Εισαγωγή
1. Όποιος σπέρνει θύελλες θερίζει ανέμους, αναφέρει η λαϊκή ρήση. Οι πολεμικές επιχειρήσεις στη Ν.Οσετία ήταν απλώς θέμα χρόνου για το πότε θα συμβούν. Η περίπτωσή της θυμίζει αρκετά αυτήν του Κοσσυφοπεδίου σε ό,τι έχει να κάνει με τα ζητήματα ανακήρυξης ανεξαρτησίας και αναγνώρισής της από τη διεθνή κοινότητα. Οι συγκρούσεις στην περιοχή άρχισαν στις 8 Αυγούστου, την ίδια ημέρα που ξεκινούσαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες στο Πεκίνο και έτσι ακυρώθηκε στα έργα, η στα λόγια διατυπωμένη, «ολυμπιακή εκεχειρία». H σύγκρουση μεταξύ Γεωργίας και Ρωσίας πρέπει να αντιμετωπιστεί ως μια άτυπη διένεξη μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ-ΗΠΑ. Είναι έτσι μια ευκαιρία για τις μεγάλες αυτές δυνάμεις να κάνουν επίδειξη της ισχύος τους, προκειμένου να αποτρέψουν, η μία την άλλη, από το να επεκτείνουν τα συμφέροντά τους εις βάρος του άλλου.
Γενικά χαρακτηριστικά της Ν.Οσετίας
2. Η Οσετία, γεωγραφικά ανήκει στην περιοχή του Νότιου Καυκάσου. Το έδαφός της είναι ορεινό (συνολική έκταση 3.900 τ.χλμ.) και οι κάτοικοί στη Ν.Οσετία, της Γεωργίας, είναι περίπου 70.000. Οι Οσετιανοί[1] προέρχονται από τους αρχαίους Άλανες, και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή το Μεσαίωνα οπότε και εκχριστιανήστηκαν[2]. Σήμερα το 61% των Οσετιανών είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι, ενώ υπάρχει και μειονότητα μουσουλμάνων σουνιτών. Ομιλούν τα οσετιανά, μια ινδοευρωπαϊκή γλώσσα, του ιρανικού κλάδου. Στη Ρωσία (Β.Οσετία) ζούν 515.000 Οσετιανοί, και στην Τουρκία περίπου 100.000[3]. Πολιτικά το βόρειο τμήμα της περιοχής ανήκει στη Ρωσική Ομοσπονδία, ενώ το Νότιο στη Γεωργία. Η Ν. Οσετία έχει ανακηρύξει μονομερώς την ανεξαρτησία της από την Γεωργία, στις αρχές του ‘90 Στην περιοχή διαμένει μεγάλος αριθμός πολιτών, στους οποίος η Μόσχα έχει χορηγήσει ρωσικό διαβατήριο, αν και δεν είναι ανήκουν φυλετικά στο ρωσικό έθνος, (πόσο δε μάλλον στο γεωργιανό). Τα συμφέροντα της Ρωσίας είναι δεδομένο ότι υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή του Καυκάσου και της Κασπίας. Τα τελευταία χρόνια (από το Νοέμβριο του 2003, οπότε έλαβε χώρα η επανάσταση των ρόδων[4]) η Γεωργία έχει ενταχθεί στις χώρες συμμάχους των ΗΠΑ. Έτσι η σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας πρέπει να ειδωθεί μέσα από το πρίσμα των αμερικανορωσικών σχέσεων ανταγωνισμού στην ευαίσθητη περιοχή του Καυκάσου.
Ο πρώτος Εμφύλιος το 1991-1992
3. Το 1988 δημιουργείται το δημοφιλές οσετιανό κόμμα «Ademon Nykhas» και στις 10.11.1989 το τοπικό νοτιοσετιανό συμβούλιο καλεί τη σοβιετική διοίκηση της Γεωργίας να αναβαθμίσει την περιοχή σε «αυτόνομη δημοκρατία». Η άρνηση της Σοβιετικής Δημοκρατίας της Γεωργίας οδήγησε τους Νοτιοσετιανούς να αυτοανακηρυχθούν σε Σοβιετική Δημοκρατία, πλήρως κυρίαρχη εντός της ΕΣΣΔ (20.09.1990). Στις εκλογές του Δεκεμβρίου 1990 δε συμμετείχαν οι Οσετιανοί, οι οποίοι διενήργησαν ξεχωριστές εκλογές στη Ν.Οσετία. Η αντίδραση της Γεωργίας ήταν να παύσει το καθεστώς αυτονομίας της περιοχής στις 11.12.1990. Το 1991 στη Ν.Οσετία σημειώθηκαν συγκρούσεις μεταξύ των Οσετιανών και των Γεωργιανών. Το αποτέλεσμα ήταν περίπου 1.000 νεκροί, 100.000 Οσετιανοί πρόσφυγες στη Β. Οσετία, και 23.000 Γεωργιανοί πρόσφυγες στη Γεωργία[5].
3.1 Με τη διάλυση της ΕΣΣΔ, οι ΗΠΑ αναγνώρισαν σαν νόμιμα σύνορα, αυτά που ίσχυαν πριν το 1933 (προτού η ΕΣΣΔ υπογράψει με τους Ναζί το Σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπ) και ως εκ τούτου τη Ν.Οσετία τη θεωρούσαν σαν τμήμα της Γεωργίας και όχι ως ανεξάρτητο κράτος[6]. Η ΕΕ, Ο ΟΑΣΕ και ο ΟΗΕ δεν αναγνώρισαν νομικά (de jure) την ανεξαρτησία της περιοχής. Έτσι θεωρούν τη Ν.Οσετία έδαφος της Γεωργίας.
3.2 Το 1992, προκειμένου να αποφευχθεί μεγάλη σύγκρουση Ρωσίας – Γεωργίας υπογράφηκε συμφωνία κατάπαυσης πυρός μεταξύ οσετιανών και γεωργιανών δυνάμεων. Στις 6 Νοεμβρίου 1992 ο ΟΑΣΕ εγκατέστησε αποστολή στη Γεωργία για να παρακολουθεί τις επιχειρήσεις διατήρησης της ειρήνης. Υπό την αιγίδα του ΟΑΣΕ και της Ρωσίας ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις στις 30.10.1995. Το Μάιο του 1996 κατέληξαν στην υπογραφή Μνημονίου για «μέτρα προώθησης της ασφάλειας και εμβάθυνσης εμπιστοσύνης», όπου καταδικάζονταν επίσης η χρήση βίας από τους Οσετιανούς και Γεωργιανούς. Στια διαπραγματεύσεις συμμετείχαν ο γεωργιανός πρόεδρος Σεβαρνάτζε και ο de facto οσετιανός πρόεδρος Τσιμπίροφ. Έως το καλοκαίρι του 2004 η κατάσταση στην περιοχή θα μπορούσε λεχθεί ότι ήταν γενικά ειρηνική.
Το υπόβαθρο του οσετιανού πολέμου του 2008
4. Οι εξελίξεις προς τη σύγκρουση επιταχύνθηκαν από τη συρροή δύο γεγονότων. Αφενός μεν η επανάσταση των ρόδων στη Γεωργία, όπου ο ρωσόφιλος Σεβαρνάτζε αντικαταστάθηκε από το Σαακασβίλι, που έστρεψε την εξωτερική πολιτική της χώρας προς τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Αφετέρου δε η κήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου, όπου οι συγκρίσεις με τη Ν.Οσετία (αλλά και την Αμπχαζία) είναι αναπόφευκτες.
Η επανάσταση των Ρόδων
4.1 Από την ανεξαρτησία της Γεωργίας έως το 2003, τη χώρα κυβερνούσε ο Έντουαρτ Σεβαρνάτζε. Η πολιτική του οδήγησε τη χώρα σε οικονομικό μαρασμό (το στενό του περιβάλλον έλεγχε το 70% του ΑΕΠ της χώρας), εγκληματικότητα, ενώ οι περιοχές της Αμπχαζίας, Ν.Οσετίας και Ατζάρας ήταν εκτός του ελέγχου της κεντρικής κυβέρνησης. Παρόλο που ήταν ΥπΕξ της ΕΣΣΔ επί Γκορμπατσώφ, συγκρούστηκε με το Γέλτσιν, γιατί παρείχε καταφύγιο στους Τσετσένους, δέχονταν οικονομική και στρατιωτική βοήθεια από τις ΗΠΑ, αλλά δεν έφτασε στο σημείο να οδηγηθεί σε αλλαγή πλεύσης της φιλορωσικής πολιτικής[7]. Τις βουλευτικές εκλογές της 2ης Νοεμβρίου 2003 κέρδισε το κόμμα του, αλλά ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Μίκαελ Σαακασβίλι θώρησε τις εκλογές προϊόν νοθείας. Έτσι στα μέσα Νοεμβρίου έλαβαν χώρα μεγάλες διαδηλώσεις στην Τιφλίδα (πρωτοστατούσε η νεολαιίστικη οργάνωση Kmara= αρκετά) και άλλες ΜΚΟ). Η αποκορύφωση των διαδηλώσεων έγινε στις 22 Νοεμβρίου όπου και αναγκάστηκε ο Σεβαρνάτζε να παραιτηθεί. Στις 4 Ιανουαρίου 2004 ο Σαακασβίλι εξελέγη πρόεδρος και στις 28 Μαρτίου διενεργήθηκαν νέες βουλευτικές εκλογές. Το Μάιο της ίδιας χρονιάς εκδιώχθηκε από την αποσχισθείσα περιοχή της Ατζαρίας ο ηγέτης της Ασλάν Αμπασίτζε και η κεντρική κυβέρνηση της Γεωργίας ανέκτησε τον έλεγχο της περιοχής (τα γεγονότα της Ατζαρίας χαρακτηρίστηκαν ως η δεύτερη επανάσταση των ρόδων)[8].
4.2 Ο Σαακασβίλι είναι ένας αμερικανοτραφής πολιτικός, Από το 1995, σε ηλικία 28 ετών, εξελέγη βουλευτής, ενώ διατέλεσε το 2000 αντιπρόεδρος στη Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης. Την ίδια χρονιά ορκίστηκε έγινε υπουργός δικαιοσύνης στην κυβέρνηση του Σεβαρνάτζε και παραιτήθηκε το 2001 κατηγορώντας την κυβέρνηση ως ανήθικη. Μετά την επανάσταση των ρόδων, στις 4 Ιανουαρίου 2004 εξελέγη πρόεδρος με ποσοστό ψήφων 96%. Αμέσως άλλαξε τη σημαία της χώρας, αποκηρύσσοντας το παρελθόν της διακυβέρνησης Σεβαρνάτζε.
Στροφή προς τα δυτικά για την εξωτερική πολιτική της Γεωργίας
4.3 Στην εξωτερική πολιτική, επιδίωξε προσέγγιση με τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, αλλά δεν οδηγήθηκε σε σύγκρουση με τη Ρωσία. Η οικονομική πολιτική του είχε αποτελέσματα και τούτο αναγνωρίστηκε και από την Παγκόσμια Τράπεζα[9]. Στις σχέσεις της διακυβέρνησής του με αυτή του Μπους στις ΗΠΑ σημειώθηκε έντονη κινητικότητα. Ο Σαακασβίλι επιδίωξε την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την αυξημένη συνεργασία με την ΕΕ. Έτσι συμμετείχαν γεωργιανά στρατεύματα στη «συμμαχία προθύμων», στο Αφγανιστάν και το Ιράκ[10]. Επίσης βελτίωσε τις σχέσεις της χώρας με χώρες της ανατολικής Ευρώπης και το Ισραήλ. Η προθυμία του για στενή συνεργασία με τις ΗΠΑ ενόχλησαν τη Ρωσία που έβλεπε την αντίπαλη υπερδύναμη να αποκτά ένα στενό σύμμαχο ακριβώς στα σύνορά της[11]. Τις ανησυχίες της Ρωσίας για την επέκταση του ΝΑΤΟ στη Γεωργία, συμμερίστηκαν και τα άλλα νατοϊκά κράτη και έτσι, παρόλο που η Γεωργία συμμετέχει από τις 14 Φεβρουαρίου 2005 στο νατοϊκό πρόγραμμα Συνεργασία για την Ειρήνη (PfP), δεν κατάφερε να λάβει στη Σύνοδο του Βουκουρεστίου καθεστώς υποψήφιας για ένταξη χώρας (Membership Action Plan)[12].
4.4 Όσον αφορά τις σχέσεις της Γεωργίας με την ΕΕ, από την 1η Ιουλίου 1999 έχει τεθεί σε εφαρμογή η Συμφωνία Υποψηφιότητας και Συνεργασίας (Partnership and Cooperation Agreement-PCA) ενώ υπάρχει συνεργασία και στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας (European Neighbourhood Policy-ΕΝΡ)[13]. Το αντίστοιχο σχέδιο δράσης εγκρίθηκε στο Συμβούλιο Συνεργασίας ΕΕ-Γεωργίας στις 14.11.2006. Αξίζει να σημειωθεί ότι για το χρονικό διάστημα 2007-2010 η ΕΕ θα χρηματοδοτήσει τη Γεωργία με
4.5 Οι ρωσογεωργιανές σχέσεις μετά την επανάσταση των ρόδων διήλθαν κρίση. Αφορμή ήταν οι ειρηνευτικές δυνάμεις της Κοινοπολιτείας (ουσιαστικά ρωσικές) στην Αμπχαζία και τη Ν.Οσετία. Η Γεωργία κατηγορούσε τη Μόσχα ότι τα στρατεύματα δεν ήταν ουδέτερα αλλά εξυπηρετούσαν ρωσικά συμφέροντα. Το 2006 χαρακτηρίστηκε από κατηγορίες εκατέρωθεν για κατασκοπία και μομφές από τη Γεωργία (και άλλες δυτικές ΜΚΟ) για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Γεωργιανών που απελαύνονταν από τη Ρωσία[14]. Το 2007 συνέβησαν 2 στρατιωτικά ατυχήματα (;) με ελικόπτερο αφενός και ρίψη πυραύλου λίγο έξω από την Τιφλίδα αφετέρου[15]. Λάδι στη φωτιά έριξαν και δηλώσεις Ρώσου διπλωμάτη στην Τιφλίδα περί αφομοίωσης των Γεωργιανών από τους Ρώσους[16]. Στις 7 Νοεμβρίου ο Σαακασβίλι βρέθηκε αντιμέτωπος με διαδηλώσεις της αντιπολίτευσης ενάντια στην πολιτική του, που ευνοούσε τη διαπλοκή και τη διαφθορά. Χρησιμοποίησε βία για να τις καταστείλει και προκήρυξε ταυτόχρονα πρόωρες προεδρικές εκλογές για τις 8 Ιανουαρίου 2008, τις οποίες και κέρδισε με ποσοστό 52.5% και τον ΟΑΣΕ να καταγγέλει παρατυπίες στις διαδικασίες. Ο Σαακασβίλι κατηγόρησε τη Ρωσία ότι ενθαρρύνει τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Στις αρχές του 2008 οι γεωργιανορωσικές σχέσεις παρουσίαζαν βελτίωση. Στις 22 Φεβρουαρίου 2008 μάλιστα συναντήθηκε ο Σαακασβίλι με τον Πούτιν και συζητήθηκε η άρση του οικονομικού εμπάργκο που είχε επιβάλλει η Ρωσία. Παρόλα αυτά διατηρούνταν η ένταση στην Αμπχαζία, καθώς τον Απρίλιο του 2008 σημειώθηκαν πτώσεις ρωσικών αεροπλάνων στην περιοχή. Η Γεωργία κατηγορούσε τη Ρωσία για παραβίαση των συνόρων της και παράλληλα ότι ενισχύει τη στρατιωτική παρουσία της (μέσω της ειρηνευτικής δύναμης της Κοινοπολιτείας) στην Αμπχαζία. Η Γεωργία απειλούσε τη Ρωσία με βέτο στις προσπάθειες της τελευταίας για ένταξη στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και κατηγορούσε τη Ρωσία ότι παρεμποδίζει την ένταξή της ΝΑΤΟ[17].
Τα αίτια του πολέμο. Αγωγοί-επέκταση ΝΑΤΟ
5. Η έναρξη των συγκρούσεων τον Αύγουστο του 2008 στη Ν.Οσετία είναι ένα γεγονός αναπόφευκτο μα όχι και αναμενόμενο. Η εστία της έντασης μετατοπίστηκε από την Αμπχαζία, ανατολικότερα, στην Οσετία. Ζήτημα αποτελεί η στάση των Αμπχαζίων στη σύγκρουση της Οσετίας. Η δημιουργία θερμών γεγονότων στην Αμπχαζία ίσως αποτελέσει δέλεαρ για τους αυτονομιστές που θα δουν μια ευκαιρία διευθέτησης των προβλημάτων και σε Οσετία και σε Αμπχαζία[18]. Οι συγκρούσεις άρχισαν στις 7 Αυγούστου, όταν γεωργιανά στρατεύματα βομβάρδισαν την πρωτεύουσα της Ν.Οσετίας, Τσχινβάλι.. Ο ρωσικός στρατός εισέβαλε στην περιοχή ενώ ο Ρώσος πρόεδρος Μεντβέντεφ επικαλέστηκε την προστασία των Ρώσων πολιτών[19]. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν έχει κηρύξει η Ρωσία τον πόλεμο στη Γεωργία, ενώ η Γεωργία θεωρεί ότι βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση με τη Ρωσία[20].
5.1 Τα γεγονότα στη Ν.Οσετία είναι ενδεικτικά του κλίματος που επικρατεί στην περιοχή[21]. Η Ρωσία νιώθει ότι απειλείται από τη διαρκή επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα σύνορά της. Η Γεωργία συνιστά ενδεικτική περίπτωση της έντασης μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας. Η χώρα ανήκει στο κλαμπ των ακραία αμερικανόφιλων χωρών. Παρόλη την αποτυχία της διακυβέρνησης Μπους να ενταχθεί η Γεωργία στο ΝΑΤΟ, δεν παύει η τελευταία να αποτελεί ένα γεωστρατηγικό σύμμαχο των ΗΠΑ στην περιοχή. Η Γεωργία έχει αποστείλει 2.000 στρατιώτες στο Ιράκ ενώ ο στρατός της είναι εξοπλισμένος, από το 2002, με αμερικανικό υλικό και εκπαιδευμένος από αξιωματικούς των ΗΠΑ. Επιπλέον αξίζει να τονιστεί ότι η Γεωργία έχει προβεί σε επενδύσεις σε πολεμικό υλικό ύψους 0,99 δισ. $ (4,5% του ΑΕΠ της)[22]. Εύλογα εξάγεται το συμπέρασμα ότι οι συγκρούσεις στη Ν.Οσετία σχετίζονται με τις επιδιώξεις του ΝΑΤΟ σε βάρος της Ρωσίας (αρκεί να συνδυαστεί με την αντιπυραυλική ασπίδα στην Αν.Ευρώπη, την ενίσχυση των Βαλτικών χωρών και την προσέγγιση ΝΑΤΟ-Ουκρανίας) και την αντίδραση της Ρωσίας.
5.2 Επιπλέον σημαντική παράμετρος είναι το γεγονός ότι από τη Γεωργία διέρχεται ο μοναδικό αγωγός πετρελαίου της Κασπίας (Μπακού-Τιφλίδα-Τσεϊχάν) που δεν διέρχεται από τη Ρωσία και το ότι ο σχεδιαζόμενος αγωγός ΝΑBUCCO[23] (Μπακού-Τιφλίδα-Άγκυρα-Κων/πολη) θα διέρχεται από τη Γεωργία. Η σημασία έτσι της Γεωργίας είναι πολύ σημαντική και γι’ αυτό οι ΗΠΑ στηρίζουν έντονα την πολιτική της. Από την άλλη υπάρχει η προσέγγιση ότι η Γεωργία δεν επιθυμεί ειλικρινά έναν πόλεμο στην περιοχή, αφού θα βγει κερδισμένη η Ρωσία, τόσο στρατιωτικά όσο και πολιτικά καθώς θα κινδυνέψει η ηγεσία του Σαακασβίλι από τις αντιδράσεις του λαού αλλά και θα διακοπούν οι διαπραγματεύσεις για το ζήτημα της Αμπχαζίας[24]. Τούτο διαφάνηκε από το γεγονός ότι η Γεωργία ξεκίνησε τις εχθροπραξίες, στηριζόμενη στο γεγονός ότι θα επέρχονταν άμεση κατάπαυση, υπό την εποπτεία της Δύσης και ότι θα έφερνε τους Ρώσους ενόψει τετελεσμένων γεγονότων (δυστυχώς για τη Γεωργία και τους νεκρούς αμάχους η σύρραξη γενικεύτηκε και μόνο θερμό επεισόδιο δεν παρέμεινε) Ίσως ούτε οι ΗΠΑ να θέλουν μια έντονη σύγκρουση με τη Ρωσία όσο είναι ανοικτό το θέμα του Ιράν και απαιτείται η ομοφωνία στο Σ.Α. του ΟΗΕ.
Νομικά εμπόδια. Δυο μέτρα, δυο σταθμά
6. Η περίπτωση της Οσετίας αναδεικνύει όλα εκείνα τα νομικά κενά που παραμένουν στο ζήτημα της ανεξαρτητοποίησης του Κοσόβου[25]. Η Ρωσία επιτέθηκε σε μια κυρίαρχη χώρα, παραβιάζοντας τα σύνορά της (παραβίαση του αρθρ. 2 παρ.4 Χάρτη ΟΗΕ). Τούτο το έκανε προκειμένου να προστατεύσει τα ανθρώπινα δικαιώματα των πολιτών της (ανθρωπιστική επέμβαση[26]) από τα πυρά των γεωργιανών στρατευμάτων. Από την άλλη τούτο συνέβη δίχως έγκριση από το Σ.Α. του ΟΗΕ (κεφ. VII Χάρτη ΟΗΕ), οπότε δεν μπορεί να γίνει δεκτή η εξαίρεση του άρθρ. 2. Επίσης και να γίνει δεκτό το επιχείρημα ότι οι ρωσικές δυνάμεις αποτελούν ουσιαστικά την ειρηνευτική δύναμη της συμφωνίας του 1995 (ενώ ο Σαακασβίλι τις χαρακτήρισε εισβολείς) λείπει η έγκριση από το Σ.Α. του ΟΗΕ[27]. Αλλά ούτε δικαίωμα αυτοάμυνας υπήρχε διότι η Γεωργία δεν επιτέθηκε στη Ρωσία. Δε θα μπορούσε να γίνει δεκτό ότι υπάρχει ανεξάρτητο κράτος (η Ν.Οσετία) η οποία ζήτησε τη βοήθεια της Ρωσίας για άμυνα, καθώς νομικά η πρώτη δεν υφίσταται. Άρα νομικά η επέμβαση της Ρωσίας είναι παράνομη. Βέβαια θα μπορούσε να επικαλεστεί και διεθνές έθιμο (την περίπτωση του Κοσσυφοπεδίου), που όμως όπως τονίζουν άλλα κράτη, το Κόσοβο είναι μοναδική περίπτωση[28], αλλά ανακύπτει το ερώτημα πόσο το εθιμικό δίκαιο δημιουργείται παραβιάζοντας το θετό διεθνές. Έτσι η περίπτωση της Ν.Οσετίας δείχνει τα δυο μέτρα και σταθμά που ακολουθούν τα κράτη στις διεθνείς σχέσεις. Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό, ότι έχει μεγάλη σημασία και ο πόλεμος της προπαγάνδας[29]. Και οι δύο πλευρές αντιμαχόμενες πλευρές επιδιώκουν να παρουσιάσουν εαυτούς ως θύματα εγκλημάτων κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (εθνοκάθαρση, γενοκτονία κ.α.) προκειμένου να δικαιολογήσουν τις πολεμικές ενέργειες, ως χρήση βίας για ανθρωπιστικούς λόγους. Τέλος ερωτήματα θα εγείρει η ρωσική προέλαση στο γεωργιανό έδαφος (πόλη Γκόρι) ή ο ναυτικός αποκλεισμό της Γεωργίας από τη Μαύρη Θάλλασα. Αν υποθέσουμε ότι η Ρωσία θεωρεί ως ανεξάρτητο κράτος τη Ν.Οσετία, μπορεί (;) ως ένα βαθμό να υποστηρίξει ότι η Ν.Οσετία της ζήτησε να αμυνθεί υπέρ αυτής εις βάρος γεωργιανής επίθεσης. Η προέλαση όμως στο γεωργιανό έδαφος, σαφώς, υπερβαίνει τα αναγκαία μέτρα άμυνας (κεφ. VII ΧΟΗΕ) και δύσκολα θα θεωρηθεί αμυντική ενέργεια, αφού πλέον έχει χαρακτήρα επίθεσης.
Συμπεράσματα
[1] Georgiy I. Mirsky, «On Ruins of Empire: Ethnicity and Nationalism in the Former Soviet Union», σελ. 28
[2] David Marshall Lang, «The Georgians»,
[3] Ρωσική απογραφή 2002, και σε UNHCR, WriteNet reports, «The north caucasian diaspora in Turkey»
[4] Αναφορά του U.S. Institute of Peace«Georgia's Rose Revolution: A Participant's Perspective», Ιούλιος 2006
[5] Human Rights Watch/Helsinki, «
[6] TIME Magazine, «America Abroad», 10 Ιουνίου 1991
[7] M.Goodman, C.M. Eudahl, «Wars of Eduard Shevardnadze», σελ. 257-285
[8]Tinatin Khidasheli, «The Rose Revolution has wilted», International Herald Tribune, Paris, 08.12.2004
[9] Rankings - term of «ease of doing business», World Bank Group
[10] Αρθρ. BBC, «Georgia to double troops in Iraq»., 09.05.2007
[11] Βλ. χαρακτηριστικά σε άρθρ. της Ρravda, «Another Georgia to appear on the US map»., 17.06.2005
[12] Αξίζει να αναφερθεί ότι παράλληλα με τις προεδρικές εκλογές, στις 5 Ιανουαρίου 2008 διεξήχθη και δημοψήφισμα για την ένταξη της Γεωργίας στο ΝΑΤΟ, με 77% των ψήφων υπέρ της ένταξης.
[13] Country Report
[14] The Human Rights Watch «
[15] The Guardian, «
[16] Civil Georgia, «Row over Russian Envoy's 'Dying-Out Nation' Remarks», 24.09.2007
[17] The Wall Street Journal, »Russia-Georgia Tensions Flare Up», 30.04.2008
[18] BBC, «rebels in Abkhazia say they have begun an operation against Georgian forces», 12.08.2008
[19] BBC, «Russian tanks enter
[20] CNN, «
[21] James Nixey, «
[22] Ιστολόγιο: blog.wired.com/defense/2008/08/the-new-war-in.html
[23] Μ.Εμμανουηλίδη, «Ενεργειακό οικονομικό διεθνές περιβάλλον, η στάση της Ελλάδας, ο ρόλος του αγωγού Μπουργκάς- Αλεξ/πολη», σελ. 38-41
[24] Economist, «
[25] D.H. Joyner, «The Kosovo Intervention: Legal Analysis and a More Persuasive Paradigm», EJIL (2002), Vol. 13 No. 3, σελ. 597-619
[26] J.L.Holzgrefe και Robert O. Keohane «Humanitarian intervention. Ethical, Legal, and Political Dilemmas», εκδ.
[27] Τimesonline.co.uk, «Russian President Dmitry Medvedev says Georgia must pull out of South Ossetia», 09.05.2008
[28] D.Bilefskty, «Kosovo declares independenceΙ», International Herald Tribune Europe, 17.02.2008
[29] B. H. Bagdikian, Y.R. Kamalipour, N. Snow, «War, Media and Propaganda: A Global Perspective» σελ. 219 επ.
[30] UNHCR Briefing Notes, «
