Εταιρίες Ενημέρωσης Οφειλετών, πρώην εισπρακτικές εταιρίες.

Εισαγωγή

1. Μια δυσμενής συνέπεια στην καθημερινότητα των πολιτών εξαιτίας της οικονομικής δυσπραγίας των τελευταίων μηνών και του υπερδανεισμού είναι και η εμφάνιση και γιγάντωση των λεγόμενων εισπρακτικών εταιριών. Πρόκειται για εταιρίες που κατόπιν σύναψης συμβάσεων με πιστωτικά ιδρύματα ή άλλους δανειστές (εταιρείες πώλησης ηλεκτρικών ειδών, εμπόρους αυτοκινήτων, υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας κ.α.) προβαίνουν σε οχλήσεις των οφειλετών και είσπραξη των απαιτήσεων, παρακρατώντας ένα ποσοστό των εισπραχθέντων οφειλών ως δικιά τους αμοιβή.

1.1 Οι εισπρακτικές εταιρίες δεν είναι φαινόμενο των σημερινών καιρών. Απλά λόγω της εκτόξευσης των ανείσπρακτων απαιτήσεων, απόρροια του υπερδανεισμού και της μείωσης των εισοδημάτων των οφειλετών, ο ρόλος τους στις συναλλαγές έχει γίνει πλέον εμφανής. Άλλωστε οι εισπρακτικές εταιρείες μοιράζονταν ήδη τζίρο (οι προμήθειές τους) 10 εκατ. ευρώ από το 2003, ενώ ο τζίρος των δέκα εταιριών του Συνδέσμου που έχουν συστήσει αυτές, το 2007 ξεπέρασε τα 50 εκατ. ευρώ.

Χαρακτηριστικά εταιριών

2. Η εμφάνισή τους στην ελληνική αγορά άρχισε λόγω της ανάγκης μείωσης του κόστους στις εταιρίες, που θεωρούσαν ότι τα τμήματα εισπράξεων που διέθεταν είναι δαπανοβόρα και αναποτελεσματικά. Έτσι, συνάπτονται συμβάσεις έργου με εταιρείες που ασχολούνται αποκλειστικά με τις «εισπράξεις», οι οποίες κρατούν ως προμήθεια κατ’ ελάχιστο είναι 2% και αφορά σε χρέη τα οποία είναι εύκολο να εισπραχθούν: καθυστέρηση μιας δόσης στην κάρτα, πελάτες σε γενικές γραμμές τυπικοί κ.λπ. Η αμοιβή κλιμακώνεται όσο η είσπραξη γίνεται αμφίβολη και ανέρχεται στο 5-10% ή μέχρι και 12 % του ποσού που θα καταβάλει προς εξόφληση ο οφειλέτης.

2.1 Υπάλληλοι των εταιριών, και όχι νομικοί, οχλούν τηλεφωνικά και υπενθυμίζουν στον οφειλέτη ότι έχει σημειώσει καθυστέρηση στην αποπληρωμή του δανείου (οφειλής) και ότι, αν δεν προχωρήσει σε άμεση εξόφληση, τότε η τράπεζα (δανειστής) θα κινήσει νομικές διαδικασίες (με πρώτη την έκδοση διαταγής πληρωμής). Τα πιστωτικά ιδρύματα δίνουν εντολή «υπενθύμισης» για την τακτοποίηση του λογαριασμού ακόμη και 2 ή 3 μέρες πριν από την εξάντληση της προθεσμίας. Κατόπιν δύο ή τριών τηλεφωνικών οχλήσεων, αποστέλλεται έγγραφη όχληση, με τη μορφή συστημένης επιστολής (και όχι εξωδίκου δήλωσης), με την οποία ενημερώνεται ο οφειλέτης για τις επόμενες ενέργειες του δανειστή.

2.2 Μεγάλες εισπρακτικές εταιρίες είναι η Multicollection, Mellon, Trust, ΚΑΠΠ κ.α. στις οποίες οι εμπορικές τράπεζες αναθέτουν το εισπρακτικό «έργο». Ορισμένες η διαθέτουν και νομικό τμήμα που ενεργεί για λογαριασμό της εργοδότριας τράπεζας. Συνολικά στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται πάνω από 15 τέτοιες εταιρίες, οι οποίες συνεργάζονται με περισσότερες από μία τράπεζα.

2.3 Οι εταιρίες του κλάδου έχουν θεσπίσει επίσημο όργανο εκπροσώπησής τους, τον Ελληνικό Σύνδεσμο Εταιριών Διαχείρισης Απαιτήσεων (ΕΣΕΔΑ). Σε αυτόν συμμετέχουν μόλις 10 εταιρίες (Mellon Οικονομικές Υπηρεσίες ΑΕ, Fintrust AE, Trust AE, Executive ΑΕ, Cycle Credit SA, Status AE, George Y. Yiangou & Co Ltd, Europe Matrix AE, Veritasbureau AE και Firstcall AE). Έργο του Συνδέσμου είναι, μεταξύ άλλων, να πιστοποιεί ότι οι εταιρείες που αποτελούν μέλη του λειτουργούν σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Ο ΕΣΕΔΑ είναι μέλος του πανευρωπαϊκού συνδέσμου FENCA (Federation of European National Collection Associations) που έχει τη μορφή μη κερδοσκοπικού οργανισμού. Μόνο οι δέκα εταιρίες-μέλη του συνδέσμου διαχειρίζονται απαιτήσεις που υπερβαίνουν τα 600 εκατ. ευρώ. Επιπλέον οι τηλεφωνικές κλήσεις, των δέκα, σε οφειλέτες υπερβαίνουν τις 150.000 την ημέρα.

Παράνομη συμπεριφορά εταιριών

3. Εισπρακτικές εταιρίες, συχνά «νομιμοφανείς», ξεφεύγουν των ορίων της καλής πίστης και των συναλλακτικών ηθών. Έτσι απειλούν τους καταναλωτές, χρησιμοποιώντας αθέμιτες πρακτικές, δυσφημώντας ή και εκβιάζοντας, στην προσπάθειά τους να εισπράξουν τις οφειλές, όπως καταγγέλλουν εκπρόσωποι των καταναλωτικών οργανώσεων. Παριστάνουν εαυτούς ως λειτουργούς της Δικαιοσύνης και δηλώνουν ψευδώς ως δικηγόροι, συμβολαιογράφοι ή δικαστικοί επιμελητές. Για το λόγο αυτό ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών κατέθεσε έγκληση και μηνυτήρια αναφορά κατά των καλουμένων «εισπρακτικών εταιρειών» για το αδίκημα της αντιποίησης του δικηγορικού λειτουργήματος στο Πρωτοδικείο Αθηνών, ενώ καταθέτονται μηνύσεις για παραβίαση των άρθρων 333-362 και 385 ΠΚ εξαιτίας της παράνομης δράσης των εισπρακτικών εταιριών (χαρακτηριστική η από 15.10.2003, στον εισαγγελέα πλημμελειοδικών Θεσ/νίκης, με αριθ. ΒΜ. ΣΤ 2003 Εγχ/608 μήνυση).

3.1 Συγκριτικά με την κατάσταση στις ΗΠΑ, του «άκρατου καπιταλισμού», οι εκεί εταιρίες συλλογής οφειλών, ονομάζονται Collection Agencies. Καμία ενέργεια συλλογής οφειλής δεν αρχίζει παρά μόνο αν ο υποτιθέμενος οφειλέτης δεν ειδοποιηθεί πρώτα (με συστημένο γράμμα), τουλάχιστον τρείς φορές. Οι διαδικασίες εισπράξεως αρχίζουν μόνον όταν ένας οργανισμός αποτύχει να εντοπίσει τον οφειλέτη, ενώ αν ο υποτιθέμενος οφειλέτης έγγραφα ανταπαντήσει στη εταιρεία που τον κατηγορεί ότι οφείλει (ας πούμε Τράπεζα), μη παραδεχόμενος την ύπαρξη οφειλής, τότε η Τράπεζα υποχρεούται να σταματήσει τη διαδικασία συλλογής οφειλής, και να ασκήσει αγωγή.

3.2 Ακόμα, δυστυχώς οι εταιρίες αυτού του είδους , αν και οφείλουν, δεν ενημερώνουν σχετικώς και επαρκώς τον συναλλασσόμενο. Ξεφεύγουν ακόμα από το πλαίσιο της νομιμότητας και των αρχών της καλής πίστης, μη εφαρμόζοντας τις διατάξεις για την προστασία από παράνομη επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, τις αρχές της ευπρέπειας και του σεβασμού της προσωπικότητας του οφειλέτη και την τήρηση του τραπεζικού απορρήτου. Θυμίζουν οι πρακτικές αυτές τον καταργηθέντα -το 1912- θεσμό της «αποστολής μηνυτού», του παλιού ΚΠολΔ, όπου κατόπιν τελεσίδικης ή προσωρινά εκτελεστή δικαστική απόφαση, πήγαινε στην οικία του οφειλέτη ο μηνυτής, ο οποίος έτρωγε, συντηρούνταν και κοιμόνταν στο σπίτι του πρώτου. Ο μοναδικός σκοπός του δεύτερου ήταν να υπενθυμίζει το χρέος στον οφειλέτη. Όπως τονίζεται (σε blog του Χρ. Βαρδάκα) θυμίζουν οι εισπρακτικές εταιρίες το δούλο που υπενθύμιζε στον Πέρση βασιλιά «Δέσποτα μέμνησο των Αθηναίων/του δανειστού σου».

Άμυνα οφειλετών

4. Οι καταναλωτές από πλευράς τους θα πρέπει να απευθύνονται σε νομικούς της επιλογής τους ή σε καταναλωτικές οργανώσεις, ζητώντας νομικές συμβουλές και προστασία. Παράλληλα κατά τη διάρκεια των τηλεφωνικών οχλήσεων θα πρέπει να ζητούν τα στοιχεία επικοινωνίας (όνομα εκπροσώπου, επωνυμία εταιρίας, τηλέφωνο κ.λπ.), αλλά και να αντιδρούν όταν οι κλήσεις γίνονται ενοχλητικές.

Σχέδιο νόμου «εταιρείες ενημέρωσης οφειλετών για ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις»

5. Προκειμένου να μπει φραγμός στην αλόγιστη δράση των εισπρακτικών εταιριών επήλθε και η νομοθετική παρέμβαση της Πολιτείας. Στις 12 Μαρτίου 2009 κατατέθηκε στη Βουλή σχέδιο νόμου του Υπουργείου Ανάπτυξης. Πλέον οι εταιρίες αυτές ονομάζονται εταιρείες ενημέρωσης οφειλετών για ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις.

5.1 Ως λειτουργία έχουν αποκλειστικά την ενημέρωση των οφειλετών για την ύπαρξη ληξιπρόθεσμων οφειλών τους, αλλά και την ενημέρωση και διαπραγμάτευση του χρόνου και του τρόπου αποπληρωμής της οφειλής αυτής. Δεν έχουν πλέον δυνατότητα είσπραξης των απαιτήσεων. Ως «Ενημέρωση οφειλετών για ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις» νοείται το σύνολο των εξωδίκων ενεργειών στις οποίες προβαίνουν οι εταιρίες προκειμένου να ενημερώσουν τους οφειλέτες για την ύπαρξη ληξιπρόθεσμων οφειλών τους έναντι δανειστών.

5.2 Οι εταιρίες θα έχουν μόνο κεφαλαιουχικό χαρακτήρα και ως αποκλειστικός καταστατικός σκοπός είναι η εξώδικη ενημέρωση οφειλετών για την ύπαρξη ληξιπρόθεσμων και απαιτητών χρηματικών οφειλών τους έναντι δανειστών. Προϋπόθεση λειτουργίας τους είναι: επαρκής διοικητική και τεχνολογική υποδομή, ολοκληρωμένο τηλεφωνικό κέντρο και δίκτυο ηλεκτρονικών υπολογιστών, υπαλληλικό προσωπικό με επαρκές μορφωτικό επίπεδο, οι οποίοι θα επιμορφώνονται από τον εργοδότη τους για θέματα προστασίας καταναλωτή σε τακτά χρονικά διαστήματα και ελάχιστα ίδια κεφάλαια 500.000 €. Δημιουργείται ακόμα Μητρώο εγγραφής των εταιριών στη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή, στο οποίο θα πρέπει να εγγράφονται οι εταιρίες για να μπορέσουν να λειτουργήσουν.

5.3 Επίσης διασφαλίζεται το απόρρητο των οφειλετών, αφού οι εταιρίες λαμβάνουν μόνο τα αναγκαία για την επικοινωνία στοιχεία των οφειλετών. ενώ απαγορεύεται η πρόσβαση των εταιριών σε αρχεία οικονομικής συμπεριφοράς των οφειλετών. Καινοτομία είναι και το γεγονός της μαγνητοφώνησης των συνομιλιών μεταξύ εταιρειών και οφειλετών, για την προστασία του οφειλέτη. Στην αρχή κάθε τηλεφωνικής όχλησης πρέπει να ενημερώνονται πλήρως οι οφειλέτες, με την παροχή των στοιχείων της εταιρίας και του υπαλλήλου που καλεί. Θεσμοθετείται επιπρόσθετα κατάλογος αθέμιτων και παραπλανητικών πρακτικών (μη άσκηση ψυχολογικής βίας, μη παράσταση ψευδών παραστάσεων, μη καθημερινή τηλεφωνική όχληση, μη όχληση για οφειλές που προκύπτουν βάσει όρων συμβολαίων που θεωρούνται καταχρηστικοί, ή βάσει απαιτήσεων που έχουν διαγραφεί. Τέλος ορίζονται αυστηρές κυρώσεις για τις εταιρίες που παραβαίνουν τις διατάξεις του νόμου, με πρόστιμα από 5.000 έως 500.000 €, διαγραφή από το μητρώο και οριστική διακοπή της λειτουργίας τους.

Συμπεράσματα

6. Σημεία των καιρών ή όχι, νέες μορφές διεκδίκησης απαιτήσεων ή δίκαιο του ισχυρού, παρανομία ή θεσμοποίηση της δράσης των εταιριών. Σημασία έχει ότι η στάση των δανειστών προς του «διαμεσολαβητές είσπραξης» πρέπει να είναι προσεκτικοί. Το νομικό πλαίσιο της ικανοποίησης των οφειλομένων είναι ικανό και τους δανειστές να ικανοποιεί και τα ανθρώπινα δικαιώματα των οφειλετών να προστατεύει. Ασφαλώς και το νομικό αυτό πλαίσιο εμπλουτίζεται με την εποπτεία των εταιριών ενημέρωσης οφειλετών και για αυτό το λόγο η ενημέρωση δανειστών και οφειλετών κρίνεται αναγκαία για την εύρυθμη λειτουργία της οικονομίας και των συναλλαγών.


*-*-*-*-*-*-*-*-*-*