Χρηματοδοτεί η Ελλάδα, τον αυτοκινητόδρομο «Μέγας Αλέξανδρος» στην ΠΓΔΜ; H ελληνική Αναπτυξιακή Βοήθεια στα Βαλκάνια

Εισαγωγή

1. Η άμεση γειτνίαση της Ελλάδας με τη ΝΑ Ευρώπη, έθεσε τα Βαλκάνια, στο κέντρο των προσπαθειών της Ελλάδας για παροχή αναπτυξιακής βοήθειας. Έτσι στο πλαίσιο της συμμετοχής της Ελλάδας στη DAC, καταρτίστηκε ένα πενταετές πρόγραμμα ελληνικής αναπτυξιακής βοήθειας (Ελληνικό Σχέδιο για την Οικονομική Ανασυγκρότηση των Βαλκανίων-ΕΣΟΑΒ) για την περίοδο 2002-2006, προς 7 βαλκανικά κράτη. Το ΕΣΟΑΒ αποτελεί ουσιαστικά προσπάθεια της Ελλάδος, ως δότριας χώρας, να ενσωματώσει μεμονωμένες πρωτοβουλίες αναπτυξιακής βοήθειας σε ένα ενιαίο σχέδιο και να προωθήσει έτσι μια ολοκληρωμένη αναπτυξιακή πολιτική

Στόχοι ΕΣΟΑΒ

2. Το ΕΣΟΑΒ, πρόκειται για ένα πενταετές πρόγραμμα (επεκτάθηκε η ισχύς του από το 2006 έως το 2011), συνολικού ύψους 550 εκ. ευρώ, που αποσκοπεί στη χρηματοδότηση έργων, επενδύσεων, δράσεων, μελετών και δραστηριοτήτων με στόχο την οικονομική, κοινωνική και θεσμική ανασυγκρότηση των κρατών της Ν.Α. Ευρώπης.

2.1 Το Σχέδιο αποσκοπεί, κατ’ αρχήν, στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική σταθερότητα της περιοχής της Νοτιο-ανατολικής Ευρώπης, ενώ απώτερος στόχος του είναι ο εκσυγχρονισμός των υποδομών, η προώθηση των παραγωγικών επενδύσεων, η στήριξη των δημοκρατικών θεσμών και του κράτους δικαίου, ο εκσυγχρονισμός της Δημόσιας Διοίκησης και αυτοδιοίκησης, η ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, η αντιμετώπιση των οικονομικών ανισοτήτων καθώς και η κατάρτιση του εργατικού και επιστημονικού δυναμικού των επωφελούμενων χωρών. Σημαντικό επίσης στόχο του ΕΣΟΑΒ αποτελεί η υποστήριξη του ευρωπαϊκού προσανατολισμού των ληπτριών χωρών.

2.2 Με το πρόγραμμα αυτό, το Ελληνικό Δημόσιο παρέχει, από εθνικούς πόρους οικονομική υποστήριξη στα κράτη της Αλβανίας, της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης, της Βουλγαρίας, της ΠΓΔΜ, της Σερβίας και Μαυροβουνίου και της Ρουμανίας. Έτσι επικεντρώνεται στην πραγματοποίηση μεγάλων έργων υποδομής και στην ενδυνάμωση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και συνεργασίας μεταξύ των χωρών της περιοχής. Η προσπάθεια εστιάζεται στην υλοποίηση επενδύσεων, μελετών, δραστηριοτήτων και δράσεων που εξυπηρετούν τους στόχους του Σχεδίου, μέσω του οποίου χρηματοδοτούνται τα σχετικά έργα

Νομικό πλαίσιο

3. Η λειτουργία του ΕΣΟΑΒ διέπεται από το ν. 2996/2002, την υπ’ αρ. 968/08.05.2002 ΚΥΑ Οικονομίας και ΥΠΕΞ, την υπ’ αρ. 169579/29.05.2002 Απόφαση του Υφυπουργού Οικονομίας και Οικονομικών, ενώ ο ιδρυτικός νόμος του παραπέμπει και σε αρκετές διατάξεις του αναπτυξιακού νόμου, οι οποίες τυγχάνουν εφαρμογής στις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα. Για την ενεργοποίηση του ΕΣΟΑΒ (άρ. 3 του ν. 2996/2002), συνήφθησαν διμερείς συνθήκες ανάμεσα στην Ελλάδα και τις έξι επωφελούμενες χώρες.

3.1 Οι διμερείς αυτές συνθήκες («Πρoγράμματα Διμερούς Οικονομικής Συνεργασίας»), περιέχουν τον γενικό τρόπο λειτουργίας του ΕΣΟΑΒ και συνοδεύονται όλες από ένα Παράρτημα Α, που αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα τους και στο οποίο αναφέρονται οι λεπτομέρειες εφαρμογής τους. Η μη υλοποίηση του προγράμματος τα 2 πρώτα χρόνια οδήγησε στην παράτασή του έως το 2011 και η απόφαση αυτή επικυρώθηκε με το ν. 3530/2007.

Όργανα
4. Η Επιτροπή Παρακολούθησης, αξιολογεί και παρακολουθεί την υλοποίηση των εγκεκριμένων προτάσεων και δράσεων (πρόβλεψη ν. 2996/02). Η Υπηρεσία Διεθνών Σχέσεων, παρέχει γραμματειακή υποστήριξη. Προετοιμάζει τα θέματα που θα απασχολήσουν την Επιτροπή Παρακολούθησης (πρόβλεψη ν. 2996/02).Ο Εθνικός Συντονιστής, είναι ανώτατος υπάλληλος σε κάθε χώρα λήπτρια της βοήθειας. Συντονίζει τη ροή κονδυλίων. Φροντίζει για διαφάνεια. Υπεύθυνος για την εξέλιξη του προγράμματος, σε εθνικό επίπεδο. Συντάσσει ετήσια έκθεση που αποστέλλει στην Επιτροπή Παρακολούθησης. Χειρίζεται τον εθνικό Ειδικό Λογαριασμό. (πρόβλεψη Διμερών Συνθηκών).

4.1 Η Μεικτή Επιτροπή Διαχείρισης διαχειρίζεται και εφαρμόζει όσα προβλέπονται στη Διμερή Σύμβαση. Αναφέρεται στην Επιτροπή παρακολούθησης. υπεύθυνη για την εκτέλεση και την πρόοδο, τόσο τη φυσική, όσο και την οικονομική, των εγκεκριμένων έργων ή δράσεων και παρέχει πληροφορίες. Ελέγχει τις εκθέσεις προόδου του Προγράμματος και τις ετήσιες εκθέσεις που συντάσσει ο Εθνικός Συντονιστής προτού υποβληθούν στην Επιτροπή Παρακολούθησης, ενώ συντάσσει και τις προτάσεις που υποβάλλονται στην Επιτροπή Παρακολούθησης αναφορικά με την αναγκαία λήψη κατάλληλων μέτρων. Μεριμνά για την εφαρμογή των αποφάσεων και των κατευθυντηρίων γραμμών που λαμβάνει και χαράσσει η Επιτροπή Παρακολούθησης. (πρόβλεψη Διμερών Συνθηκών). Τέλος ο Ειδικός Λογαριασμός, όπου εμβάζονται σε αυτόν οι πληρωμές σε κάθε στάδιο εξέλιξης του έργου.

Δραστηριότητα

5. Η ουσιαστική εφαρμογή του ΕΣΟΑΒ ξεκίνησε με καθυστέρηση δύο και πλέον ετών -μέσα του 2004 αντί του 2002. Ενώ το Σχέδιο έχει ψηφιστεί από το 2002, ελάχιστα έχει προχωρήσει. Δεν έχει ενεργοποιηθεί ακόμα κανένα από τα μεγάλα έργα. Δεν έχει εγγραφεί καμία σχετική πίστωση στους προϋπολογισμούς του 2003 και του 2004. τότε είχαν εκταμιευθεί μόνο 5 εκ. ευρώ (ποσοστό 1%) Το γεγονός αυτό οδήγησε στην απόφαση για παράταση του προγράμματος μέχρι και το 2011, με σκοπό να δοθεί η δυνατότητα στις επτά λήπτριες χώρες να αξιοποιήσουν περισσότερο τους πόρους του Σχεδίου που τους αναλογούν.

5.1 Το Ελληνικό Σχέδιο για την Οικονομική Ανασυγκρότηση των Βαλκανίων (ΕΣΟΑΒ) προβλέπει πιστώσεις συνολικού ύψους 550 εκατ. €. Το ως άνω συνολικό ποσό των 550 εκατ. € κατανέμεται, αφενός μεν ανά λήπτρια χώρα και αφετέρου ανά τομέα: Δημόσιες επενδύσεις/ έργα 79%, ιδιωτικές παραγωγικές επενδύσεις 20%, Ταμείο Μικρών ΄Εργων 1%.

5.2 Από τις κυριότερες δημόσιες επενδύσεις/έργα συγχρηματοδοτούμενα στο πλαίσιο του ΕΣΟΑΒ είναι: Α) Η κατασκευή τμήματος του Πανευρωπαϊκού διαδρόμου Χ, μήκους 86,7 χλμ. στην Σερβία και μήκους 33,2 χλμ στην ΠΓΔΜ. Β) Η ανακατασκευή/ανακαίνιση του Κτιρίου 3 των Κοινών Θεσμών, άλλως «Ελληνο-Βοσνιακής Φιλίας» στο Σεράγεβο (Βοσνία-Ερζεγοβίνη). Γ) Η αναβάθμιση της οδικής σύνδεσης Σαγιάδας-Κονίσπολης-Αγίων Σαράντα (Αλβανία). Δ) Το έργο SEELight (South East European Lambda Network Facility for Research and Education, Διαβαλκανική Δικτυακή Υποδομή Οπτικών Ινών για Έρευνα και Εκπαίδευση), ένα δίκτυο οπτικών ινών υψηλών ταχυτήτων/διασύνδεση πανεπιστημιακών κοινοτήτων σε στις χρηματοδοτούμενες χώρες (πλην του Μαυροβουνίου, Βοσνίας και Αλβανίας)

Αποτελέσματα
6. Σταθεροποιείται πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά η περιοχή. Εκσυγχρονίζονται οι υποδομές των γειτονικών κρατών και προωθούνται παραγωγικές επενδύσεις. Σαν αποτέλεσμα της οικονομικής ανάπτυξης και της βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου, στηρίζονται οι δημοκρατικοί θεσμοί και το κράτους δικαίου. Έτσι οι τοπικές πολιτικές προσβλέπουν στη δημιουργία ενός σύγχρονου κοινωνικού κράτους και στην κατάρτιση του εργατικού και επιστημονικού προσωπικού των χωρών.
6.2 Έτσι σε εθνικό-ελληνικό επίπεδο, προστατεύεται η αξιοπιστία της Ελλάδας, σαν χώρα ανάπτυξης και σταθερότητας. Αναδεικνύεται έτσι η συνέπεια της εξωτερικής πολιτικής, που αποσκοπεί την ενσωμάτωση της περιοχής στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Ενισχύεται και κεφαλαιοποείται η ελληνική παρουσία στα Βαλκάνια. Τονώνεται η εθνική οικονομία και εξελίσσονται τα οικονομικά.. Τέλος εδραιώνεται ένα κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των βαλκανικών κρατών.