποχρέωση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων της πιστοποίησης επιπέδου «Β1» που αποδεικνύει την επαγγελματική επάρκεια των τραπεζικών υπαλλήλων που παρέχουν υπηρεσίες σε τίτλους χρηματαγοράς όπως οι κινητές αξίες σε ξένα νομίσματα που ενδιαφέρει εν προκειμένω.
Σχετική ανάλογη υποχρέωση των ανωτέρω πιστωτικών ιδρυμάτων υπό την έννοια της «…ελάχιστης απαιτούμενης ενημέρωσης…» των δανειοληπτών αποτυπώνεται άλλωστε και στην με αριθμό 2.501/31.10.2002 Πράξη του Διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος, στην παρ. 2 της οποίας ορίζεται ότι τα πιστωτικά ιδρύματα οφείλουν κατ’ ελάχιστο να παρέχουν ορισμένες πληροφορίες, ώστε οι συναλλασσόμενοι με αυτά να σχηματίζουν πριν τη σύναψη της κάθε σύμβασης σαφή εικόνα για τις παρεχόμενες υπηρεσίες και προϊόντα, όταν αυτά δεν αποτελούν αντικείμενο εξατομικευμένης διαπραγμάτευσης αλλά στην ουσία μη διαπραγματεύσιμες από τον δανειολήπτη συμβάσεις προσχώρησης. Ειδικά για τις χορηγήσεις ( δάνεια ), θα πρέπει οι υποψήφιοι πελάτες να ενημερώνονται σχετικά με «…τον κίνδυνο από ενδεχόμενη διακύμανση της συναλλαγματικής ισοτιμίας στην περίπτωση δανείων σε συνάλλαγμα ή με ρήτρα συναλλάγματος…» ( παρ. 2 στοιχ. x ) και για τη δυνατότητα και το κόστος χρησιμοποίησης «…τεχνικών κάλυψης του κινδύνου από την ενδεχόμενη μεταβολή της συναλλαγματικής ισοτιμίας ή και των επιτοκίων…» ( παρ. 2 στοιχ. xi ).
Περαιτέρω, λόγω ακριβώς της έκτασης που έχει λάβει η υπερχρέωση των συναλλασσομένων πολιτών – καταναλωτών όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σ’ ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αντιλαμβανόμενη προφανώς ( λίγο καθυστερημένα βέβαια… ) τους εμπεριεχόμενους στην ανωτέρω πρακτική των τραπεζικών ιδρυμάτων κινδύνους για τους δανειολήπτες αυτών και λαμβάνοντας υπόψη της με ρητή μάλιστα αναφορά στο ότι «…σε ορισμένα κράτη μέλη η υπερβολική χορήγηση καταναλωτικών δανείων συνέβαλε στην οικονομική κρίση…» και ότι «…ο υπερβολικός δανεισμός σε ξένο νόμισμα στους καταναλωτές αύξησε τον κίνδυνο και τις ζημίες των νοικοκυριών…», με την από 08.06.2012 Γνωμοδότησή της που αφορά την εφαρμογή της Οδηγίας 2008/48/ΕΚ για τις συμβάσεις καταναλωτικής πίστης ( συντάκτης TheodorDumitruStolojan ) ( 2012/2037(ΙΝΙ) ), καλεί την αρμόδια προς τούτο Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών, να συμπεριλάβει σε σχετική πρόταση ψηφίσματος τα ειδικότερα αναφερόμενα στην από 21.09.2011 Σύσταση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συστημικού Κινδύνου σχετικά με το δανεισμό σε ξένο νόμισμα (ΕΣΣΚ/2011/1) και δημοσιεύθηκε στη Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ ( 2011/C 342-01 ) και ειδικότερα να ζητήσει α) από τις εποπτικές αρχές του εκάστοτε κράτους - μέλους να υποχρεώνουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να παρέχουν στους καταναλωτές εξατομικευμένες, πλήρεις και εύκολα κατανοητές πληροφορίες για τους κινδύνους που ενέχει ο δανεισμός σε ξένο νόμισμα και για τις επιπτώσεις στις δόσεις σε περίπτωση σημαντικής υποτίμησης του νόμιμου νομίσματος, β) να υποχρεωθούν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, αφού λάβουν υπόψη την οικονομική κατάσταση των καταναλωτών, να τους προειδοποιούν οσάκις μία σύμβαση πίστωσης ενδέχεται να ενέχει γι’ αυτούς συγκεκριμένους κινδύνους και, τέλος, γ) αφενός να υποχρεωθούν τα κράτη μέλη να απαιτήσουν από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να επιτρέπουν στους καταναλωτές να μετατρέπουν το δάνειο σε εναλλακτικό νόμισμα, σύμφωνα με διαφανή μέθοδο που θα κοινοποιείται στον καταναλωτή κατά την προσυμβατική ενημέρωση και, αφετέρου, να παρέχουν στον καταναλωτή, όπου κρίνεται σκόπιμο, «…μηχανισμό κάλυψης ξένου συναλλάγματος σε λογικό κόστος, προκειμένου να περιορίζουν τον κίνδυνο δυσμενών διακυμάνσεων των νομισμάτων στις εξοφλήσεις…».
Εφόσον επομένως, σύμφωνα με τα ανωτέρω λεχθέντα, τα τραπεζικά ιδρύματα απέφυγαν ( ενσυνείδητα ή από βαριά αμέλειά τους ) να ενημερώσουν τους καταναλωτές για τις ανωτέρω μεθόδους διαχείρισης που θα μπορούσαν να τους θωρακίσουν πλήρως από τον συναλλαγματικό κίνδυνο, ενώ ταυτόχρονα και προφανώς είχαν τα ίδια εκ των προτέρων αντισταθμίσει το δικό τους συναλλαγματικό κίνδυνο κατά την εκταμίευση του ποσού του δανείου από την διατραπεζική αγορά με πιστωτικά παράγωγα ή αντίστοιχες ασφάλειες { όπως για παράδειγμα με τη μέθοδο προστασίας τύπου HEDGE, συμφωνίες ανταλλαγής συναλλάγματος ( Cross - currencv Swaps ), δικαιώματα πάνω σε συνάλλαγμα ( FXCalls, Puts ), CurrencyCollars, προθεσμιακά συμβόλαια [ ( FORWARDS ) - OutrightForward, BetterThanForward, LeveragedBetterThanForward, ReverseTriggerForward, ResurrectingFade-inForward, ResetForward, FlexibleForward και ParticipatingForward ], είτε με συνδυασμό αυτών }, εξ’ αιτίας της αθρόας χορήγησης δανείων σε CHF, διασπάρθηκε ο συναλλαγματικός κίνδυνος περαιτέρω αδικαιολόγητα και υπέρμετρα μόνο στους ώμους των δανειoληπτών, με άμεσο αποτέλεσμα να καρπώνονται προφανέστατα τη διαφορά μεταξύ της ισοτιμίας που οι δανειολήπτες υποχρεώνονται να αποπληρώνουν το επίδικο δάνειο και της ισοτιμίας που η τράπεζα πιθανόν «κλείδωσε» με πιστωτικά παράγωγα ή ασφάλιση κατά το χρόνο εκταμίευσης του δανείου.
Με την πρώτη ματιά βέβαια, θα έλεγε κάποιος … και τι έγινε … έτσι κι αλλιώς οι δανειολήπτες, ακόμη και αν δεν είχαν συναίσθηση του κινδύνου, θα έπρεπε να κατανοήσουν ότι συναλλασσόμενοι με δάνεια που είναι βασισμένα σε συναλλαγματικές ισοτιμίες, λογικά θα είχαν καταλάβει και τον κίνδυνο που αυτά εμπεριείχαν.
Αξίζει να αναφερθεί στο σημείο αυτό για την πληρέστερη κατανόηση του μεγέθους του προβλήματος ένα πραγματικό παράδειγμα βγαλμένο από την δικαστηριακή πρακτική που αναδεικνύει πλήρως την υπερχρέωση του δανειολήπτη.
Στεγαστικό δάνειο ύψους 368.000,00 CHF, που λήφθηκε τον μήνα Ιούνιο του έτους 2008 ( κατάρτιση σύμβασης δανείου την 19.06.2008 ) και εκταμιεύτηκε την 19.11.2008.
Για την εξασφάλιση της δανείστριας εγγράφηκε προσημείωση ύψους 478.400,00 CHF επί δύο ακινήτων του δανειολήπτη και ειδικότερα επί ενός διαμερίσματος εμβαδού 70 τ.μ. στον πρώτο όροφο οικοδομής και ενός άλλου ακινήτου ιδιοκτησίας του ιδίου με διώροφη οικία ( ισόγειο εμβαδού 200 τ.μ., α΄ όροφος εμβαδού 85 τ.μ. και δεύτερος όροφος 70 τ.μ. ).
Το ποσό αυτό, κατά την ημέρα εκταμίευσης (19.11.2008) αντιστοιχούσε στο ποσό των 240.365,77 Ευρώ ( αυτό το ποσό έλαβε ο δανειολήπτης στο λογαριασμό του ), λαμβανομένου υπόψη ότι κατά τον χρόνο αυτό, η ισοδυναμία Ευρώ / CHFανέρχονταν σε 1,52228 ( βλ. δελτίο συναλλαγματικής ισοτιμίας της 19.11.2008 του Τμήματος Πράξεων Συναλλάγματος της Διεύθυνσης Χρηματοοικονομικών Δραστηριοτήτων της Τράπεζας της Ελλάδος ).
Στη συνέχεια και μέχρι την άσκηση της αίτησης περί υπαγωγής στο ν. 3869/2010 περί τις αρχές του έτους 2013, έχει καταβληθεί από τον δανειολήπτη σταδιακά το συνολικό ποσό των 14.435,03 Ευρώ.
Ως υπόλοιπο όμως της ανωτέρω οφειλής ( αρχικού ύψους δηλαδή σε Ευρώ 240.365,77 ) μετά την ανωτέρω καταβολή, κατά τον χρόνο άσκησης της σχετικής αίτησης ( Φεβρουάριος του έτους 2013 ) φέρεται από το πιστωτικό ίδρυμα το συνολικό ποσό των 412.880,90 CHF ( κεφάλαιο και τόκοι ) που αντιστοιχεί δηλαδή σε 340.455,79 Ευρώ, λαμβανομένου υπόψη ότι κατά την ανωτέρω ημερομηνία ( 08.02.2013 ), η ισοτιμία Ευρώ / CHF ανέρχεται πλέον σε 1,22 περίπου ( βλ. δελτίο συναλλαγματικής ισοτιμίας της 19.11.2008 του Τμήματος Πράξεων Συναλλάγματος της Διεύθυνσης Χρηματοοικονομικών Δραστηριοτήτων της Τράπεζας της Ελλάδος ).
Επομένως, ο αιτών / δανειολήπτης, φέρεται ότι οφείλει στο ανωτέρω πιστωτικό ίδρυμα κατά την ημέρα επίδοσης της σχετικής αίτησης ποσό 100.090,00 Ευρώ παραπάνω (340.455,74 – 240.365,77 = 100.090,00) από το ποσό που ο ίδιος δανείστηκε πριν από πέντε ( 5 ) περίπου έτη και ενώ έχει ήδη καταβάλει ποσό 14.435,03 Ευρώ.
Σημειώνεται στο σημείο αυτό ότι, με την ισοτιμία εκταμίευσης ( 1,52228 ), ο ανωτέρω δανειολήπτης θα όφειλε σήμερα ποσό 271.225,33 Ευρώ, ήτοι φέρεται ότι οφείλει 69.230,41 Ευρώ περισσότερα λόγω ακριβώς της διακύμανσης της συναλλαγματικής ισοτιμίας, ο κίνδυνος της οποίας όμως ουδόλως του επισημάνθηκε κατά τη σύναψη του δανείου.
Με το ύψος αυτό της οφειλής του, ο δανειολήπτης επομένως, ευρισκόμενος πλέον σε πλήρη αδυναμία καταβολής των δόσεων του δανείου, επιλέγει αυτοβούλως την υπαγωγή του στη ρύθμιση του ν. 3869/2010, αιτούμενος δικαστική ρύθμιση του συνόλου των χρεών του και χωρίς να προβάλει κάποια ειδικότερη αμφισβήτηση του ύψους του ανωτέρω χρέους του σε CHF.
Την ίδια τακτική ( μη αμφισβήτηση ) ακολουθούν κατά την εκδίκαση της αίτησης και τα έτερα τραπεζικά ιδρύματα και πιστωτές αυτού, οι απαιτήσεις των οποίων όμως ανέρχονται σε πολύ μικρότερα ποσά.
ΕΡΩΤΗΜΑ :
Μπορεί ο επιλαμβανόμενος της υπόθεσης δικαστής, να προβεί αυτεπάγγελτα στον έλεγχο του ύψους της ανωτέρω απαίτησης, η οποία, όπως ανωτέρω έχει λεχθεί, είναι εμφανώς διογκωμένη λόγω της διακύμανσης της συναλλαγματικής ισοτιμίας ( εμφανής δυσαναλογία παροχής – αντιπαροχής ) ;
Η απάντηση που δίδεται από το γράμμα του άρθρου 8 του ν. 3869/2010, είναι αρχικά σαφέστατα αρνητική, καθόσον, όπως ρητά αναφέρεται στην παράγραφο 1 αυτού, «…το Δικαστήριο ελέγχει την ύπαρξη των αμφισβητούμενων απαιτήσεων και την πλήρωση των προϋποθέσεων του άρθρου 1 για τη ρύθμιση των οφειλών και απαλλαγή του οφειλέτη…».
Ο δικαστής επομένως, κατά τον τυπικό έλεγχο της αίτησης εξετάζει, αν πληρούνται οι απαγορευτικές διατάξεις του άρθρου 1 παρ. 2 και αν υπάρχει εξαιρετέα απαίτηση.
Κατά τη γραμματική ερμηνεία επομένως του άρθρου 8 παρ. 1 του ν. 3869/2010 προκύπτει δηλαδή ότι ο δικαστής περιορίζεται μόνο στον έλεγχο της ύπαρξης της απαίτησης εφόσον αυτή ουδόλως αμφισβητείται. Υποστηρίζεται δηλαδή από τη θεωρία και τη νομολογία ότι, αν δεν προκύπτει αμφισβήτηση για την ύπαρξη και το ύψος της απαίτησης, ο δικαστής δεν προβαίνει στον αυτεπάγγελτο έλεγχο αυτής, παρά μόνο αν προκύπτει εξαιρετέα απαίτηση κατά το άρθρο 1 παρ. 2 του ν. 3869/2010 ήτοι μόνο στις περιπτώσεις που α) έχει αναληφθεί το τελευταίο έτος πριν την υποβολή της αίτησης για την έναρξη της διαδικασίας της παραγράφου 1 του άρθρου 4 είτε β) προέκυψε από αδικοπραξία που διαπράχθηκε με δόλο, από διοικητικά πρόστιμα, χρηματικές ποινές, φόρους και τέλη προς το Δημόσιο και τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου και δευτέρου βαθμού, τέλη προς νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και εισφορές προς οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης είτε γ) προέκυψε από χορήγηση δανείων από Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης ( βλ. σχετικά ΕιρΠειρ 1/2012, ΕιρΑθ 123/2011, ΕιρΑθ 15/2011 ΕΦΑΔ 2011.677, ΕιρΑθ 143/2011, ΕιρΑθ 102/2011, ΕιρΑθ 85 – 84/2011, ΕιρΑθ 79/2011, ΕιρΑθ 58/2011, ΕιρΕλευσ 1/2011 δημοσίευση σε ΤΝΠ ΔΣΑ, ΕιρΠειρ 92/2011, ΕιρΠειρ 86/2011, ΕιρΧαλανδρ 6/2011, ΕιρΧαν 259/2011 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, ΕιρΛαυρ 155/2011, ΕιρΚορινθ 579-580/2011 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ ).
Πλην όμως, δεν θα πρέπει να περιορίζεται μόνο στο έλεγχο αυτό.
Ναι μεν η διαδικασία του ν. 3869/2010 δεν αποτελεί πτωχευτική διαδικασία όπως αυτή του ΠτωχΚώδικα, ωστόσο, αφορά την ικανοποίηση απαιτήσεων, οι οποίες ελέγχονται σωρευτικά από το δικαστή προκειμένου να αποφασιστεί η ικανοποίηση όλων των δανειστών.
Συνεπώς ο δικαστής, προβαίνει σε κάθε περίπτωση σε ένα είδος ελέγχου ( εξέλεγξης ) αυτών ( βλ. σχετικά ΕιρΚορ 173/2012 ) και, ως εκ τούτου, προβαίνει σε διαπιστώσεις εν είδει «…επαλήθευσης…» τόσο ως προς την ύπαρξή τους όσο και ως προς το πραγματικό ύψος τους ( βλ. Ι. Βενιέρη – Θ Κατσά Εφαρμογή του ν. 3869/2010 για τα υπερχρεωμένα φυσικά πρόσωπα έκδοση 2013 σελ. 355 ).
Κατά τη διάταξη του άρθρου 15 του ν. 3869/2010 άλλωστε, τα ισχύοντα για τον ΠτωχΚώδικα εφαρμόζονται αναλογικώς και στη διαδικασία αυτή - όπου αυτό επιβάλλεται -και με την επιφύλαξη των ειδικότερων διατάξεων του τελευταίου νομοθετήματος.
Με την έννοια δε αυτή, ο έλεγχος των απαιτήσεων είναι τόσο έλεγχος νομιμότητας ( ήτοι της εγκυρότητας της συμβατικής υποχρέωσης ) όσο και έλεγχος ουσίας (ανεξόφλητο, ύψος της απαίτησης ).
Κατά την άποψη δε του ομιλούντα, στα πλαίσια του ν. 3869/2010, θα πρέπει ο δικαστής να εξετάσει και το πραγματικό ύψος των απαιτήσεων, είτε σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του οφειλέτη είτε με τους ισχυρισμούς των πιστωτών ( βλ. σχετικά ΕιρΑθ 43/2011, ΕιρΑθ 125/2011, ΕιρΠειρ 85/2011, ΕιρΙωαν 3/2011 ) είτε, τέλος, αυτεπάγγελτα στα πλαίσια του εξεταστικού συστήματος του άρθρου 744 του ΚΠολΔ, ιδιαίτερα μάλιστα στις περιπτώσεις που, παρά την μη ύπαρξη ρητής αμφισβήτησης του ύψους της απαίτησης από κάποιο μετέχοντα στη δίκη διάδικο, ανιχνεύεται σχετική επιφύλαξη είτε του οφειλέτη είτε κάποιος αρνητικός ισχυρισμός κάποιου πιστωτή.
Η ανάγκη ελέγχου επομένως των απαιτήσεων προκύπτει λόγω άμεσης ή έμμεσης αμφισβήτησης που προέρχεται από κάποιον των πιστωτών αλλά και από τον ίδιο τον οφειλέτη, αν αναφέρει με επιφύλαξη τη συγκεκριμένη απαίτηση τόσο ως προς το ύψος όσο και ως προς την ύπαρξή της.
Σε τέτοια δηλαδή περίπτωση, ο συγκεκριμένος πιστωτής καλείται να αποδείξει κατά το άρθρο 338 ΚΠολΔ την ύπαρξη καθώς και το πραγματικό ύψος της απαίτησής του, διαφορετικά, δεν είναι σε θέση το Δικαστήριο να υπολογίσει νόμιμα την αναλογική ( σύμμετρη ) ικανοποίηση των ανέγγυων πιστωτών ούτε άλλωστε δύναται να διατάξει την προνομιακή ικανοποίηση των εμπραγμάτως εξασφαλισμένων πιστωτών.
Και τούτο διότι, αν οι πιστωτές αυτοί ενταχθούν στη διαδικασία για μικρότερη της πραγματικής τους αξίωση ή αν ο ένας εξ’ αυτών για μεγαλύτερη της πραγματικής του αξίωση, αλλοιώνεται πλήρως τόσο η εφαρμογή του άρθρου 8 παρ. 2 όσο και αυτή του άρθρου 9 παρ. 1 και 2 του ανωτέρω νομοθετήματος ( βλ. σχετικά Ι. Βενιέρη – Θ Κατσά Εφαρμογή του ν. 3869/2010 για τα υπερχρεωμένα φυσικά πρόσωπα έκδοση 2013 σελ. 356 ).
Ως «…έμμεση αμφισβήτηση…» δε του πραγματικού ύψους της απαίτησης μπορεί ευχερώς να νοηθεί και ο ισχυρισμός του οφειλέτη ότι π.χ. ο πιστωτής δεν τον ενημέρωσε επαρκώς για το ύψος της απαίτησης ( κατά κεφάλαιο, τόκους, έξοδα ) ή γιατί ο ίδιος δεν είχε τη δυνατότητα να προβεί σε υπολογισμό ενήμερης οφειλής με το συμβατικό τόκο. Υποστηρίζεται δε μάλιστα, κυρίως από τη γερμανική νομολογία, ότι θα πρέπει να γίνεται αυτεπάγγελτος έλεγχος της απαίτησης από το δικαστή ακόμη και αν δεν αμφισβητείται αυτή από κάποιο διάδικο της διαδικασίας ή ακόμη και αν η απαίτηση του οφειλέτη περιλαμβάνει μόνο μία απαίτηση ( βλ. σχετικά BGHZIP 2006.247 σε Ι. Βενιέρη – Θ Κατσά ό.π. έκδοση 2013 σελ. 357 υποσημ. 1825 ).
Βέβαια, όπως ήδη έχει γίνει νομολογιακά αποδεκτό, το πραγματικό ύψος της απαίτησης δεν έχει σημασία για το παραδεκτό και βάσιμο της αίτησης, στην περίπτωση που είναι πρόδηλο ότι οι οικονομικές δυνάμεις του οφειλέτη εξυπηρετούν τις απαιτήσεις των δανειστών του μόνο μέχρις ενός σημείου, με αποτέλεσμα, να αρκεί ο έλεγχος της ύπαρξης αυτών και μόνο χωρίς να έχει σημασία και το πραγματικό ύψος τους ( βλ. ΕιρΑθ 15/2011 ΕφΑΔ 2011.677, ΕιρΕλευς 1/2011 ΤΝΠ ΔΣΑ, ΕιρΧαν 259/2011 και 309/2011 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ ).
Ωστόσο, όπως ήδη παραπάνω αναφέρθηκε, έχει σημασία το πραγματικό ύψος των απαιτήσεων προκειμένου να ικανοποιηθούν σύμμετρα οι απαιτήσεις αλλά και να ικανοποιηθούν προνομιακά οι εμπραγμάτως εξασφαλισμένοι πιστωτές, δεδομένου ότι, αν δεν προκύψει το πραγματικό ύψος των απαιτήσεων αυτών, σαφέστατα αλλοιώνεται και η οικονομική αλλά και η νομική θέση των πιστωτών.
Όλα τα ανωτέρω αναφερόμενα, καθίστανται επομένως ιδιαίτερα σημαντικά και στην εδώ ερευνώμενη περίπτωση του δανειολήπτη σε ελβετικό φράγκο.
Αντίθετη τυχόν ερμηνεία, ήτοι μη αυτεπάγγελτη έρευνα των δανειακών απαιτήσεων της ανωτέρω αναφερόμενης πιστώτριας και του «…πραγματικού ύψους…» αυτής, στα πλαίσια της ρύθμισης των οφειλών του αιτούντα με το ν. 3869/2010, κρίνεται ότι θα οδηγούσε με σαφήνεια αφενός σε μη επαρκή ικανοποίηση των πιστωτών, αφετέρου δε ( και κυρίως ) σε εκ νέου εγκλωβισμό του οφειλέτη, για τους παρακάτω λόγους :
Με δεδομένο την αδυναμία πληρωμής του οφειλέτη αλλά και το δυσθεώρητο ύψος της απαίτησης, τίθεται λοιπόν εύλογη αμφιβολία αν ο ανωτέρω δανειολήπτης θα μπορέσει να είναι συνεπής ακόμη και στη δικαστική ρύθμιση της οφειλής του με το ν. 3869/2010.
Σε περίπτωση δε έκπτωσης αυτού, η πιστώτρια τράπεζα (δανειδότης), θα περάσει στη διαδικασία πλειστηριασμού του προσημειωμένου ακινήτου.
Λόγω όμως της πτώσης των τιμών στην αγορά των ακινήτων κατά την τρέχουσα χρονική περίοδο αλλά και το εξαιρετικά μειωμένο αγοραστικό ενδιαφέρον και πέρα από τις γνωστές καταστάσεις και παρενέργειες των πλειστηριασμών, εκτιμάται ότι σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να καλυφθεί το φερόμενο ως οφειλόμενο ποσό ( ύψους 340.455,79 Ευρώ ), με αποτέλεσμα ο δανειολήπτης ( μαζί με αυτόν η τυχόν συνοφειλέτρια σύζυγος καθώς και ο τυχόν εγγυητής αυτών που συνήθως είναι επίσης συγγενικό πρόσωπο ) να συνεχίζουν να οφείλουν ένα μεγάλο ποσό.
Προφανώς στη συνέχεια, η πιστώτρια θα προχωρήσει σε εκπλειστηρίαση και των λοιπών ακινήτων του δανειολήπτη μέχρι να εισπράξει το υπόλοιπο ποσό της οφειλής.
Από την πλευρά του δηλαδή ο δανειολήπτης, είναι διπλά εγκλωβισμένος, καθόσον, αν αποδεχθεί τη ρύθμιση των οφειλών του στο ύψος που αυτές φέρονται στην αίτησή του και τις οποίες αυτός δεν αμφισβητεί ως προς το ύψος τους, με την αποδοχή της απόφασης του Δικαστηρίου, η ρύθμιση στην οποία θα υπαχθεί θα αφορά αναγνώριση οφειλής 340.455,79 Ευρώ, ήτοι το ποσό του κεφαλαίου και των τόκων όπως αυτό έχει διαμορφωθεί από την κατά την κατάθεση της αίτησής του συναλλαγματική ισοτιμία και όχι από την πραγματική του οφειλή.
Έτσι «…σύρεται…» ( με τη βούλα μάλιστα του δικαστή ) στην αναγνώριση ενός δανείου πολύ μεγαλύτερου από αυτό που συνήψε, πραγματικό γεγονός που θα οδηγήσει στη μη αποπληρωμή του, με προφανές επακόλουθο να επανέλθει και πάλι το φάσμα του πλειστηριασμού όχι μόνο στο συγκεκριμένο ακίνητο αλλά και στη λοιπή ακίνητη περιουσία του ( κύρια κατοικία ) της οποίας την προστασία επιδιώκει με την σχετική αίτηση, αποτέλεσμα που ασφαλώς δεν συνάδει με την ανάγκη και το σκοπό της θέσπισης του ν. 3869/2010.
Ο δικαστής επομένως, λαμβάνοντας αυτεπάγγελτα υπόψη του τα ανωτέρω, μπορεί να διατάξει επανάληψη της συζήτησης της υπόθεσης προκειμένου α) να προσκομισθούν από το τραπεζικό ίδρυμα όλα τα οικονομικά στοιχεία της συναλλαγής, β) να επιδειχθούν στον οφειλέτη αλλά και στους λοιπούς δανειστές ( ως έχοντες έννομο προς τούτο συμφέρον ) τυχόν έγγραφα που βρίσκονται στην κατοχή του δανείζοντος τραπεζικού ιδρύματος που αφορούν τη διαχείριση συναλλαγματικού κινδύνου με πιστωτικά παράγωγα ή ασφάλιση για το ποσό του δανείου που αυτό δανείστηκε από τη διατραπεζική αγορά και στη συνέχεια δάνεισε στον δανειολήπτη οφειλέτη καθόσον τα έγγραφα αυτά – εφόσον βέβαια υπάρχουν - είναι ικανά να πιστοποιήσουν την προστασία αυτού έναντι του συναλλαγματικού κινδύνου σε αντίθεση με τον δανειολήπτη και, τέλος, γ) να κληθούν κατόπιν τούτων τόσο ο οφειλέτης όσο και οι λοιποί ( πλην του δανείζοντος σε CHF) πιστωτές να εκφράσουν άποψη για το πραγματικό ύψος της απαίτησης που έχει τεθεί στη ρύθμιση του ν. 3869/2010.
Και τούτο διότι, ο ιδιόρρυθμος χαρακτήρας της εκουσίας δικαιοδοσίας, ως μέσο προστασίας κυρίως δημόσιας εμβέλειας συμφερόντων, επιβάλλει την ενεργή συμμετοχή του Δικαστή στη συλλογή, διερεύνηση και αξιολόγηση του πραγματικού υλικού της δίκης και επιτρέπει τη δυνατότητα συμπλήρωσης εκείνων των στοιχείων που απαιτούνται για τη διάγνωση της διαφοράς, επομένως και των στοιχείων που συμβάλλουν στην έρευνα της ύπαρξης ( βλ. ΑΠ 1131/1987 ΝοΒ 36.1601 2η πλειοψηφία, ΕφΑθ 2735/2000, ΕφΑθ 4462/2002 και ΕφΑθ 2188/2008 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, Π. Αρβανιτάκη στον ΚΠολΔ Κεραμέα - Κονδύλη - Νίκα άρθρο 747 αριθ. 7 ) αλλά και του ύψους της απαίτησης ακόμη και αν δεν αμφισβητείται ρητά από κάποιον από τους μετέχοντες στη διαδικασία διαδίκους, όπως ανωτέρω έχει ήδη γίνει αποδεκτό και για τους λόγους που εκεί αναφέρονται.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Αντικείμενο της δίκης περί ένταξης ή μη του οφειλέτη στις ρυθμίσεις του ν. 3869/2010 δεν είναι καταρχήν η ύπαρξη ή μη καταχρηστικών όρων στις δανειακές συμβάσεις που έχει συνάψει ο οφειλέτης, ο οποίος ζητά τη ρύθμιση των χρεών του.
Όμως, προκειμένου ο οφειλέτης να προσφύγει στη διαδικασία του νόμου αυτού, έχει αναφαίρετο δικαίωμα να γνωρίζει τα συστατικά προσδιοριστικά στοιχεία της οφειλής του και να ζητήσει τη ρύθμισή της στο πραγματικό ύψος της, ν’ αμφισβητήσει τυχόν καταχρηστικές ή υπερβολικές χρεώσεις στον λογαριασμό που τηρεί η πιστώτρια τράπεζα για το χρέος του και τελικά να εισφέρει προς ρύθμιση την απαίτηση είτε ως αναγνωρισμένη, είτε ως αμφισβητούμενη ( βλ. ΕιρΛαυρ 131/2013 αδημοσίευτη στο νομικό τύπο που έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα http://dikastis.blogspot.gr).
Επίσης και οι λοιποί πιστωτές έχουν έννομο συμφέρον να γνωρίζουν το ακριβές ύψος της απαίτησης, αφού από αυτό εξαρτάται το συνολικό χρέος του οφειλέτη – αιτούντα τη ρύθμιση, το ποσοστό συμμετοχής κάθε απαίτησης στο συνολικό χρέος και το ποσοστό της μηνιαίας δόσης που θα ορισθεί για να καταβάλει ο οφειλέτης σε περίπτωση ένταξής του στις ρυθμίσεις του ν. 3869/2010.
Το μόνο δε που ζητά ο …εκάστοτε επιλαμβανόμενος της εκδίκασης της υπόθεσης …. «…Ειρηνοδίκης της εσχατιάς…» … είναι ένα μόνο
αμφισβητείστε με πειστικά επιχειρήματα
…στη συνέχεια …αφήστε τον μόνο του να σηκώσει το βάρος που του ανατέθηκε…
Να’ στε σίγουροι ότι θα σας ακούσει…
Ευχαριστώ πολύ για την υπομονή σας…
Πολύς λόγος γίνεται το τελευταίο χρονικό διάστημα για την υποχρέωση των πιστωτικών ιδρυμάτων να προβαίνουν στον λεγόμενο «…υπεύθυνο δανεισμό…», ο οποίος έχει πλέον θεσμοθετηθεί και νομοθετικά με το άρθρο 8 της ΚΥΑ Ζ1-699/ΦΕΚ Β΄ 917/2010 «Προσαρμογή της Ελληνικής νομοθεσίας προς την οδηγία 2008/48/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Απριλίου 2008 για τις συμβάσεις καταναλωτικής πίστης και την Κατάργηση της οδηγίας 87/102/ΕΟΚ του Συμβουλίου που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα των ΕΚ, αριθμ. L 133 της 22.5.2008» των Υπουργών Οικονομικών - Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που ενσωμάτωσε την Οδηγία 2008/48/ΕΚ στο εσωτερικό δίκαιο ( βλ. σχετικά Λειβαδά Το νέο ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο για την καταναλωτική πίστη 2008, Περάκη Η αρχή του υπεύθυνου δανεισμού και η πρόσφατη κοινοτική Οδηγία για την καταναλωτική πίστη σε ΧρηΔικ 2009.352επ., Τασίκα Εκφάνσεις της αρχής του υπεύθυνου δανεισμού στην καταναλωτική πίστη, η παροχή επαρκών εξηγήσεων στον καταναλωτή και η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας σε ΕπισκΕΔ 2011.337επ., Ανθή Πελλένη – Παπαγεωργίου Η νέα Οδηγία 2008/48/ΕΚ για τις καταναλωτικές συμβάσεις σε ΝοΒ 2010.275επ. )
Με τις διατάξεις της ανωτέρω ΚΥΑ επομένως και κατά κοινοτική πλέον επιταγή, τα πιστωτικά ιδρύματα έχουν την υποχρέωση να προβαίνουν σε υπεύθυνο δανεισμό των οφειλετών τους και ως εκ τούτου υποχρεώνονται να εξετάζουν την πιστοληπτική ικανότητα του κάθε υποψήφιου οφειλέτη να ανταπεξέλθει στις συμβατικές του υποχρεώσεις εξυπηρετώντας τις πληρωμές του.
Αν επομένως δεν το πράξουν αυτό, τότε, όχι μόνο δεν δύνανται να αρνηθούν την υπαγωγή του ανωτέρω οφειλέτη τους στην εφαρμογή του ν. 3869/2010 ( όπως δηλαδή νομικά αβάσιμα συνήθως ισχυρίζονται προβάλλοντας συνήθως την περί δολιότητας του οφειλέτη ένσταση ), αλλά αντίθετα, σύμφωνα με τις διατάξεις της ανωτέρω ΚΥΑ, ο τελευταίος ( οφειλέτης ) απαλλάσσεται από το κόστος της χορηγηθείσας πίστωσης περιλαμβανομένων των τόκων και έχει την υποχρέωση να καταβάλει μόνο το ποσό του κεφαλαίου σύμφωνα με τις προβλεπόμενες στη σύμβαση πίστωσης δόσεις.
Συνεπώς, σε τέτοιες περιπτώσεις και όταν πρόκειται για τραπεζικά ιδρύματα, τείνει να αναγνωριστεί πλέον ένα είδος συνευθύνης και συνυπαιτιότητας των δανειστών ( βλ. σχετικά ΕιρΛαρ 78/2013 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, ΕιρΠειρ 76 – 77/2012, ΕιρΘεσ 5193/2012, ΕιρΠεριστ 30/2012 ΤΝΠ Δ.Σ.Α., ΕιρΚαλυμν 1/2012, ΕιρΠτολεμ 175/2012, ΕιρΚαλαυρ 22/2012 ΤΝΠ Δ.Σ.Α., ΕιρΣερρ 12/2012 ) καθόσον δεν νοείται δολιότητα του δανειολήπτη με μόνη την ανάληψη δανειακής υποχρέωσης της οποίας η εξυπηρέτηση είναι επισφαλής αλλά απαιτείται και η από τον δανειολήπτη πρόκληση άγνοιας της επισφάλειας στους πιστωτές.
«Δολιότητα», επομένως, θα μπορούσε να νοηθεί μόνο αν ο δανειολήπτης εξαπάτησε τους υπαλλήλους του πιστωτικού ιδρύματος προσκομίζοντας πλαστά στοιχεία ή αποκρύπτοντας υποχρεώσεις του που δεν έχουν καταχωρηθεί στις βάσεις δεδομένων που αξιοποιούν τράπεζες για την οικονομική συμπεριφορά των πελατών τους ( βλ. σχετικά Αθ. Κρητικού Ρύθμιση των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων έκδοση 2012 σελ.57 και ενδεικτικά και μόνο τις ΕιρΚαλυμν 1/2012 ΝοΒ 2012.563, ΕιρΜουδ 2/2012 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, ΕιρΑλμωπ 60/2012 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, ΕιρΝ.Ιωνίας 4/2011 ΝΟΜΟΣ ).
Υποστηρίζεται βέβαια νομολογιακά και η αντίθετη άποψη, ότι δηλαδή «…η τελική απόφαση για την κατάρτιση της σύμβασης πίστωσης, είτε δοθούν επαρκείς εξηγήσεις από τον πιστωτικό φορέα είτε όχι, βαρύνει αποκλειστικά τον πιστολήπτη και, ως εκ τούτου, επ’ ουδενί δεν πρέπει να θεωρείται ότι ο τελευταίος καταναλωτής απαλλάσσεται από την υποχρέωσή του να επιδείξει επιμέλεια και πρόνοια για την επιλογή της κατάλληλης πίστωσης κατά την κατάρτιση της σύμβασης…» ( βλ. σχετική άποψη που διατυπώνεται στην ΕιρΤυρν 15/2012 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, ΕιρΦλωρ 1/2012 ΝοΒ 2012.1191 ), άποψη όμως που δεν βρίσκει επαρκές έρεισμα στο νόμο, αντιτιθέμενη επιπρόσθετα πλήρως στην ανωτέρω αναφερόμενη ΚΥΑ, σύμφωνα με τις διατάξεις της οποίας και όπως ανωτέρω αναφέρθηκε, τα πιστωτικά ιδρύματα έχουν την υποχρέωση να προβαίνουν σε υπεύθυνη δανεισμό των οφειλετών τους και, ως εκ τούτου, υποχρεώνονται να εξετάζουν την πιστοληπτική ικανότητα του κάθε υποψήφιου οφειλέτη να ανταπεξέλθει στις συμβατικές του υποχρεώσεις εξυπηρετώντας τις πληρωμές του, αν δε διαπιστώσουν ότι αυτό δεν συμβαίνει, θα πρέπει να απέχουν από το δανεισμό ακόμη και σε βάρος των οικονομικών τους συμφερόντων ( να μην καταρτίσουν τη σύμβαση ) εφόσον αυτό προβλέπεται πλέον από το νόμο και η συμπεριφορά αυτή συμβάλει στην παγίωση της ασφάλειας στις συναλλαγές ( μη επισφάλεια των χορηγούμενων πιστώσεων ) και στην προστασία των οικονομικά ασθενέστερων πολιτών που προσφεύγουν στον συνεχή τραπεζικό δανεισμό προφανώς για να αντιμετωπίσουν επείγουσες και ανεπίδεκτες αναβολής οικονομικές τους ανάγκες χωρίς την απαραίτητη προς τούτο προηγούμενη και νηφάλια ώριμη σκέψη ως προς τις μελλοντικές αρνητικές επιπτώσεις, ήτοι σε πλήρη αντίθεση με τα αντισυμβαλλόμενα αυτών πιστωτικά ιδρύματα.
Και τούτο διότι, ακόμη και ο οφειλόμενος σε κακό υπολογισμό των οικονομικών δυνατοτήτων του πιστούχου υπερβολικός τραπεζικός δανεισμός, δεν μπορεί να αποτελεί στοιχείο δόλου, δεδομένου του ότι αυτός ( δανεισμός ) είναι από τις κύριες αιτίες της θεσμοθέτησης του ν. 3869/2010 ( βλ. σχετικά ΕιρΝικ 39/2012 ΝοΒ 2012.1444 ).
Η ανωτέρω όμως τυχόν συνευθύνη των πιστωτικών ιδρυμάτων, καθίσταται εμφανέστερη στην ειδικότερη περίπτωση των μακροπρόθεσμων δανείων στεγαστικής πίστης που χορηγήθηκαν σε πολλούς δανειολήπτες και ήταν συνδεδεμένα με την ισοτιμία του Ευρώ με ξένο νόμισμα και κυρίως με το ελβετικό φράγκο ( CHF ) κατά το χρονικό διάστημα κυρίως πριν την εκδήλωση της κρίσης χρέους της Ελλάδας, ήτοι από το τέλος του έτους 2006 μέχρι και το έτος 2009 ( κατά την οποία όμως και ο ανταγωνισμός των τραπεζικών ιδρυμάτων για προσέλκυση πελατών ήταν στο κατακόρυφο ), περίοδος δηλαδή υψηλής συναλλαγματικής ισοτιμίας Ευρώ / ελβετικού φράγκου, με δέλεαρ κυρίως τη χαμηλή δόση ( λόγω του επιτοκίου LIBOR – LondonInterbankOfferedRate ).
Κατά τη σύναψη όμως των ανωτέρω δανείων σε ελβετικό φράγκο, τα οποία ουδεμία ομοιότητα έχουν με τα παραδοσιακά προϊόντα δανείων στεγαστικής πίστης ( σε Ευρώ ) και δεν είναι απλά δάνεια αλλά αποτελούν στη ουσία ριψοκίνδυνα προϊόντα επενδυτικού χαρτοφυλακίου υψηλού ρίσκου που συνδέονται δηλαδή ευθέως με την αγορά συναλλάγματος, δεν χορηγήθηκε στους δανειολήπτες πληροφοριακό υλικό για τη γνώση και επίγνωση των οικονομικών δεδομένων, ούτε ενημερώθηκαν επαρκώς οι τελευταίοι με ποιους τρόπους θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τον όποιο κίνδυνο έναντι της μελλοντικής σοβαρής μεταβολής της ισοτιμίας και τον τρόπο που αυτό θα μπορούσε να επιδράσει στην αποπληρωμή του δανείου, ούτε παρασχέθηκε βοήθεια για τα ανωτέρω επενδυτικά προϊόντα στους δανειολήπτες μέσω ειδικών συμβούλων των τραπεζικών ιδρυμάτων, εξειδικευμένου στην παροχή επενδυτικών συμβουλών σε ξένο νόμισμα.
Η πληροφόρηση αυτή, θα έπρεπε να είναι επαρκής και εξειδικευμένη, προκειμένου οι ( μη έχοντες ειδικές γνώσεις ) δανειολήπτες να είναι σε θέση να λαμβάνουν εμπεριστατωμένες και συνετές αποφάσεις, έπρεπε δε να περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστο τις επιπτώσεις που θα είχε στις δόσεις και το κεφάλαιο του δανείου, μια σοβαρή υποτίμηση του Ευρώ και τυχόν αύξηση του επιτοκίου του ελβετικού φράγκου.
Ούτε άλλωστε, κατά την συνήθη πρακτική αυτών σε συνδυασμό με την ( δικαιολογημένη μεν αλλά πρόχειρη ) αναζήτηση από τον ίδιο τον δανειολήπτη του προϊόντος που θα είχε γι’ αυτόν την καλύτερη απόδοση, παρείχαν στον τελευταίο την ελάχιστη απαιτούμενη, μέσω του ανωτέρω ειδικού συμβούλου, πληροφόρηση αναφορικά με την αντιστάθμιση του συναλλαγματικού κινδύνου, με στόχο τον μεγαλύτερο μετριασμό του δανείου του. Η παραπάνω δε ειδική πληροφόρηση και κυρίως οι τρόποι αντιστάθμισης του συναλλαγματικού κινδύνου, που μπορεί να λαμβάνουν διαφορετικές μορφές, θα είχε ως αποτέλεσμα την επίγνωση του κινδύνου υπερχρέωσης που θα ωθούσε τους δανειολήπτες σε αντιστάθμιση του συναλλαγματικού κινδύνου, δηλαδή σε προστασία έναντι της μεταβλητότητας του ξένου νομίσματος.
Ως αποτέλεσμα δε των ανωτέρω, μεγάλος αριθμός ανυποψίαστων ή μη επαρκώς ενημερωμένων δανειοληπτών, επαφιέμενος αφελώς στις διαβεβαιώσεις των τραπεζικών ιδρυμάτων, οδηγήθηκε τελικά σε μεγάλες απώλειες, λαμβανομένου ιδιαίτερα υπόψη ότι, ενώ κατά τον χρόνο υπογραφής των σχετικών συμβάσεων άλλως κατά τον χρόνο εκταμίευσης των σχετικών δανείων η ισοτιμία Ευρώ/CHF ανέρχονταν σε ποσοστό περίπου 1,60, στη συνέχεια και με την αλλαγή της ισοτιμίας Ευρώ προς ελβετικό φράγκο ( πάνω από 35% ), οι ανωτέρω δανειολήπτες καλούνται να πληρώσουν πλέον και μία πολύ αυξημένη μηνιαία δόση αλλά ( και κυρίως ) να αποπληρώσουν συνολικό ποσό δανείων κατά πολύ μεγαλύτερο από αυτό που πράγματι δανείστηκαν (εκταμιεύτηκε), δεδομένου ότι η σημερινή συνολική απαίτηση των τραπεζικών ιδρυμάτων κατ’ αυτών σε CHF με χρέωση του αντίστοιχου λογαριασμού με το ισότιμό τους σε Ευρώ θα πρέπει να υπολογισθεί με την τιμή πώλησης των ελβετικών φράγκων που ισχύει κατά την ημερομηνία καταβολής της σχετικής οφειλής σύμφωνα με το ημερήσιο δελτίο συναλλάγματος της ΤτΕ, η σχετική ισοτιμία του οποίου ανέρχεται σήμερα περίπου στο 1,20.
Ποιες ήταν αυτές οι διαβεβαιώσεις :
α) Ότι η τότε υφιστάμενη ισοτιμία Ευρώ / CHF ( περίπου 1,60 ) θα εξακολουθεί να κυμαίνεται σε σταθερά υψηλά επίπεδα,
β) ότι η τυχόν ζημία που θα είχε ο δανειολήπτης στο μέλλον από μια πιθανή αλλαγή της συναλλαγματικής ισοτιμίας σε βάρος του Ευρώ θα ήταν μικρότερη από το όφελος που ο ίδιος θα απεκόμιζε από το όφελος του χαμηλού επιτοκίου δανεισμού και, τέλος,
γ) η σταθερότητα του CHF καθώς και το διεθνές νομισματικό κύρος του Ευρώ.
Το ανωτέρω δε πρόβλημα έχει λάβει προφανώς μορφή ευρύτερου κοινωνικού προβλήματος, καθόσον, από αναφορές στον ημερήσιο τύπο αλλά και στο διαδίκτυο, φαίνεται ότι απασχολεί χιλιάδες ελληνικές οικογένειες ( υπολογίζονται πρόχειρα περίπου στις 60.000 ), δεδομένου ότι, στο περιβάλλον της τρέχουσας εξαιρετικά δυσμενούς οικονομικής κρίσης, όπου δηλαδή η αδυναμία πληρωμής των δόσεων είναι καταρχήν αναμενόμενη, ο δανειολήπτης σε ελβετικό φράγκο ( CHF ) απειλείται πολλαπλώς σε σχέση με τον δανειολήπτη σε Ευρώ διότι α) κατά τα τελευταία τρία ( 3 ) μόνο έτη είδε τη μηνιαία δόση του να ανέρχεται σε ποσοστό περίπου 35%, β) διαπιστώνει ότι το άληκτο κεφάλαιο του δανείου έχει εκτοξευθεί σε ποσά ανώτερα από αυτά που ο ίδιος δανείστηκε, γ) απειλείται όχι απλά με τον κίνδυνο απώλειας της κύριας κατοικίας του αλλά και όλης της ακίνητης περιουσίας του καθόσον το ( συνήθως ) προσημειωμένο ακίνητο δεν πρόκειται να καλύψει την εξαιρετικά διογκωμένη οφειλή του και, τέλος, ( και κυρίως ), δ) παραμένει «…διπλά εγκλωβισμένος…» διότι οποιαδήποτε προσπάθεια ρύθμισης της οφειλής του ( ακόμη και με την υπαγωγή αυτής στις διατάξεις του ν. 3869/2010 ), θα σημαίνει και την αναγνώριση του χρέους ενός υπέρογκου ποσού, όπως αυτό έχει ήδη διαμορφωθεί από την τρέχουσα συναλλαγματική ισοτιμία.
Τίθεται λοιπόν εύλογα καταρχήν το εύλογο ερώτημα αν οι παρέχουσες τα παραπάνω δάνεια τράπεζες γνώριζαν την πορεία του Ευρώ έναντι του ελβετικού φράγκου και του συναλλαγματικού κινδύνου από την εξέλιξη αυτή.
Από την οικονομική έκθεση χρήσης του έτους 2007 της ΕΤΕ προκύπτουν τα εξής αληθή:
α) η ΕΤΕ για τον έλεγχο και τη διαχείριση των αναλαμβανομένων κινδύνων είχε ήδη από το 2007 καθορίσει πλαίσιο ορίων ΜΔΖ ( Μέγιστη Δυνατή Ζημία ), το οποίο κάλυπτε τόσο τον συναλλαγματικό κίνδυνο, όσο και το συνολικό κίνδυνο αγοράς.
β) η έγκαιρη εφαρμογή του συστήματος αντιμετώπισης του ως άνω κινδύνου που αποδεικνύεται από τον αριθμό υπερβάσεων της υπολογιζόμενης ΜΔΖ σε τρεις ( 3 ) μόνον ημέρες , δηλαδή σε ποσοστό μόλις 1,25%.
γ) ότι μεταξύ των σημαντικότερων κινδύνων (επιτοκιακός, μετοχικός, συναλλαγματικός) που ανέλαβε η ΕΤΕ το 2007, τη μεγαλύτερη συνεισφορά στη διαμόρφωση της ΜΔΖ την είχε ο επιτοκιακός και ο μετοχικός κίνδυνος, γεγονός που αποδεικνύει περίτρανα ότι τρίτος κίνδυνος ( δηλαδή ο συναλλαγματικός κίνδυνος ) στον οποίο η ΕΤΕ είχε εκτεθεί, ήταν αποτελεσματικά αντισταθμισμένος.
δ) ότι στην εκτίμηση της ζημίας, αναφορικά με τους τρεις ως άνω κινδύνους, που ενδέχεται να υποστεί η τράπεζα σε ακραίες καταστάσεις, έλαβε υπόψη της τις υποδείξεις του ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ που τότε υποδείχθηκε από αυτό η ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΗ ΥΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΚΑΤΑ 30%.
Από τα ανωτέρω αληθή προκύπτει δηλαδή σαφέστατα ότι οι τράπεζες, έχοντας και λαμβάνοντας υπόψη τους τα διεθνώς γνωστά οικονομικά δεδομένα, είχαν ήδη αντισταθμίσει αποτελεσματικά τον συναλλαγματικό κίνδυνο τον οποίο διεθνώς και εγχωρίως οι ίδιες είχαν αναλάβει.
Όμως την ως άνω τεχνογνωσία τους ΔΕΝ την μετέδωσαν στους δανειολήπτες, ώστε και αυτοί να μπορέσουν αποτελεσματικά να αντισταθμίσουν τον συναλλαγματικό κίνδυνο και τον εγκατέλειψαν στη δίνη της κερδοσκοπίας του κεφαλαίου.
Κάποια μέτρα που πάρθηκαν από τις τράπεζες, όπως η συνεισφορά στο κίνδυνο μεταβολής της μηνιαίας δόσης και του άληκτου κεφαλαίου της τάξης από 0,9 έως 3,7% ή το «…+ - 5 προστασία δόσης…» και μόνο για τα πρώτα 3 - 4 χρόνια με πρόσθετη επιβάρυνση στο spread της τάξης του 0,20%, ήταν εμφανώς ανεπαρκή στο χαώδες πεδίο της αντιστάθμισης, δεδομένου ότι τα στεγαστικά αυτά δάνεια συνήθως έχουν χρονική διάρκεια 20 – 30 ετών.
Συνεπώς οι τράπεζες έχουν δανείσει στους δανειολήπτες είτε ποσότητες ξένου νομίσματος που είχαν στη διάθεσή τους (συναλλαγματικά αποθέματα) είτε ξένο νόμισμα που δανείστηκαν οι ίδιες από την διατραπεζική αγορά, χωρίς την παραμικρή προστασία από το συναλλαγματικό κίνδυνο και κυρίως χωρίς να φροντίσουν να τους ενημερώσουν για το κίνδυνο αυτό και την επερχόμενη καταστροφή.
Τα ανωτέρω σχετικά με την ακολουθούμενη πρακτική των τραπεζικών ιδρυμάτων, έρχονται επομένως, κατά την κρίση πάντα του ομιλούντα, σε αντίθεση, εκτός δηλαδή από την ανωτέρω εκτιθέμενη αρχή του «…υπεύθυνου δανεισμού…», με το σύνολο του περιεχομένου των διατάξεων αφενός του άρθρου 4 του ν. 2251/1994 «Περί προστασίας των καταναλωτών», αφετέρου δε με τη διάταξη του άρθρου 49 παρ. 1 του ν. 3371/2005 «Θέματα Κεφαλαιαγοράς και άλλες διατάξεις» ( ΦΕΚ Α΄ 178/14.07.2005 ), η πρώτη των οποίων ( διατάξεων ) αναφέρει ότι οι όροι που έχουν διατυπωθεί εκ των προτέρων για μελλοντικές συμβάσεις ( Γ.Ο.Σ. ) δεν δεσμεύουν τον καταναλωτή εάν κατά την κατάρτιση της σύμβασης τους αγνοούσε ανυπαιτίως, όπως, ιδίως, όταν ο προμηθευτής δεν του υπέδειξε την ύπαρξη τους ή του στέρησε τη δυνατότητα να λάβει πραγματική γνώση του περιεχομένου τους, σύμφωνα δε με τη δεύτερη αυτών, τονίζεται η υποχρέωση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων της πιστοποίησης επιπέδου «Β1» που αποδεικνύει την επαγγελματική επάρκεια των τραπεζικών υπαλλήλων που παρέχουν υπηρεσίες σε τίτλους χρηματαγοράς όπως οι κινητές αξίες σε ξένα νομίσματα που ενδιαφέρει εν προκειμένω.
Σχετική ανάλογη υποχρέωση των ανωτέρω πιστωτικών ιδρυμάτων υπό την έννοια της «…ελάχιστης απαιτούμενης ενημέρωσης…» των δανειοληπτών αποτυπώνεται άλλωστε και στην με αριθμό 2.501/31.10.2002 Πράξη του Διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος, στην παρ. 2 της οποίας ορίζεται ότι τα πιστωτικά ιδρύματα οφείλουν κατ’ ελάχιστο να παρέχουν ορισμένες πληροφορίες, ώστε οι συναλλασσόμενοι με αυτά να σχηματίζουν πριν τη σύναψη της κάθε σύμβασης σαφή εικόνα για τις παρεχόμενες υπηρεσίες και προϊόντα, όταν αυτά δεν αποτελούν αντικείμενο εξατομικευμένης διαπραγμάτευσης αλλά στην ουσία μη διαπραγματεύσιμες από τον δανειολήπτη συμβάσεις προσχώρησης. Ειδικά για τις χορηγήσεις ( δάνεια ), θα πρέπει οι υποψήφιοι πελάτες να ενημερώνονται σχετικά με «…τον κίνδυνο από ενδεχόμενη διακύμανση της συναλλαγματικής ισοτιμίας στην περίπτωση δανείων σε συνάλλαγμα ή με ρήτρα συναλλάγματος…» ( παρ. 2 στοιχ. x ) και για τη δυνατότητα και το κόστος χρησιμοποίησης «…τεχνικών κάλυψης του κινδύνου από την ενδεχόμενη μεταβολή της συναλλαγματικής ισοτιμίας ή και των επιτοκίων…» ( παρ. 2 στοιχ. xi ).
Περαιτέρω, λόγω ακριβώς της έκτασης που έχει λάβει η υπερχρέωση των συναλλασσομένων πολιτών – καταναλωτών όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σ’ ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αντιλαμβανόμενη προφανώς ( λίγο καθυστερημένα βέβαια… ) τους εμπεριεχόμενους στην ανωτέρω πρακτική των τραπεζικών ιδρυμάτων κινδύνους για τους δανειολήπτες αυτών και λαμβάνοντας υπόψη της με ρητή μάλιστα αναφορά στο ότι «…σε ορισμένα κράτη μέλη η υπερβολική χορήγηση καταναλωτικών δανείων συνέβαλε στην οικονομική κρίση…» και ότι «…ο υπερβολικός δανεισμός σε ξένο νόμισμα στους καταναλωτές αύξησε τον κίνδυνο και τις ζημίες των νοικοκυριών…», με την από 08.06.2012 Γνωμοδότησή της που αφορά την εφαρμογή της Οδηγίας 2008/48/ΕΚ για τις συμβάσεις καταναλωτικής πίστης ( συντάκτης TheodorDumitruStolojan ) ( 2012/2037(ΙΝΙ) ), καλεί την αρμόδια προς τούτο Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών, να συμπεριλάβει σε σχετική πρόταση ψηφίσματος τα ειδικότερα αναφερόμενα στην από 21.09.2011 Σύσταση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συστημικού Κινδύνου σχετικά με το δανεισμό σε ξένο νόμισμα (ΕΣΣΚ/2011/1) και δημοσιεύθηκε στη Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ ( 2011/C 342-01 ) και ειδικότερα να ζητήσει α) από τις εποπτικές αρχές του εκάστοτε κράτους - μέλους να υποχρεώνουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να παρέχουν στους καταναλωτές εξατομικευμένες, πλήρεις και εύκολα κατανοητές πληροφορίες για τους κινδύνους που ενέχει ο δανεισμός σε ξένο νόμισμα και για τις επιπτώσεις στις δόσεις σε περίπτωση σημαντικής υποτίμησης του νόμιμου νομίσματος, β) να υποχρεωθούν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, αφού λάβουν υπόψη την οικονομική κατάσταση των καταναλωτών, να τους προειδοποιούν οσάκις μία σύμβαση πίστωσης ενδέχεται να ενέχει γι’ αυτούς συγκεκριμένους κινδύνους και, τέλος, γ) αφενός να υποχρεωθούν τα κράτη μέλη να απαιτήσουν από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να επιτρέπουν στους καταναλωτές να μετατρέπουν το δάνειο σε εναλλακτικό νόμισμα, σύμφωνα με διαφανή μέθοδο που θα κοινοποιείται στον καταναλωτή κατά την προσυμβατική ενημέρωση και, αφετέρου, να παρέχουν στον καταναλωτή, όπου κρίνεται σκόπιμο, «…μηχανισμό κάλυψης ξένου συναλλάγματος σε λογικό κόστος, προκειμένου να περιορίζουν τον κίνδυνο δυσμενών διακυμάνσεων των νομισμάτων στις εξοφλήσεις…».
Εφόσον επομένως, σύμφωνα με τα ανωτέρω λεχθέντα, τα τραπεζικά ιδρύματα απέφυγαν ( ενσυνείδητα ή από βαριά αμέλειά τους ) να ενημερώσουν τους καταναλωτές για τις ανωτέρω μεθόδους διαχείρισης που θα μπορούσαν να τους θωρακίσουν πλήρως από τον συναλλαγματικό κίνδυνο, ενώ ταυτόχρονα και προφανώς είχαν τα ίδια εκ των προτέρων αντισταθμίσει το δικό τους συναλλαγματικό κίνδυνο κατά την εκταμίευση του ποσού του δανείου από την διατραπεζική αγορά με πιστωτικά παράγωγα ή αντίστοιχες ασφάλειες { όπως για παράδειγμα με τη μέθοδο προστασίας τύπου HEDGE, συμφωνίες ανταλλαγής συναλλάγματος ( Cross - currencv Swaps ), δικαιώματα πάνω σε συνάλλαγμα ( FXCalls, Puts ), CurrencyCollars, προθεσμιακά συμβόλαια [ ( FORWARDS ) - OutrightForward, BetterThanForward, LeveragedBetterThanForward, ReverseTriggerForward, ResurrectingFade-inForward, ResetForward, FlexibleForward και ParticipatingForward ], είτε με συνδυασμό αυτών }, εξ’ αιτίας της αθρόας χορήγησης δανείων σε CHF, διασπάρθηκε ο συναλλαγματικός κίνδυνος περαιτέρω αδικαιολόγητα και υπέρμετρα μόνο στους ώμους των δανειoληπτών, με άμεσο αποτέλεσμα να καρπώνονται προφανέστατα τη διαφορά μεταξύ της ισοτιμίας που οι δανειολήπτες υποχρεώνονται να αποπληρώνουν το επίδικο δάνειο και της ισοτιμίας που η τράπεζα πιθανόν «κλείδωσε» με πιστωτικά παράγωγα ή ασφάλιση κατά το χρόνο εκταμίευσης του δανείου.
Με την πρώτη ματιά βέβαια, θα έλεγε κάποιος … και τι έγινε … έτσι κι αλλιώς οι δανειολήπτες, ακόμη και αν δεν είχαν συναίσθηση του κινδύνου, θα έπρεπε να κατανοήσουν ότι συναλλασσόμενοι με δάνεια που είναι βασισμένα σε συναλλαγματικές ισοτιμίες, λογικά θα είχαν καταλάβει και τον κίνδυνο που αυτά εμπεριείχαν.
Αξίζει να αναφερθεί στο σημείο αυτό για την πληρέστερη κατανόηση του μεγέθους του προβλήματος ένα πραγματικό παράδειγμα βγαλμένο από την δικαστηριακή πρακτική που αναδεικνύει πλήρως την υπερχρέωση του δανειολήπτη.
Στεγαστικό δάνειο ύψους 368.000,00 CHF, που λήφθηκε τον μήνα Ιούνιο του έτους 2008 ( κατάρτιση σύμβασης δανείου την 19.06.2008 ) και εκταμιεύτηκε την 19.11.2008.
Για την εξασφάλιση της δανείστριας εγγράφηκε προσημείωση ύψους 478.400,00 CHF επί δύο ακινήτων του δανειολήπτη και ειδικότερα επί ενός διαμερίσματος εμβαδού 70 τ.μ. στον πρώτο όροφο οικοδομής και ενός άλλου ακινήτου ιδιοκτησίας του ιδίου με διώροφη οικία ( ισόγειο εμβαδού 200 τ.μ., α΄ όροφος εμβαδού 85 τ.μ. και δεύτερος όροφος 70 τ.μ. ).
Το ποσό αυτό, κατά την ημέρα εκταμίευσης (19.11.2008) αντιστοιχούσε στο ποσό των 240.365,77 Ευρώ ( αυτό το ποσό έλαβε ο δανειολήπτης στο λογαριασμό του ), λαμβανομένου υπόψη ότι κατά τον χρόνο αυτό, η ισοδυναμία Ευρώ / CHFανέρχονταν σε 1,52228 ( βλ. δελτίο συναλλαγματικής ισοτιμίας της 19.11.2008 του Τμήματος Πράξεων Συναλλάγματος της Διεύθυνσης Χρηματοοικονομικών Δραστηριοτήτων της Τράπεζας της Ελλάδος ).
Στη συνέχεια και μέχρι την άσκηση της αίτησης περί υπαγωγής στο ν. 3869/2010 περί τις αρχές του έτους 2013, έχει καταβληθεί από τον δανειολήπτη σταδιακά το συνολικό ποσό των 14.435,03 Ευρώ.
Ως υπόλοιπο όμως της ανωτέρω οφειλής ( αρχικού ύψους δηλαδή σε Ευρώ 240.365,77 ) μετά την ανωτέρω καταβολή, κατά τον χρόνο άσκησης της σχετικής αίτησης ( Φεβρουάριος του έτους 2013 ) φέρεται από το πιστωτικό ίδρυμα το συνολικό ποσό των 412.880,90 CHF ( κεφάλαιο και τόκοι ) που αντιστοιχεί δηλαδή σε 340.455,79 Ευρώ, λαμβανομένου υπόψη ότι κατά την ανωτέρω ημερομηνία ( 08.02.2013 ), η ισοτιμία Ευρώ / CHF ανέρχεται πλέον σε 1,22 περίπου ( βλ. δελτίο συναλλαγματικής ισοτιμίας της 19.11.2008 του Τμήματος Πράξεων Συναλλάγματος της Διεύθυνσης Χρηματοοικονομικών Δραστηριοτήτων της Τράπεζας της Ελλάδος ).
Επομένως, ο αιτών / δανειολήπτης, φέρεται ότι οφείλει στο ανωτέρω πιστωτικό ίδρυμα κατά την ημέρα επίδοσης της σχετικής αίτησης ποσό 100.090,00 Ευρώ παραπάνω (340.455,74 – 240.365,77 = 100.090,00) από το ποσό που ο ίδιος δανείστηκε πριν από πέντε ( 5 ) περίπου έτη και ενώ έχει ήδη καταβάλει ποσό 14.435,03 Ευρώ.
Σημειώνεται στο σημείο αυτό ότι, με την ισοτιμία εκταμίευσης ( 1,52228 ), ο ανωτέρω δανειολήπτης θα όφειλε σήμερα ποσό 271.225,33 Ευρώ, ήτοι φέρεται ότι οφείλει 69.230,41 Ευρώ περισσότερα λόγω ακριβώς της διακύμανσης της συναλλαγματικής ισοτιμίας, ο κίνδυνος της οποίας όμως ουδόλως του επισημάνθηκε κατά τη σύναψη του δανείου.
Με το ύψος αυτό της οφειλής του, ο δανειολήπτης επομένως, ευρισκόμενος πλέον σε πλήρη αδυναμία καταβολής των δόσεων του δανείου, επιλέγει αυτοβούλως την υπαγωγή του στη ρύθμιση του ν. 3869/2010, αιτούμενος δικαστική ρύθμιση του συνόλου των χρεών του και χωρίς να προβάλει κάποια ειδικότερη αμφισβήτηση του ύψους του ανωτέρω χρέους του σε CHF.
Την ίδια τακτική ( μη αμφισβήτηση ) ακολουθούν κατά την εκδίκαση της αίτησης και τα έτερα τραπεζικά ιδρύματα και πιστωτές αυτού, οι απαιτήσεις των οποίων όμως ανέρχονται σε πολύ μικρότερα ποσά.
ΕΡΩΤΗΜΑ :
Μπορεί ο επιλαμβανόμενος της υπόθεσης δικαστής, να προβεί αυτεπάγγελτα στον έλεγχο του ύψους της ανωτέρω απαίτησης, η οποία, όπως ανωτέρω έχει λεχθεί, είναι εμφανώς διογκωμένη λόγω της διακύμανσης της συναλλαγματικής ισοτιμίας ( εμφανής δυσαναλογία παροχής – αντιπαροχής ) ;
Η απάντηση που δίδεται από το γράμμα του άρθρου 8 του ν. 3869/2010, είναι αρχικά σαφέστατα αρνητική, καθόσον, όπως ρητά αναφέρεται στην παράγραφο 1 αυτού, «…το Δικαστήριο ελέγχει την ύπαρξη των αμφισβητούμενων απαιτήσεων και την πλήρωση των προϋποθέσεων του άρθρου 1 για τη ρύθμιση των οφειλών και απαλλαγή του οφειλέτη…».
Ο δικαστής επομένως, κατά τον τυπικό έλεγχο της αίτησης εξετάζει, αν πληρούνται οι απαγορευτικές διατάξεις του άρθρου 1 παρ. 2 και αν υπάρχει εξαιρετέα απαίτηση.
Κατά τη γραμματική ερμηνεία επομένως του άρθρου 8 παρ. 1 του ν. 3869/2010 προκύπτει δηλαδή ότι ο δικαστής περιορίζεται μόνο στον έλεγχο της ύπαρξης της απαίτησης εφόσον αυτή ουδόλως αμφισβητείται. Υποστηρίζεται δηλαδή από τη θεωρία και τη νομολογία ότι, αν δεν προκύπτει αμφισβήτηση για την ύπαρξη και το ύψος της απαίτησης, ο δικαστής δεν προβαίνει στον αυτεπάγγελτο έλεγχο αυτής, παρά μόνο αν προκύπτει εξαιρετέα απαίτηση κατά το άρθρο 1 παρ. 2 του ν. 3869/2010 ήτοι μόνο στις περιπτώσεις που α) έχει αναληφθεί το τελευταίο έτος πριν την υποβολή της αίτησης για την έναρξη της διαδικασίας της παραγράφου 1 του άρθρου 4 είτε β) προέκυψε από αδικοπραξία που διαπράχθηκε με δόλο, από διοικητικά πρόστιμα, χρηματικές ποινές, φόρους και τέλη προς το Δημόσιο και τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου και δευτέρου βαθμού, τέλη προς νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και εισφορές προς οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης είτε γ) προέκυψε από χορήγηση δανείων από Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης ( βλ. σχετικά ΕιρΠειρ 1/2012, ΕιρΑθ 123/2011, ΕιρΑθ 15/2011 ΕΦΑΔ 2011.677, ΕιρΑθ 143/2011, ΕιρΑθ 102/2011, ΕιρΑθ 85 – 84/2011, ΕιρΑθ 79/2011, ΕιρΑθ 58/2011, ΕιρΕλευσ 1/2011 δημοσίευση σε ΤΝΠ ΔΣΑ, ΕιρΠειρ 92/2011, ΕιρΠειρ 86/2011, ΕιρΧαλανδρ 6/2011, ΕιρΧαν 259/2011 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, ΕιρΛαυρ 155/2011, ΕιρΚορινθ 579-580/2011 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ ).
Πλην όμως, δεν θα πρέπει να περιορίζεται μόνο στο έλεγχο αυτό.
Ναι μεν η διαδικασία του ν. 3869/2010 δεν αποτελεί πτωχευτική διαδικασία όπως αυτή του ΠτωχΚώδικα, ωστόσο, αφορά την ικανοποίηση απαιτήσεων, οι οποίες ελέγχονται σωρευτικά από το δικαστή προκειμένου να αποφασιστεί η ικανοποίηση όλων των δανειστών.
Συνεπώς ο δικαστής, προβαίνει σε κάθε περίπτωση σε ένα είδος ελέγχου ( εξέλεγξης ) αυτών ( βλ. σχετικά ΕιρΚορ 173/2012 ) και, ως εκ τούτου, προβαίνει σε διαπιστώσεις εν είδει «…επαλήθευσης…» τόσο ως προς την ύπαρξή τους όσο και ως προς το πραγματικό ύψος τους ( βλ. Ι. Βενιέρη – Θ Κατσά Εφαρμογή του ν. 3869/2010 για τα υπερχρεωμένα φυσικά πρόσωπα έκδοση 2013 σελ. 355 ).
Κατά τη διάταξη του άρθρου 15 του ν. 3869/2010 άλλωστε, τα ισχύοντα για τον ΠτωχΚώδικα εφαρμόζονται αναλογικώς και στη διαδικασία αυτή - όπου αυτό επιβάλλεται -και με την επιφύλαξη των ειδικότερων διατάξεων του τελευταίου νομοθετήματος.
Με την έννοια δε αυτή, ο έλεγχος των απαιτήσεων είναι τόσο έλεγχος νομιμότητας ( ήτοι της εγκυρότητας της συμβατικής υποχρέωσης ) όσο και έλεγχος ουσίας (ανεξόφλητο, ύψος της απαίτησης ).
Κατά την άποψη δε του ομιλούντα, στα πλαίσια του ν. 3869/2010, θα πρέπει ο δικαστής να εξετάσει και το πραγματικό ύψος των απαιτήσεων, είτε σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του οφειλέτη είτε με τους ισχυρισμούς των πιστωτών ( βλ. σχετικά ΕιρΑθ 43/2011, ΕιρΑθ 125/2011, ΕιρΠειρ 85/2011, ΕιρΙωαν 3/2011 ) είτε, τέλος, αυτεπάγγελτα στα πλαίσια του εξεταστικού συστήματος του άρθρου 744 του ΚΠολΔ, ιδιαίτερα μάλιστα στις περιπτώσεις που, παρά την μη ύπαρξη ρητής αμφισβήτησης του ύψους της απαίτησης από κάποιο μετέχοντα στη δίκη διάδικο, ανιχνεύεται σχετική επιφύλαξη είτε του οφειλέτη είτε κάποιος αρνητικός ισχυρισμός κάποιου πιστωτή.
Η ανάγκη ελέγχου επομένως των απαιτήσεων προκύπτει λόγω άμεσης ή έμμεσης αμφισβήτησης που προέρχεται από κάποιον των πιστωτών αλλά και από τον ίδιο τον οφειλέτη, αν αναφέρει με επιφύλαξη τη συγκεκριμένη απαίτηση τόσο ως προς το ύψος όσο και ως προς την ύπαρξή της.
Σε τέτοια δηλαδή περίπτωση, ο συγκεκριμένος πιστωτής καλείται να αποδείξει κατά το άρθρο 338 ΚΠολΔ την ύπαρξη καθώς και το πραγματικό ύψος της απαίτησής του, διαφορετικά, δεν είναι σε θέση το Δικαστήριο να υπολογίσει νόμιμα την αναλογική ( σύμμετρη ) ικανοποίηση των ανέγγυων πιστωτών ούτε άλλωστε δύναται να διατάξει την προνομιακή ικανοποίηση των εμπραγμάτως εξασφαλισμένων πιστωτών.
Και τούτο διότι, αν οι πιστωτές αυτοί ενταχθούν στη διαδικασία για μικρότερη της πραγματικής τους αξίωση ή αν ο ένας εξ’ αυτών για μεγαλύτερη της πραγματικής του αξίωση, αλλοιώνεται πλήρως τόσο η εφαρμογή του άρθρου 8 παρ. 2 όσο και αυτή του άρθρου 9 παρ. 1 και 2 του ανωτέρω νομοθετήματος ( βλ. σχετικά Ι. Βενιέρη – Θ Κατσά Εφαρμογή του ν. 3869/2010 για τα υπερχρεωμένα φυσικά πρόσωπα έκδοση 2013 σελ. 356 ).
Ως «…έμμεση αμφισβήτηση…» δε του πραγματικού ύψους της απαίτησης μπορεί ευχερώς να νοηθεί και ο ισχυρισμός του οφειλέτη ότι π.χ. ο πιστωτής δεν τον ενημέρωσε επαρκώς για το ύψος της απαίτησης ( κατά κεφάλαιο, τόκους, έξοδα ) ή γιατί ο ίδιος δεν είχε τη δυνατότητα να προβεί σε υπολογισμό ενήμερης οφειλής με το συμβατικό τόκο. Υποστηρίζεται δε μάλιστα, κυρίως από τη γερμανική νομολογία, ότι θα πρέπει να γίνεται αυτεπάγγελτος έλεγχος της απαίτησης από το δικαστή ακόμη και αν δεν αμφισβητείται αυτή από κάποιο διάδικο της διαδικασίας ή ακόμη και αν η απαίτηση του οφειλέτη περιλαμβάνει μόνο μία απαίτηση ( βλ. σχετικά BGHZIP 2006.247 σε Ι. Βενιέρη – Θ Κατσά ό.π. έκδοση 2013 σελ. 357 υποσημ. 1825 ).
Βέβαια, όπως ήδη έχει γίνει νομολογιακά αποδεκτό, το πραγματικό ύψος της απαίτησης δεν έχει σημασία για το παραδεκτό και βάσιμο της αίτησης, στην περίπτωση που είναι πρόδηλο ότι οι οικονομικές δυνάμεις του οφειλέτη εξυπηρετούν τις απαιτήσεις των δανειστών του μόνο μέχρις ενός σημείου, με αποτέλεσμα, να αρκεί ο έλεγχος της ύπαρξης αυτών και μόνο χωρίς να έχει σημασία και το πραγματικό ύψος τους ( βλ. ΕιρΑθ 15/2011 ΕφΑΔ 2011.677, ΕιρΕλευς 1/2011 ΤΝΠ ΔΣΑ, ΕιρΧαν 259/2011 και 309/2011 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ ).
Ωστόσο, όπως ήδη παραπάνω αναφέρθηκε, έχει σημασία το πραγματικό ύψος των απαιτήσεων προκειμένου να ικανοποιηθούν σύμμετρα οι απαιτήσεις αλλά και να ικανοποιηθούν προνομιακά οι εμπραγμάτως εξασφαλισμένοι πιστωτές, δεδομένου ότι, αν δεν προκύψει το πραγματικό ύψος των απαιτήσεων αυτών, σαφέστατα αλλοιώνεται και η οικονομική αλλά και η νομική θέση των πιστωτών.
Όλα τα ανωτέρω αναφερόμενα, καθίστανται επομένως ιδιαίτερα σημαντικά και στην εδώ ερευνώμενη περίπτωση του δανειολήπτη σε ελβετικό φράγκο.
Αντίθετη τυχόν ερμηνεία, ήτοι μη αυτεπάγγελτη έρευνα των δανειακών απαιτήσεων της ανωτέρω αναφερόμενης πιστώτριας και του «…πραγματικού ύψους…» αυτής, στα πλαίσια της ρύθμισης των οφειλών του αιτούντα με το ν. 3869/2010, κρίνεται ότι θα οδηγούσε με σαφήνεια αφενός σε μη επαρκή ικανοποίηση των πιστωτών, αφετέρου δε ( και κυρίως ) σε εκ νέου εγκλωβισμό του οφειλέτη, για τους παρακάτω λόγους :
Με δεδομένο την αδυναμία πληρωμής του οφειλέτη αλλά και το δυσθεώρητο ύψος της απαίτησης, τίθεται λοιπόν εύλογη αμφιβολία αν ο ανωτέρω δανειολήπτης θα μπορέσει να είναι συνεπής ακόμη και στη δικαστική ρύθμιση της οφειλής του με το ν. 3869/2010.
Σε περίπτωση δε έκπτωσης αυτού, η πιστώτρια τράπεζα (δανειδότης), θα περάσει στη διαδικασία πλειστηριασμού του προσημειωμένου ακινήτου.
Λόγω όμως της πτώσης των τιμών στην αγορά των ακινήτων κατά την τρέχουσα χρονική περίοδο αλλά και το εξαιρετικά μειωμένο αγοραστικό ενδιαφέρον και πέρα από τις γνωστές καταστάσεις και παρενέργειες των πλειστηριασμών, εκτιμάται ότι σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να καλυφθεί το φερόμενο ως οφειλόμενο ποσό ( ύψους 340.455,79 Ευρώ ), με αποτέλεσμα ο δανειολήπτης ( μαζί με αυτόν η τυχόν συνοφειλέτρια σύζυγος καθώς και ο τυχόν εγγυητής αυτών που συνήθως είναι επίσης συγγενικό πρόσωπο ) να συνεχίζουν να οφείλουν ένα μεγάλο ποσό.
Προφανώς στη συνέχεια, η πιστώτρια θα προχωρήσει σε εκπλειστηρίαση και των λοιπών ακινήτων του δανειολήπτη μέχρι να εισπράξει το υπόλοιπο ποσό της οφειλής.
Από την πλευρά του δηλαδή ο δανειολήπτης, είναι διπλά εγκλωβισμένος, καθόσον, αν αποδεχθεί τη ρύθμιση των οφειλών του στο ύψος που αυτές φέρονται στην αίτησή του και τις οποίες αυτός δεν αμφισβητεί ως προς το ύψος τους, με την αποδοχή της απόφασης του Δικαστηρίου, η ρύθμιση στην οποία θα υπαχθεί θα αφορά αναγνώριση οφειλής 340.455,79 Ευρώ, ήτοι το ποσό του κεφαλαίου και των τόκων όπως αυτό έχει διαμορφωθεί από την κατά την κατάθεση της αίτησής του συναλλαγματική ισοτιμία και όχι από την πραγματική του οφειλή.
Έτσι «…σύρεται…» ( με τη βούλα μάλιστα του δικαστή ) στην αναγνώριση ενός δανείου πολύ μεγαλύτερου από αυτό που συνήψε, πραγματικό γεγονός που θα οδηγήσει στη μη αποπληρωμή του, με προφανές επακόλουθο να επανέλθει και πάλι το φάσμα του πλειστηριασμού όχι μόνο στο συγκεκριμένο ακίνητο αλλά και στη λοιπή ακίνητη περιουσία του ( κύρια κατοικία ) της οποίας την προστασία επιδιώκει με την σχετική αίτηση, αποτέλεσμα που ασφαλώς δεν συνάδει με την ανάγκη και το σκοπό της θέσπισης του ν. 3869/2010.
Ο δικαστής επομένως, λαμβάνοντας αυτεπάγγελτα υπόψη του τα ανωτέρω, μπορεί να διατάξει επανάληψη της συζήτησης της υπόθεσης προκειμένου α) να προσκομισθούν από το τραπεζικό ίδρυμα όλα τα οικονομικά στοιχεία της συναλλαγής, β) να επιδειχθούν στον οφειλέτη αλλά και στους λοιπούς δανειστές ( ως έχοντες έννομο προς τούτο συμφέρον ) τυχόν έγγραφα που βρίσκονται στην κατοχή του δανείζοντος τραπεζικού ιδρύματος που αφορούν τη διαχείριση συναλλαγματικού κινδύνου με πιστωτικά παράγωγα ή ασφάλιση για το ποσό του δανείου που αυτό δανείστηκε από τη διατραπεζική αγορά και στη συνέχεια δάνεισε στον δανειολήπτη οφειλέτη καθόσον τα έγγραφα αυτά – εφόσον βέβαια υπάρχουν - είναι ικανά να πιστοποιήσουν την προστασία αυτού έναντι του συναλλαγματικού κινδύνου σε αντίθεση με τον δανειολήπτη και, τέλος, γ) να κληθούν κατόπιν τούτων τόσο ο οφειλέτης όσο και οι λοιποί ( πλην του δανείζοντος σε CHF) πιστωτές να εκφράσουν άποψη για το πραγματικό ύψος της απαίτησης που έχει τεθεί στη ρύθμιση του ν. 3869/2010.
Και τούτο διότι, ο ιδιόρρυθμος χαρακτήρας της εκουσίας δικαιοδοσίας, ως μέσο προστασίας κυρίως δημόσιας εμβέλειας συμφερόντων, επιβάλλει την ενεργή συμμετοχή του Δικαστή στη συλλογή, διερεύνηση και αξιολόγηση του πραγματικού υλικού της δίκης και επιτρέπει τη δυνατότητα συμπλήρωσης εκείνων των στοιχείων που απαιτούνται για τη διάγνωση της διαφοράς, επομένως και των στοιχείων που συμβάλλουν στην έρευνα της ύπαρξης ( βλ. ΑΠ 1131/1987 ΝοΒ 36.1601 2η πλειοψηφία, ΕφΑθ 2735/2000, ΕφΑθ 4462/2002 και ΕφΑθ 2188/2008 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, Π. Αρβανιτάκη στον ΚΠολΔ Κεραμέα - Κονδύλη - Νίκα άρθρο 747 αριθ. 7 ) αλλά και του ύψους της απαίτησης ακόμη και αν δεν αμφισβητείται ρητά από κάποιον από τους μετέχοντες στη διαδικασία διαδίκους, όπως ανωτέρω έχει ήδη γίνει αποδεκτό και για τους λόγους που εκεί αναφέρονται.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Αντικείμενο της δίκης περί ένταξης ή μη του οφειλέτη στις ρυθμίσεις του ν. 3869/2010 δεν είναι καταρχήν η ύπαρξη ή μη καταχρηστικών όρων στις δανειακές συμβάσεις που έχει συνάψει ο οφειλέτης, ο οποίος ζητά τη ρύθμιση των χρεών του.
Όμως, προκειμένου ο οφειλέτης να προσφύγει στη διαδικασία του νόμου αυτού, έχει αναφαίρετο δικαίωμα να γνωρίζει τα συστατικά προσδιοριστικά στοιχεία της οφειλής του και να ζητήσει τη ρύθμισή της στο πραγματικό ύψος της, ν’ αμφισβητήσει τυχόν καταχρηστικές ή υπερβολικές χρεώσεις στον λογαριασμό που τηρεί η πιστώτρια τράπεζα για το χρέος του και τελικά να εισφέρει προς ρύθμιση την απαίτηση είτε ως αναγνωρισμένη, είτε ως αμφισβητούμενη ( βλ. ΕιρΛαυρ 131/2013 αδημοσίευτη στο νομικό τύπο που έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα http://dikastis.blogspot.gr).
Επίσης και οι λοιποί πιστωτές έχουν έννομο συμφέρον να γνωρίζουν το ακριβές ύψος της απαίτησης, αφού από αυτό εξαρτάται το συνολικό χρέος του οφειλέτη – αιτούντα τη ρύθμιση, το ποσοστό συμμετοχής κάθε απαίτησης στο συνολικό χρέος και το ποσοστό της μηνιαίας δόσης που θα ορισθεί για να καταβάλει ο οφειλέτης σε περίπτωση ένταξής του στις ρυθμίσεις του ν. 3869/2010.
Το μόνο δε που ζητά ο …εκάστοτε επιλαμβανόμενος της εκδίκασης της υπόθεσης …. «…Ειρηνοδίκης της εσχατιάς…» … είναι ένα μόνο
αμφισβητείστε με πειστικά επιχειρήματα
…στη συνέχεια …αφήστε τον μόνο του να σηκώσει το βάρος που του ανατέθηκε…
Να’ στε σίγουροι ότι θα σας ακούσει…
Ευχαριστώ πολύ για την υπομονή σας…
Νομικά επιχειρηματα για δάνειο σε ελβετικό φράγκο
Το δάνειο σε ελβετικό φράγκο ή άλλο αλλοδαπό νόμισμα θεωρείται ως δάνειο επενδυτικού χαρτοφυλακίου, καθώς εξαρτάται άμεσα από την αγορά συναλλάγματος (FX ή FOREX), που καθορίζει τις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Για το λόγο αυτό εμπίπτει στις διατάξεις του Ν 3371/2005, ως ειδικά επενδυτικά προϊόντα, για τα οποία ο δανειολήπτης πρέπει να ενημερώνεται επαρκώς και επισταμένως, προκειμένου να μπορεί να προβεί σε αντιστάθμιση του συναλλαγματικού κινδύνου, κάτι που μπορεί να συμβεί μόνο με καθοδήγηση από εξειδικευμένο σε συναλλαγματικά ζητήματα σύμβουλο της τράπεζας.
Αντιθέτως, πολλάκις οι δανειολήπτες ουδέποτε ενημερώνονταν αρμοδίως για τους κινδύνους από τη διακύμανση του επιτοκίου, αφού συχνότατα ουδείς εκ των υπαλλήλων των υποκαταστημάτων σύναψης των δανειακών συμβάσεων κατείχε πιστοποιητικό Β1, προκειμένου να μπορεί να παρέχει ασφαλείς συμβουλές για τις κινητές αξίες. Τα πιστοποιητικά αυτά χορηγούνται από την Τράπεζα της Ελλάδος, έπειτα από γραπτές εξετάσεις. Συνεπώς μη διαθέτοντας ο δανειολήπτης ως μέσος άνθρωπος τις απαραίτητες επιστημονικές οικονομικές και χρηματοπιστωτικές γνώσεις δεν μπορούσε να αντιληφθεί τους κινδύνους από τη διακύμανση του επιτοκίου, για τον οποίο οι τράπεζες παρότι είχαν σχετική υποχρέωση δεν ενημέρωναν.
Συνεπώς οι δανειολήπτες δε λάμβαναν ειδική και εμπεριστατωμένη πληροφόρηση από τον τραπεζικό υπάλληλο με τον οποίο συζητούσαν τις λεπτομέρειες του δανείου και σαφώς η όποια πληροφόρηση δεν ήταν επαρκής και εξειδικευμένη, προκειμένου να είναι ο δανειολήπτης σε θέση να λάβει εμπεριστατωμένες και συνετές αποφάσεις. Επίσης δεν συχνότατα ενημερώνονταν εκτενώς για τις επιπτώσεις που θα είχε στις δόσεις και το κεφάλαιο του δανείου, μια σοβαρή υποτίμηση του Ευρώ και τυχόν αύξηση του επιτοκίου του ελβετικού φράγκου ή άλλου αλλοδαπού νομίσματος. Το σημαντικότερο όμως στοιχείο, είναι ότι οι δανειολήπτες δε λαμβάνουν ειδική ενημέρωση για την αντιστάθμιση του συναλλαγματικού κινδύνου, δηλαδή την προστασία έναντι της μεταβλητότητας του Ελβετικού φράγκου. Ειδικότερα δεν ενημερώνονταν από τις τράπεζες ποια ήταν τα παράγωγα επενδυτικά προϊόντα και τα ασφαλιστικά προγράμματα στην ελληνική και ευρωπαϊκή αγορά που θα μπορούσαν να μειώσουν τους κινδύνους που σχετίζονται με τη θέση του εκπεφρασμένη σε Ελβετικό φράγκο, ποιο το κόστος τους και αν θα μπορούσε να έχει πρόσβαση σε αυτά. Το σημαντικότερο που πρέπει να τονιστεί είναι πως σχεδόν ουδείς τραπεζικός υπάλληλος των υποκαταστημάτων των τραπεζών, στους οποίους τα κεντρικά γραφεία της κάθε τράπεζας είχε αναθέσει την ενημέρωσή των δανειοληπτών, δε διέθετε κατά το χρόνο σύναψης της δανειακής σύμβασης το πιστοποιητικό τύπου Β1.
Επιπρόσθετα στους γενικούς όρους συναλλαγών, κατά τη σύναψη του των δανείων σε ελβετικό φράγκο ή άλλο αλλοδαπό νόμισμα οι τράπεζες απαγορεύουν στους δανειολήπτες πληρωμή της δόσης σε CHF (δηλ στο νόμισμα του κάθε δανείου!!!), και ταυτόχρονα καρπώνονται σήμερα τη διαφορά της ισοτιμίας μεταξύ της ισοτιμίας που «κλείδωσαν» με χρηματοπιστωτικά παράγωγα (1,60 περίπου) και της ισοτιμίας που σήμερα υποχρεούμαστε να αποπληρώσουμε την οφειλή μας (1,20 περίπου). Κατά τον τρόπο αυτό οι τράπεζες δρουν αντισυναλλακτικά, παράνομα και καταχρηστικά, αφού περιόριζαν σε σημαντικό βαθμό την οικονομική ελευθερία του δανειολήπτη όπως αυτή και συνταγματικά κατοχυρώνεται. Επιπλέον, συχνότατα τον παραπάνω γενικό όρο συναλλαγών ουδέποτε εγγράφως τον αποδέχεται ο δανειολήπτης υπογράφοντας το συγκεκριμένο γενικό όρο συναλλαγών.
Αντιθέτως, πολλάκις οι δανειολήπτες ουδέποτε ενημερώνονταν αρμοδίως για τους κινδύνους από τη διακύμανση του επιτοκίου, αφού συχνότατα ουδείς εκ των υπαλλήλων των υποκαταστημάτων σύναψης των δανειακών συμβάσεων κατείχε πιστοποιητικό Β1, προκειμένου να μπορεί να παρέχει ασφαλείς συμβουλές για τις κινητές αξίες. Τα πιστοποιητικά αυτά χορηγούνται από την Τράπεζα της Ελλάδος, έπειτα από γραπτές εξετάσεις. Συνεπώς μη διαθέτοντας ο δανειολήπτης ως μέσος άνθρωπος τις απαραίτητες επιστημονικές οικονομικές και χρηματοπιστωτικές γνώσεις δεν μπορούσε να αντιληφθεί τους κινδύνους από τη διακύμανση του επιτοκίου, για τον οποίο οι τράπεζες παρότι είχαν σχετική υποχρέωση δεν ενημέρωναν.
Συνεπώς οι δανειολήπτες δε λάμβαναν ειδική και εμπεριστατωμένη πληροφόρηση από τον τραπεζικό υπάλληλο με τον οποίο συζητούσαν τις λεπτομέρειες του δανείου και σαφώς η όποια πληροφόρηση δεν ήταν επαρκής και εξειδικευμένη, προκειμένου να είναι ο δανειολήπτης σε θέση να λάβει εμπεριστατωμένες και συνετές αποφάσεις. Επίσης δεν συχνότατα ενημερώνονταν εκτενώς για τις επιπτώσεις που θα είχε στις δόσεις και το κεφάλαιο του δανείου, μια σοβαρή υποτίμηση του Ευρώ και τυχόν αύξηση του επιτοκίου του ελβετικού φράγκου ή άλλου αλλοδαπού νομίσματος. Το σημαντικότερο όμως στοιχείο, είναι ότι οι δανειολήπτες δε λαμβάνουν ειδική ενημέρωση για την αντιστάθμιση του συναλλαγματικού κινδύνου, δηλαδή την προστασία έναντι της μεταβλητότητας του Ελβετικού φράγκου. Ειδικότερα δεν ενημερώνονταν από τις τράπεζες ποια ήταν τα παράγωγα επενδυτικά προϊόντα και τα ασφαλιστικά προγράμματα στην ελληνική και ευρωπαϊκή αγορά που θα μπορούσαν να μειώσουν τους κινδύνους που σχετίζονται με τη θέση του εκπεφρασμένη σε Ελβετικό φράγκο, ποιο το κόστος τους και αν θα μπορούσε να έχει πρόσβαση σε αυτά. Το σημαντικότερο που πρέπει να τονιστεί είναι πως σχεδόν ουδείς τραπεζικός υπάλληλος των υποκαταστημάτων των τραπεζών, στους οποίους τα κεντρικά γραφεία της κάθε τράπεζας είχε αναθέσει την ενημέρωσή των δανειοληπτών, δε διέθετε κατά το χρόνο σύναψης της δανειακής σύμβασης το πιστοποιητικό τύπου Β1.
Επιπρόσθετα στους γενικούς όρους συναλλαγών, κατά τη σύναψη του των δανείων σε ελβετικό φράγκο ή άλλο αλλοδαπό νόμισμα οι τράπεζες απαγορεύουν στους δανειολήπτες πληρωμή της δόσης σε CHF (δηλ στο νόμισμα του κάθε δανείου!!!), και ταυτόχρονα καρπώνονται σήμερα τη διαφορά της ισοτιμίας μεταξύ της ισοτιμίας που «κλείδωσαν» με χρηματοπιστωτικά παράγωγα (1,60 περίπου) και της ισοτιμίας που σήμερα υποχρεούμαστε να αποπληρώσουμε την οφειλή μας (1,20 περίπου). Κατά τον τρόπο αυτό οι τράπεζες δρουν αντισυναλλακτικά, παράνομα και καταχρηστικά, αφού περιόριζαν σε σημαντικό βαθμό την οικονομική ελευθερία του δανειολήπτη όπως αυτή και συνταγματικά κατοχυρώνεται. Επιπλέον, συχνότατα τον παραπάνω γενικό όρο συναλλαγών ουδέποτε εγγράφως τον αποδέχεται ο δανειολήπτης υπογράφοντας το συγκεκριμένο γενικό όρο συναλλαγών.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
Piano & Band
J' accuse...
Κατηγορώ τον αντισυνταγματάρχη Πατύ ντε Κλαμ, γιατί υπήρξε ο σατανικός δράστης της δικαστικής πλάνης..
Κατηγορώ τον στρατηγό Μερσιέ γιατί, το λιγότερο από πνευματική ανεπάρκεια, έγινε συνένοχος του μεγαλύτερου ανομήματος του αιώνα.
Κατηγορώ τον στρατηγό Μπιγιό, γιατί είχε στα χέρια του αναμφισβήτητες αποδείξεις της αθωώτητας του Ντρέιφους και τις έπνιξε..
Κατηγορώ τον στρατηγό ντε Μπουαντέφρ και τον στρατηγό Γκονζ, γιατί υπήρξαν συνένοχοι του ίδιου εγκλήματος..
Κατηγορώ τον στρατηγό ντε Πελλιέ και τον ταγματάρχη Ραβαρί, γιατί έκαμαν μια εγκληματική προανάκριση, με την πιο τερατώδη μεροληψία..
Κατηγορώ τους τρεις γραφολόγους Μπελόμ, Βαρινιάρ και Γουάρ, γιατί συνετάξανε ψεύτικες εκθέσεις απατεώνων..
Κατηγορώ το υπουργείο Στρατιωτικών και το Επιτελείο, γιατί έκαμαν στις εφημερίδες ιδιαίτερα στην Αστραπή και στην Ηχώ των Παρισίων, μια βδελυρή και απαράδεκτη εκστρατεία για να παραπλανήσουν τη κοινή γνώμη..
Κατηγορώ, τέλος, το πρώτο Στρατοδικείο γιατί παραβίασε το δίκαιο..
Δικαιοσύνη
Εν δέ δικαιοσύνη συλλήβδην πάσ'αρετή εστί.
Ολες γενικά οι αρετές βρίσκονται μέσα στη δικαιοσύνη.
-Αριστοτέλης